Düğünde ‘kesik kafa’ geldi ‘The Muharrem Kayhan’ doğdu
Güncelleme Tarihi:
Nurten ERK
Oluşturulma Tarihi: Eylül 01, 2002 02:21
Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Muharrem Kayhan, düğün hediyesi olarak gelen tarihi bir kesik kafayla başladığı koleksiyonculuğunu bugün uluslararası arenada bilimsel çalışmalara imza atarak sürdürüyor.
Kayhan bugünlerde, 1991'de başladığı ‘‘antik sikke’’ koleksiyonun, Sylloge Nummorum Graecorum'un (SNG) bugüne kadar sadece 30 koleksiyonun yer aldığı uluslararası Antik Yunan Sikkeleri katalog projesi kapsamında yayınlanmasının gururunu yaşıyor. Çalışma hayatını Söke'deki fabrikasında sürdüren Kayhan, ‘‘The Muharrem Kayhan Collection’’ adı verilen kataloğuyla son derece iddialı. Çünkü sadece 500 adet basılan bu bilimsel katalog, bundan sonra tüm dünyadaki nümizmatik çalışmalara referans kaynak gösterilecek.
İş dünyasını kültürel varlıklara sahip çıkmaya davet eden Kayhan, özel koleksiyonculuğa ve özel müzelere ilginin artması amacıyla antik sikkelerinin bir bölümünü 2003 ilkbaharında Sadberk Hanım Müzesi'nde sergileyecek. Muharrem Kayhan'la iş hayatı ve siyasetten uzak, Anadolu'da basılan yüzlerce ‘‘antik sikke’’nin uluslararası bilimsel bir esere dönüşmesinin öyküsünü konuştuk.
MERMER KAFA GÖRDÜM
Koleksiyonculuğa nasıl başladınız?
- Tarihe eskiden beri meraklıydım, ama benim koleksiyonculuğum bir objeyle başladı. Söke'de 1977 yılında bir tanıdığın dükkanın önünden geçerken mermer bir kafa gördüm, çok beğendim. 'Dekoratif olarak bunu bana satar mısın?' dedim, katiyyen satmadı. Ama ben evlendiğimde bana o mermer kafayı hediye olarak yolladı. Çok değerli bir parçaydı. Müzeye müracaat edip koleksiyonculuğa başlayacağımı bildirdim ve bu parçayı koleksiyonumun ilk parçası olarak müzeye kaydettirdim. Ondan sonra da arkelojik parçalar topladım.
İLK SİKKELER 91'DE
Antik para merakınız ne zaman ortaya çıktı?
- Antik para toplamaya 1991'de elime geçen 3-4 sikkeden sonra başladım. Bunları Milas Müzesi'ne kaydettirdim. Sonra daha seçici olmaya başladım. Karya ve İonya bölgesini seçtim. Periyodu da Arkaik, Klasik ve Hellenistik çağ olarak belirledim. Koleksiyondaki sikkelerin yaklaşık 250'sini yurtdışındaki müzayedelerden topladım. Katalogda 1078 sikke var. Para koleksiyonu, üzerinde çok çalıştığım, çok iyi bildiğim ve kuvvetli olduğum bir konu. Bunun dışında çok sayıda arkeolojik eserim, heykellerin, bronz cam parçalarım var. Ama bunların herhangi bir alanında yoğunlaşamadım. Çünkü bunun için ne yeterli sanat tarihi, ne de o sanat dalında yeterli bilgim var. Diğer koleksiyonlarımla alekam paraya göre zayıfladı. Ancak çok beğendiğim birşey görürsem koleksiyonuma katıyorum. Ama nümizmatik koleksiyonum iddialı ve çok güzel bir bütünlüğü var.
Sylloge Nummorum Graecorum (SNG) Antik Yunan Sikkeleri katalog projesinde yer almanın önemi nedir?
- SNG, 1931'de Londra'da başlatılmış uluslararası Antik Yunan Sikkeleri katalog projesi. Bugüne kadar dünyada sadece 30 koleksiyon bu yayın projesine dahil edilmiş. Hemen hemen hepsi en güvenilir başvuru eserleri olmuş. SNG serisi içerik ve şekil açısından British Academy'nin tayin ettiği bir komitenin gözetiminde, International Numismatic Commission ve International Academic Union himayesinde yayınlanıyor.
‘‘The Muharrem Kayhan Collection’’ kataloğu nasıl doğdu?
- Koleksiyonumun tanıtımına uluslararası bilimsel bir yayınla başlamak istedim. Antik para koleksiyonculuğuna başlayıp kendimi geliştirmeye ve yetiştirmeye başladıktan sonra bunları yayınlamaya düşünmeye başladım. Bu konuda bilgili olmak için nümizmatik bir kütüphane yaratmak, diğer katalogları ve bilimsel yayınları edinmek lazım. Herşeyden önce bu elinizdekini paranın hangi asırda darp edildiği ve öyküsü hakkında bilgi sahibi olmanız lazım. Türkiye müzelerinde yeterli bilimsel çalışmadan yoksun onbinlerce sikke var. Her gün yenileri ekleniyor. SNG serisinde yayınlanacak bir Türkiye Devleti koleksiyonu tartışmasız alanındaki en değerli eser olacaktır. Benim yayınımın ilgilileri bu yönde harekete geçireceğini umuyorum. Çok sayıda yerli ve yabancı bilim adamının yer alacağı bu projenin Türkiye'nin tanıtımına da önemli katkılar yapacağına inanıyorum. Kataloğun Türkiye'de birinci olmasını istedim.
Yüzlerce sikkeyi tekrar bu topraklara getirdim
Kataloğun hazırlanması ne kadar sürdü?
- Benim bu konudaki kararım dört yıl önce kesinleşti. Bunun üzerine uzman bir arkadaşımla çalışmaya başladık. Paraların fotoğraflarının çekilmesi ve kategorize edilmesi çalışmalarını hızlandırdık. Katalog serisine ismini veren komisyondan da gerekli izinlerin alınması, yayın tarihimizi belli etti. Son bir yıldır çalışmalarımızı daha da hızlandırdık ve geçtiğimiz günlerde kataloğumuz yayınlandı. Bu yayın, dünya nümizmatik bilimine de bir katkı. Çünkü kataloğumuzdaki bazı sikkeler daha önce başka yerde yayınlanmadı. Ümit ederim Türkiye'nin bütün müzelerindeki sikkeler için de böyle bir çalışma başlatılabilir.
Koleksiyondaki antik sikkeler hangi çağlara ait?
- Koleksiyonum Arkaik, Klasik ve Hellenistik çağ, İonya ve Karya sikkelerinden oluşuyor. Hem yerel buluntuları edindim, hem de uluslararası piyasalardan Batı Anadolu'da darp edilmiş, ama muhtelif zamanlarda yurtdışına götürülmüş yüzlerce sikkeyi satın aldım. Tekrar bu toprakların malı oldular. Bunun gurur ve hazzını her zaman duyacağım.
Koleksiyoncular kültürel varlığın yeddiemini
İş dünyası koleksiyonculuğa nasıl yaklaşıyor?
- Arkeolojik ya da sanatsal koleksiyonlarda bence hem koleksiyon yapanlar da, hem de toplumda şöyle bir bilinç gelişti. Bu eserler şahsi birer varlık değil, bunlar Türkiye'nin kültürel varlığının belli bir parçasının yeddieminliğidir. Bunu müzeler ve yayınlarla bütün toplumun paylaşımına sunmuk takdire değer bir davranış. Tarihe ve kültüre sahip çıkmak, işaleminin sosyal sorumluluğun bir parçası diye düşünüyorum. Başka koleksiyoncuların da bu tip yayınlarla Türkiye'nin varlığını ortaya koymaları gerektiğini düşünüyorum.
İş dünyasını kültürel varlıklara sahip çıkmaya davet eden Kayhan, özel koleksiyonculuğa ve özel müzelere ilginin artması amacıyla antik sikkelerinin bir bölümünü 2003 ilkbaharında Sadberk Hanım Müzesi'nde sergileyecek. Muharrem Kayhan'la iş hayatı ve siyasetten uzak, Anadolu'da basılan yüzlerce ‘‘antik sikke’’nin uluslararası bilimsel bir esere dönüşmesinin öyküsünü konuştuk.
MERMER KAFA GÖRDÜM
Koleksiyonculuğa nasıl başladınız?
- Tarihe eskiden beri meraklıydım, ama benim koleksiyonculuğum bir objeyle başladı. Söke'de 1977 yılında bir tanıdığın dükkanın önünden geçerken mermer bir kafa gördüm, çok beğendim. 'Dekoratif olarak bunu bana satar mısın?' dedim, katiyyen satmadı. Ama ben evlendiğimde bana o mermer kafayı hediye olarak yolladı. Çok değerli bir parçaydı. Müzeye müracaat edip koleksiyonculuğa başlayacağımı bildirdim ve bu parçayı koleksiyonumun ilk parçası olarak müzeye kaydettirdim. Ondan sonra da arkelojik parçalar topladım.
İLK SİKKELER 91'DE
Antik para merakınız ne zaman ortaya çıktı?
- Antik para toplamaya 1991'de elime geçen 3-4 sikkeden sonra başladım. Bunları Milas Müzesi'ne kaydettirdim. Sonra daha seçici olmaya başladım. Karya ve İonya bölgesini seçtim. Periyodu da Arkaik, Klasik ve Hellenistik çağ olarak belirledim. Koleksiyondaki sikkelerin yaklaşık 250'sini yurtdışındaki müzayedelerden topladım. Katalogda 1078 sikke var. Para koleksiyonu, üzerinde çok çalıştığım, çok iyi bildiğim ve kuvvetli olduğum bir konu. Bunun dışında çok sayıda arkeolojik eserim, heykellerin, bronz cam parçalarım var. Ama bunların herhangi bir alanında yoğunlaşamadım. Çünkü bunun için ne yeterli sanat tarihi, ne de o sanat dalında yeterli bilgim var. Diğer koleksiyonlarımla alekam paraya göre zayıfladı. Ancak çok beğendiğim birşey görürsem koleksiyonuma katıyorum. Ama nümizmatik koleksiyonum iddialı ve çok güzel bir bütünlüğü var.
Sylloge Nummorum Graecorum (SNG) Antik Yunan Sikkeleri katalog projesinde yer almanın önemi nedir?
- SNG, 1931'de Londra'da başlatılmış uluslararası Antik Yunan Sikkeleri katalog projesi. Bugüne kadar dünyada sadece 30 koleksiyon bu yayın projesine dahil edilmiş. Hemen hemen hepsi en güvenilir başvuru eserleri olmuş. SNG serisi içerik ve şekil açısından British Academy'nin tayin ettiği bir komitenin gözetiminde, International Numismatic Commission ve International Academic Union himayesinde yayınlanıyor.
‘‘The Muharrem Kayhan Collection’’ kataloğu nasıl doğdu?
- Koleksiyonumun tanıtımına uluslararası bilimsel bir yayınla başlamak istedim. Antik para koleksiyonculuğuna başlayıp kendimi geliştirmeye ve yetiştirmeye başladıktan sonra bunları yayınlamaya düşünmeye başladım. Bu konuda bilgili olmak için nümizmatik bir kütüphane yaratmak, diğer katalogları ve bilimsel yayınları edinmek lazım. Herşeyden önce bu elinizdekini paranın hangi asırda darp edildiği ve öyküsü hakkında bilgi sahibi olmanız lazım. Türkiye müzelerinde yeterli bilimsel çalışmadan yoksun onbinlerce sikke var. Her gün yenileri ekleniyor. SNG serisinde yayınlanacak bir Türkiye Devleti koleksiyonu tartışmasız alanındaki en değerli eser olacaktır. Benim yayınımın ilgilileri bu yönde harekete geçireceğini umuyorum. Çok sayıda yerli ve yabancı bilim adamının yer alacağı bu projenin Türkiye'nin tanıtımına da önemli katkılar yapacağına inanıyorum. Kataloğun Türkiye'de birinci olmasını istedim.
Yüzlerce sikkeyi tekrar bu topraklara getirdim
Kataloğun hazırlanması ne kadar sürdü?
- Benim bu konudaki kararım dört yıl önce kesinleşti. Bunun üzerine uzman bir arkadaşımla çalışmaya başladık. Paraların fotoğraflarının çekilmesi ve kategorize edilmesi çalışmalarını hızlandırdık. Katalog serisine ismini veren komisyondan da gerekli izinlerin alınması, yayın tarihimizi belli etti. Son bir yıldır çalışmalarımızı daha da hızlandırdık ve geçtiğimiz günlerde kataloğumuz yayınlandı. Bu yayın, dünya nümizmatik bilimine de bir katkı. Çünkü kataloğumuzdaki bazı sikkeler daha önce başka yerde yayınlanmadı. Ümit ederim Türkiye'nin bütün müzelerindeki sikkeler için de böyle bir çalışma başlatılabilir.
Koleksiyondaki antik sikkeler hangi çağlara ait?
- Koleksiyonum Arkaik, Klasik ve Hellenistik çağ, İonya ve Karya sikkelerinden oluşuyor. Hem yerel buluntuları edindim, hem de uluslararası piyasalardan Batı Anadolu'da darp edilmiş, ama muhtelif zamanlarda yurtdışına götürülmüş yüzlerce sikkeyi satın aldım. Tekrar bu toprakların malı oldular. Bunun gurur ve hazzını her zaman duyacağım.
Koleksiyoncular kültürel varlığın yeddiemini
İş dünyası koleksiyonculuğa nasıl yaklaşıyor?
- Arkeolojik ya da sanatsal koleksiyonlarda bence hem koleksiyon yapanlar da, hem de toplumda şöyle bir bilinç gelişti. Bu eserler şahsi birer varlık değil, bunlar Türkiye'nin kültürel varlığının belli bir parçasının yeddieminliğidir. Bunu müzeler ve yayınlarla bütün toplumun paylaşımına sunmuk takdire değer bir davranış. Tarihe ve kültüre sahip çıkmak, işaleminin sosyal sorumluluğun bir parçası diye düşünüyorum. Başka koleksiyoncuların da bu tip yayınlarla Türkiye'nin varlığını ortaya koymaları gerektiğini düşünüyorum.