Dünya, bu geceyi atlatabilmek için 1 trilyon dolar harcadı

DÜNYA, yeni bin yıla Birinci Dünya Savaşı'ndan sonraki en maliyetli felaket ile veda ediyor. Bilgisayar sistemlerinde hiçbir sorun çıkmasa bile, Dijital Kıyamet için son 5 yılda yapılan hazırlık harcaması 1 trilyon dolara ulaştı. Dijital Kıyamet için Türkiye'nin bugüne kadar yaptığı harcama ise 4 milyar dolar.

BİLGİSAYAR sistemlerinde yaşanması beklenen Dijital Kıyamet için artık saatler kaldı. Bu gece saatler 24.00'ü gösterirken, tüm dünya yeni bin yılla birlikte, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonraki en maliyetli felaketle de tanışacak. Bilgisayar sistemlerinde hiçbir sorun çıkmasa bile, Dijital Kıyamet için son 5 yılda yapılan hazırlık harcaması 1 trilyon dolara ulaştı. Türkiye'nin aynı dönemde yaptığı harcama ise 4 milyar dolara yaklaştı.

Dijital Kıyamet hazırlığına en yüksek harcamayı ABD yaptı. ABD'nin son 5 yıl içinde yaptığı hazırlık harcaması miktarı 74.6 milyar dolara ulaşıyor. Elektronikleşmenin en yoğun yaşandığı ülkeler arasındaki Japonya ise, 1 Ocak 2000 sabahı rahat uyanabilmek için 42.1 milyar dolar harcadı.

Uzmanlar, Dijital Kıyamet'te yaşanacak sorunların sadece yüzde 10'unun bu geceyarısı ortaya çıkacağını, asıl kritik günün ise 3 Ocak Pazartesi günü olduğunu belirtiyorlar.

TÜRKİYE'DE DURUM

Türkiye, bin yılın son gününe Dijital Kıyamet'te dünyanın en riskli ülkeleri arasında geldi. Türkiye'nin Dijital Kıyamet hazırlığını koordine etmekle görevlendirilen Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) son raporuna göre Türkiye genelinde uyum oranı yüzde 92.8. Yani, Türkiye'de bu geceyarısı sorun yaşama riski yüzde 7.2 düzeyinde bulunuyor. Oysa ABD ve pek çok gelişmiş ülkede hazırlık oranı yüzde 99, risk oranı ise yüzde 1 düzeyinde.

SAĞLIK RİSKİ

Türkiye açısından en büyük riski sağlık sektörü yaşıyor. Yarın akşam sağlık sektöründe sorun yaşama riski yüzde 21.5. Yapılacak her 10 tıbbi müdahaleden 2'sinde sorun yaşanabilecek. Sorun yaşama riskinin yüksek olduğu bir diğer alan ise sosyal güvenlik sistemi. Sosyal güvenlik sisteminde bilgisayar sistemlerinde sorun çıkma olasılığı yüzde 12.6. Eğer, ocak ayında emeklilik işlemi yaptırmak zorunda iseniz, ciddi sorunlarla karşılaşabilirsiniz.

Tüm dünyada, 2000 yılı sorunu açısından en dikkatle izlenen sektörlerin başında finans sistemi geliyor. Türkiye'de bu sektörün riski, bilgi teknolojilerine yaptığı yeni yatırımlar nedeniyle dünyanın gelişmiş ülkelerinden daha fazla değil. DPT'ye göre finans sisteminin uyum oranı yüzde 99.9.

Kıyamet için kim ne kadar harcadı?

Ülke Harcama

(Milyar $)

ABD 74.6

Japonya 42.1

Rusya 12.8

Almanya 24.1

İngiltere 17.1

Fransa 16.8

İtalya 13.4

Meksika 7.6

İspanya 6.8

Türkiye* 4.0

(*) Tahmin

Kaynak: Software Productivity Research / ABD

2000 sorunu nedir?

2000 yılında bilgisayar sistemlerinde yaşanacak sorunun temelinde, tarih formatlarının iki haneli olarak kullanılması yatıyor. ‘‘1998’’ yılını ‘‘98’’ olarak kullanan tüm bilgisayar sistemleri, 2000 yılını ‘‘00’’ olarak algılayacaklar. Bu nedenle dünyada kurulu bilgisayar sistemlerinin yüzde 60 kadarının, 1 Ocak 2000 tarihinde bu sorun ile karşı karşıya kalacağı tahmin ediliyor. 1997 ve öncesinde üretilen bilgisayar sistemlerinin ise yüzde 90'ının sorundan etkileneceği belirtiliyor. İki haneli tarih formatının 2000 yılında yaratacağı karışıklık, bankacılık sistemlerinden sağlığa, ulaştırmadan savunmaya, asansörlerden dijital saatlere kadar teknolojinin günlük hayatımıza girdiği her alanda kendini hissettirecek.

Acil durumlar dışında ameliyat yapılmayacak

HASTANELER, 2000 Yılı'na girerken yaşanacağı öngörülen dijital kıyamet için alarma geçti. SSK Genel Müdür Yardımcısı Demirhan Atasoy yeni binyılla birlikte kurum hastanelerinde sorun çıkmasını beklemediklerini söyledi. Sağlık İl Müdürü Dr. Mecit Çalışkan da devlet hastanelerinin yaklaşık 1 yıldır soruna karşı hazırlık yaptığını belirterek, ‘‘Hazırız. Ama her olasılığa karşı yeni yılın ilk günlerde acil ve zorunlu durumlar dışında birkaç gün ameliyatların azaltılmasını önerdik’’ dedi.

SSK hastanelerinde 2000 Yılı'nda da hizmetin kesintisiz süreceğini söyleyen SSK Genel Müdür Yardımcısı Atasoy, Kriz Yönetim Masası kurduklarını belirtti. Cihazlarda ancak tarih atımıyla ilgili sorun çıkabileceğini anlatan Atasoy, ‘‘Hastanelere, sistemlerde sorun çıkması halinde işlemlerin elle yürütülmesi talimatı verdik. Sistemlerde beklenmedik büyük bir sorun çıkacağını düşünmüyoruz’’ dedi. Daha çok eğitim ve bölge hastanelerinde kullanılan bilgisayar kontrollü cihazların incelendiğini belirten Atasoy, ‘‘Tedbirli olmaları konusunda tüm teşkilatı uyardık’’ dedi.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve bağlı birimlerinin bilgisayar sistemlerinde 2000 Yılı uyum çalışmalarının Ekim 1999'da tamamlandığı bildirildi. Belediye Basın Danışmanlığı'ndan yapılan açıklamada, 2000 Yılı'nın başlamasıyla birlikte, tarih hanesi 2 rakamlı olan tüm bilgisayar ve bilgisayarlı sistemlerin maruz kalmaları beklenen ‘2000 sendromu’na karşı İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve bağlı birimlerinde gerekli önlemlerin alındığı belirtildi.

Amerika, 170 ülkeyi izleyecek

ULUSLARARASI 2000 Yılı İşbirliği Merkezi Direktörü Bruce McConnell, düzenlediği basın toplantısında, ABD'nin 170 ülke ile muhtemel 2000 yılı sorunu senaryolarına karşı hazırlık yaptığını açıkladı.

McConnell, kısa dönemde ortaya çıkabilecek aksilikleri iki gruba ayırdı. Buna göre, yeni yıla girilmesinin ardından yarın ve pazar günü elektrik ve telekomünikasyon hizmetlerinde aksamalar olabilecek. İkinci olarak ise iş dünyasında bazı aksilikler muhtemel görülüyor. Muhasebe, faturalama, kişisel ve büro sistemlerinin, hükümet birimleride dahil işlevlerinde aksama çıkabileceği belirtiliyor. McConnell, dünyadaki pek çok bankanın yeni yıldan sonraki birkaç gün fazladan tatil yapmaya karar verdiğini söyledi. Buna göre pek çok ülkedeki bazı demiryolu ve havayolu şirketleri de yeni yıla girildiği dakikalardan itibaren 10 ile 20 dakika arasında hareketlerini kısıtlayacak.

McConnell orta dönemde ise altyapı ve büro hizmetlerinde Ocak ayının ilk haftasından sonra da sıkıntıların sürebileceğini, bazı bölgelerde elektriğin niteliğinde düşme olabileceği ve voltaj sorununun yaşanabileceğini, bu yüzden elektriğe bağlı sanayilerde de aksilik olabileceğini kaydetti.

Dünya panikte

ABD

2000 yılı paniğinin en yoğun yaşandığı ülkelerin başında olan ABD'de, süpermarketlerin yiyecek ve içecek rafları boşaldı. Bazı bölgelerde, benzin istasyonlarında kuyruklar oluştu.

JAPONYA

Asya Krizi'nde kötü sınav veren bankacılık sistemine duyulan güven azaldı. 2000 sorunu nedeniyle para çekmek isteyen Japonlar, bankaların önünde kuyruklar oluşturdu.

RUSYA

DÜNYANIN en büyük korkularından biri de, Rusya'nın eski teknolojili füze sistemleri. Rusya'da Baltık Denizi kıyılarına bulunan füze istasyonu, günlerdir test ediliyor.

HONG KONG

HONG Kong Havaalanı'nda görev yapan tüm personelin masasına, 2000 sorunu için acil eylem planı dosyası koyuldu.

Kıyamette ikinci sınav 29 Şubat'ta

UZMANLAR, 2000 yılına girilmesiyle birlikte bilgisayarların tarih okuma hatası yüzünden meydana gelebilecek sıkıntıların 1 Ocak tarihinde sona ermeyeceği, 29 Şubat gününün de sorun yaratacağı uyarısında bulundu. 2000 yılı bilgisayar sorununa karşı en hazırlıklı ülke olan ABD'de bile teknoloji uzmanları, acil yardım personeli, hükümet kuruluşları ve güvenlik birimleri, bazı banka ve özel şirketlerin personeli, yeni yılın ilk saatlerinden itibaren alarm durumunda olacak. Uzmanlar, özellikle eski tip bilgisayarlarda bazı programcıların 2000 yılına 29 Şubat'ı eklemeyi unutmasının yaratacağı sıkıntılara işaret ediyor.

29 Şubat ile ilgili sorun şundan kaynaklanıyor: Bir yıl 365 gün 6 saatten oluştuğu için genel uygulama dördün katları olan yıllarda bir gün yani 29 Şubat'ın eklenerek hesabın tutturulması üzerine kurulu. Ancak dünyanın şu anda kullandığı yıl sistemini kuran Papalık, 1582 yılında çıkardığı kararla bir yılın aslında tam olarak 365 gün 6 saate eşit olmadığını da hesaba katmıştı. Buna göre yıl, gün hesabının tam olarak tutması için 400'ün katları olan yıllar dışındaki 100'ün katlarında 29 Şubat öngörülmemişti. Buna göre örneğin 1700, 1800 ve 1900 yıllarında 29 Şubat yokken, 1600 ve 2000 yıllarında 29 Şubat'ın olması gerekiyordu. Ancak daha eski tipteki birçok bilgisayarın tasarımcıları, 2000 yılınıda 1900 ve 1800 yılları gibi değerlendirerek 29 Şubat'ı hesaba katmamıştı. Bu durumda da bu bilgisayarlarda 2000 yılında düzeltme yapılmadığı takdirde 29 Şubat tarihi görülmeyecek.

Sabah uyanmak için saatinize güvenmeyin

2000 yılı sorunu, sadece bilgisayar sistemlerini tehdit etmiyor. İçinde, bilgisayar çipi ve zaman sayacı bulunan pek çok cihaz risk altında. Bu yüzden, evinizde bilgisayar bulunmasa bile, sizi bekleyen tehlikeler var. İşte bunlardan bazıları:

Video cihazınızın kayıt programlama sistemi devre dışı kalabilir.

Alarm sisteminiz kendi kendine devreye girebilir.

Eğer mikrodalga fırınınız, programlanabilir türden ise, geceyarısı çalışmayabilir.

Telesekreterinizin, mesajlara saat ve tarih ekleme özelliği devre dışı kalabilir.

Sabah uyanmak için kurduğunuz radyolu saatinize güvenmeyin. Çalışmayabilir.

Trafik ışıkları sizi yanıltabilir

Eğer yılbaşı gecesi otomobil kullanıyorsanız, trafik ışıklarına güvenmeyin. Yeşil ışıkta geçerken bile dikkatli olun.

Yılbaşı gecesi asansörleri kullanmayın.

Bankanızdan tüm mevduat, yatırım, kredi ve kredi kartı durumunuzu içeren yazılı döküman alın.

Acil durumlar dışında hiçbir şekilde yılbaşı gecesi sağlık hizmeti almayın.

Bir miktar nakit para bulundurun.

Sigorta şirketinizden, prim dökümünüzü isteyin.

Yılbaşı gecesi telefonları mümkün olduğunca az kullanın.

Zorunlu haller dışında, yılbaşı akşamı ne karada, ne denizde ne de havada seyahat etmeyin.

Birkaç gün enerjisiz ve susuz kalabilecek şekilde hazırlıklı olun.

Aracınızın deposunu mutlaka doldurun.

Saat 24.00'da neler olabilir?

Bankanıza gittiğinizde, 1999 başında açtırdığınız hesabınıza 1 yıl yerine 99 yıllık faiz işlediğini göreceksiniz.

1965 doğumlu olduğunuz halde, nüfus idaresinin bilgisayarı ‘‘2000-1965=35’’ yerine ‘‘65-00=65’’ hesabını yapacağı için yaşınız birden 65 olarak hesaplanacak.

Kredi kartınız 2000 yılının haziran ayına kadar geçerli olduğu halde, alış-veriş yaptığınız mağazanın sistemi kartınızın tarihini ‘‘00’’ olarak görecek ve kartınızı kullanamayacaksınız.

2000 yılının ocak ayında kredi kartı ekstrenizde 200 trilyon liralık bir hesap olacak. Çünkü, bankanızın 2000 yılına uyumlu olmayan sistemi, size 99 yıllık faiz işletecek.

Yolculuk yaptığınız uçağın kullandığı ve dünyada 23 tane bulunan uydusal yön bulma sistemi, yanlış koordinat vereceği için iniş yapacağınız hava limanına ulaşmakta zorlanacaksınız.

Telefon idaresi, 2000 yılbaşında yeni yılını tebrik etmek için aradığınız ailenizle yaptığınız telefon görüşmesinin 99 yıl sürdüğünü ve 150 milyar lira ödemeniz gerektiğini savunacak.