Koronavirüsü salgını sonrası dünya eve kapandı

Alınan önlemlerle virüsün daha fazla kişiyi etkilemesinin önüne geçilmek isteniyor. Virüse karşı harekete geçenler devletlerle sınırlı kalmıyor. Dünya çapında faaliyet gösteren şirketler ardı ardına evden çalışma kararı alırken, bazıları mağazalarını kapatarak virüsten korunmaya çalışıyor.

ZORUNLU TUTTULAR

Amazon, Linkedin, Microsoft ve Google şubat sonunda Seattle’daki personellerine ofise gelmemeleri tavsiyesinde bulunurken, Airbnb, Hitachi, Chevron, Salesforce ve Spotify evden çalışmaya geçen diğer firmalar arasında yer alıyor. Bu ay başında çalışanlarına evden çalışın çağrısı yapan Twitter da, çarşamba günü dünya çapındaki tüm personeli için bunu zorunlu hale getirdi. Ford ve General Motors fabrikada olması gerekmeyen, ofis personelinin pazartesiden itibaren uzaktan çalışacağını açıkladı. Unilever dünya çapındaki tüm ofis personelinin uzaktan çalışmaya geçtiğini kamuoyuna duyurdu. İskoçya Kraliyet Bankası gelecek haftadan itibaren ofis personeline evden çalışmalarını tavsiye etti.

TEMASSIZ PİZZA TESLİMATI

İngiltere’den ABD’ye, Japonya’dan Güney Kore’ye dünya çapında pekçok firma salgın korkusuyla personellerine evden çalışmalarını söyledi. En ilginç önlemlerden biri ise ABD’den geldi. Domino’s ABD’de pazartesiden itibaren temassız pizza teslimatına başlayacağını duyurdu. Buna göre teslimat personeli pizzayı müşteriyle belirlenen yere bırakıp oradan ayrılacak. Müşteri de belirlenen yere giderek sipariş ettiği pizzayı teslim alacak.

APPLE ÇİN DIŞINDA MAĞAZALARINI KAPATTI

Koronavirüse karşı önlem alan şirketler arasında Apple da yer aldı. Apple, 27 Mart’a kadar Çin dışındaki Türkiye dahil tüm mağazalarını kapatma kararı aldı. Apple’ın Çin dışında, 270’i ABD’de olmak üzere yaklaşık 460 mağazası bulunuyor. Şirketten yapılan açıklamada, bu adımın gelirlere etkisinden bahsedilmedi. Apple’ın İstanbul’da da 2 mağazası bulunuyor.

VİRÜS GAYRİMENKUL SEKTÖRÜNÜ NASIL ETKİLEYECEK?

Dünya Sağlık Örgütü’nün pandemi olarak tanımladığı koronavirüs ekonominin her alanını etkiliyor. Bu süreçte salgının etkili olduğu ülkelerden malzeme alan müteahhit, o müteahhitten ev alan vatandaş, bir alışveriş merkezinde kiracı olan esnaf bugünlerde kara kara düşünüyor. Peki bu durumdaki vatandaşın ya da yüklenicilerin hakları neler? Bu soruyu Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz’a sorduk.

İŞTE YANITLAR:

1) Müteahhit ek süre isteyebilir

Avukat Kiraz, koronavirüsle ilgili şu an için gayrimenkul sektörüne yönelik alınmış, inşaat sektörünü durduran bir durum olmadığını, bu nedenle de inşaat sözleşmelerinin iptalinin talep edilemeyeceğini söyledi. Öte yandan müteahhitlerin yurtdışından malzeme getirme noktasında sorun yaşayabileceğini belirten Kiraz, “Yükleniciler açısından arsa payı karşılığı, kat karşılığı veya bedel karşılığı inşaat sözleşmelerinin teknik şartnamelerinde yer alan bazı malzemelerin yurtdışından gelmesi söz konusu olabilir. Söz gelimi parke İtalya’dan ya da Çin’den gelecekti ama gelemiyor. Bu durumda yüklenici mağdur olacak. Ürünü bekleyecek ya da iç pazardan muadilini bulmaya çalışacak. İşte böyle bir tabloda yüklenici inşaat sözleşmelerine ek süre talep edilebilir” dedi.

2) Alıcıya yeni ödeme planı

Konut satın alan biri koronavirüs nedeniyle ticari hayatında zorluk yaşıyorsa ne yapacak? Avukat Kiraz şöyle cevap verdi: “Tüketici Kanunu bu alanda vatandaşı korur. Vatandaşın ödeme zorluğu yaşadığınızı ibraz ederek müteahhitten ‘yeni ve makul’ bir ödeme planı isteme hakkı var. Söz gelimi ‘Ben ayda 3 bin taksit ödeyemiyorum. 5 ay zaman ver, sonra toplu ödeme yapacağım’ denebilir. Müteahhit bunu kabul etmezse o noktada alıcı tazminatsız olarak sözleşmeden dönebilir. O tarihe kadar ödediği tutarı da geri alır. Konut kredisi kullanan alıcıda ise tablo değişir. Açılacak dava ile durumun mücbir sebep olarak kabulü sağlanmalı. Bu da çok kolay bir süreç değil. Kişisel görüşüm bunun mücbir sebep olduğu yönünde ancak önemli olan yargının ne diyeceği. Dava sürecinde bankaya olan borç ödenmediğinde icra sürecinin başlayacağı da unutulmamalı.”

3) Kiracının iki seçeneği var

Avukat Kiraz, küresel salgın sürecinde en büyük zorluğu işyeri kiracılarının yaşayacağını belirtiyor. İnsanların kalabalık yerlere gitme konusunda endişe duyduğunu bu nedenle alışveriş merkezlerindeki dükkanların ciddi zararla karşı karşıya olduğunu belirten Avukat Kiraz, “Ticari bir birimde kiracı olan vatandaş öncelikle mülk sahibine giderek belli miktarda indirim talep edebilir. Eğer bu talebi karşılık görmezse 2 seçenek var. İlki; durumu mücbir sebep olarak göstererek haklı fesih hakkını kullanabilir. Burada son sözü Yargıtay söyler. Eğer böyle bir karar çıkarda da örnek teşkil eder. İkincisi de kiracı Borçlar Kanunu 331.maddesi gereğince olağanüstü fesih şartlarını işleterek sözleşme feshi yoluna da gidebilir. Ancak bu madde 1 Temmuz 2020’de yürürlüğe girecek. O nedenle başarılı sonuç veremeyebilir. Ben kiracının önce uzlaşma yoluna gitmesini, olmuyorsa mücbir sebeple fesihi seçmesini öneririm” diye konuştu.