Dövizde vadeli iÅŸlemler baÅŸlıyor

Ä°stanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (Ä°MKB) dövize dayalı vadeli iÅŸlem sözleÅŸmelerinin iÅŸlem göreceÄŸi Vadeli Ä°ÅŸlemler Piyasası, yarın açılacak. Döviz vadeli iÅŸlem sözleÅŸmelerinde günlük fiyat marjı yüzde 20, fiyat adımı bin lira ve sözleÅŸme büyüklüğü ise 100 bin dolar olarak belirlendi. Birsen: Sistemin tam anlamıyla iÅŸlemesi zaman alacak Ä°stanbul Menkul Kıymetler Borsası BaÅŸkanı Osmanı Birsen, dalgalı kur uygulaması ile vadeli döviz piyasasına ihtiyaç duyulduÄŸunun altını çizerek sistemin tam anlamıyla iÅŸlemesinin zaman alacağını vurguladı. Birsen, sisteme iliÅŸkin ön çalışmaların tamamlandığını yarın 23 aracı kurum ile piyasanın açılışının yapıcağını açıkladı. CNN Türk'ten Deniz BayramoÄŸlu'nun soruları yanıtlayan Ä°MKB BaÅŸkanı Osman Birsen,"Piyasanın iÅŸleyiÅŸinin gözetimi ve sonuçta ortaya çıkacak tereddütleri inceleyecek yapıyı kurduk. SPK bu anlamda en yetkili kuruluÅŸ. Ayrıca Merekez Bankası, Hazine ve BDDK gibi kurumlar kendi yetki alanı içine giren iÅŸlemleri denetleyecek" dedi. "Piyasanın etkisini ne zaman görmeye baÅŸlayacağız?" soru üzerine Birsen, "Bu mükemelli aramak gibi bir ÅŸey olur. Ä°MKB'de çok önemli geliÅŸmeler yaptık ama daha yeterli deÄŸil, döviz de de öyle. Öte yandan spot piyasalardaki derinlik ve oradaki gidiÅŸatta önemli. Merkez Bankası'nın vadeli ve spot piyasalarındaki geliÅŸmeleri bizide etkileyecektir. Spot piyasaların geliÅŸmiÅŸ yerlerde vadeli daha baÅŸarılı olur." cevabını verdi. Ä°MKB'den yapılan açıklamada, Türkiye'de dövizle iÅŸlem yapan, döviz pozisyonu taşıyan kiÅŸi ve kurumların karşı karşıya kaldıkları kur riskinden korunmak amacıyla kullanabilecekleri likit türev enstrümanlar bugüne kadar piyasalarda iÅŸlem görmediÄŸinden, özellikle büyük finansal kuruluÅŸların ve sanayi ÅŸirketlerinin taşıdıkları bu riski bir ölçüde tezgahüstü (OTC) piyasalarda azaltma yoluna gittiklerinin bilindiÄŸi kaydedildi. DiÄŸer taraftan organize ve likit bir türev piyasasının olmaması dolayısıyla, tezgahüstü iÅŸlemlerde oluÅŸan fiyatların yüksek risk primi taşıdığı, ayrıca daha çok büyük ölçekli firmaların kullanabileceÄŸi büyüklüklerde iÅŸlem yapıldığından, küçük ve orta ölçekli giriÅŸimcilerin bu ürünlerden yeterince yararlanamadıklarına iÅŸaret edilen açıklamada, ayrıca, ekonomide dış ticaretle uÄŸraÅŸan aktörlerin ve bankaların kur risklerini etkin yönetememeleri nedeniyle meydana gelen aşırı dalgalanmaların, sadece bu kesimlere deÄŸil topluma da olumsuz ÅŸekilde yansıdığı belirtildi. Açıklamada, bu piyasanın açılmasına, kur riskinden kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesine katkıda bulunulması ve dövizin gelecekteki fiyatına iliÅŸkin ekonomi aktörlerine yön gösterecek bir piyasanın oluÅŸturulması amacıyla yapılan çalışmalar sonucu karar verildiÄŸi ifade edilerek, şöyle denildi: "BaÅŸlangıçta Borsamız II. iÅŸlem salonunda ayrılan bölümdeki iÅŸlem terminallerinden emir girilebilecek olan piyasaya, iÅŸlem görecek sözleÅŸmenin niteliÄŸi dolayısıyla sadece bankalar üye olabilecektir. Piyasamızda Amerikan Doları üzerine düzenlenecek olan fiyatların Türk Lirası (TL) olarak girileceÄŸi ve takas iÅŸlemlerinin de TL üzerinden yapılacak vadeli iÅŸlem (Futures) sözleÅŸmeleri iÅŸlem görecektir. SözleÅŸme vadeleri, en yakın ay ve Mart döngüsüne ait olan aylardan (Mart, Haziran, Eylül, Aralık) en yakın ay olacak ÅŸekilde belirlenmiÅŸtir. Dolayısıyla piyasada vadesine ortalama olarak 1 ay ve üç ay kalan iki adet sözleÅŸme iÅŸlem görecektir. Piyasa açılışının ay ortasına gelmesi nedeniyle AÄŸustos 2001'e mahsus olmak üzere sadece Eylül ayı vadeli sözleÅŸmesi, Eylül ayının başından itibaren ise yukarıda belirlenen döngü çerçevesinde Aralık ayı vadeli sözleÅŸmesi de iÅŸleme açılacaktır. Son iÅŸlem günü, ilgili sözleÅŸmenin vade bitim tarihinin içinde olduÄŸu ayın sondan üçüncü iÅŸ günü olup, son iÅŸlem gününün ardından gelen ilk iÅŸ günü yeni bir sözleÅŸme iÅŸlem görmeye baÅŸlayacaktır. Döviz vadeli iÅŸlem sözleÅŸmelerinde günlük fiyat marjı yüzde 20, fiyat adımı bin lira, sözleÅŸme büyüklüğü ise 100 bin dolar olarak belirlenmiÅŸtir." Ä°ÅžLEMLER TEK SEANSTA Vadeli iÅŸlem sözleÅŸmelerinin 10.00-14.00 saatleri arasında tek bir seansta iÅŸlem göreceÄŸi, 12.00-13.00 saatleri arasında öğle tatili olacağı belirtilen açıklamada, piyasada iÅŸlem yapan kiÅŸi ve kurumların kar-zarar hesaplanmasına ve dolayısıyla takas iÅŸlemlerine esas olacak uzlaÅŸma fiyatının, kapanış aralığında (seansın son 15 dakikası) gerçekleÅŸen iÅŸlemlerin ağırlıklı ortalama olduÄŸu, gerektiÄŸinde uzlaÅŸma komitesi tarafından deÄŸiÅŸtirilebileceÄŸi de kaydedildi. Açıklamada, sisteme, piyasa emirleri, limitli emirler, miktarsız emirler, kapanış emirleri ve ÅŸarta baÄŸlı emirler (stop loss) girilebildiÄŸi, ayrıca çok sayıda müşterisi olan aracı kuruluÅŸlara kolaylık saÄŸlanması açısından, emirlerin daha sonra girilmek üzere seans baÅŸlamadan hazırlanıp bir dosyada saklanabildiÄŸi ve toplu olarak (aynı anda birden fazla emir) girilebildiÄŸi dile getirilerek, minimum emir miktarının 1 sözleÅŸme, maksimum emir miktarının ise 100 sözleÅŸme olacağı bildirildi. Piyasada, takas iÅŸlemlerinin aynı gün nakit uzlaÅŸma esasına göre yapılacağı belirtilen açıklamada, Takasbank'ın, sözleÅŸmelerin alıcısına karşı satıcı, satıcısına karşı alıcı rolünü üstleneceÄŸi, ancak Takasbank'ın mali sorumluluÄŸunun, yatırılmış iÅŸlem teminatları, üyelik teminatları ve güvence karşılıkları çerçevesinde sınırlı olacağı vurgulandı. RÄ°SK TAAHHÃœTNAMESÄ° Ä°MZALANACAK Piyasada iÅŸlemlerin hesap bazında takip edileceÄŸi de anlatılan açıklamada, piyasanın çalışmasına iliÅŸkin ÅŸu detaylara yer verildi: "Vadeli iÅŸlemler piyasasında iÅŸlem yapacak her müşterinin hesap açılmadan evvel, içeriÄŸi Borsa tarafından hazırlanan ve piyasanın ve iÅŸlem gören enstrümanların özelliklerinin anlatıldığı risk kılavuzunu okuduklarına ve anladıklarına dair risk taahhütnamesini imzalaması zorunludur. Piyasada iÅŸlem yapmak için ilgili hesapta yeterli teminatın (sözleÅŸme büyüklüğünün yaklaşık yüzde 20'si) bulunması gerekmekte olup, bunun da en az yüzde 30'u nakit Türk Lirası olarak tutulmak zorundadır. Nakit dışı teminat olarak döviz ve dövize endeksli tahviller kabul edilecektir. Gün içinde belirli saatlerde teminat yatırma-çekme iÅŸlemlerine müsade edilecek, ayrıca hesapta bulundurulması zorunlu olan nakit teminatlar nemalandırılacaktır. BaÅŸlangıç teminatı bir uzun veya bir kısa pozisyon başına alınması gereken tutarı ifade etmekte olup, baÅŸlangıçta 30 milyar lira olarak belirlenmiÅŸtir. DiÄŸer taraftan, spread (yayılma) pozisyonları bir vadede uzun, diÄŸer vadede kısa pozisyon anlamındadır ve böyle pozisyonlardan 15 milyar lira teminat alınacaktır. Sürdürme teminatı ise baÅŸlangıç teminatının yüzde 80'i olarak belirlenmiÅŸtir. Toplam teminatı sürdürme teminat seviyesine veya altına veya nakit tutarı sıfırın altına inen hesaplara teminat tamamlama çaÄŸrısı yapılacak ve istenen teminatın aynı gün en geç 16:30'a kadar TL olarak Takasbank'a yatırılması istenecektir. Aksi halde yükümlülüğünü yerine getiremeyen hesaplar temerrüde düşmüş sayılacak ve temerrüdün niteliÄŸine göre temerrüt faizi uygulanacaktır. Yükümlülüklerin ertesi gün saat 10:00'a kadar yerine getirilmemesi durumunda, sistemin genel riskinin artmaması amacıyla ilgili hesabın pozisyonları ve teminat mektupları likidite edilecektir. Hesap bazında teminat alınmasının yanında hesap ve üye bazında mutlak ve yüzdesel pozisyon limitleri uygulanarak sistemik riskin kontrol edilmesi hedeflenmektedir." Â