Dolar neden yükseldi, petrol nereye gidecek?

SORU: Dolar kuru geride bıraktığımız günler içinde 1 milyon 490 bin liranın altına inmişken üç günde nasıl 1 milyon 520 bin liraya kadar çıktı?CEVAP: Bu sorunun yanıtını vermek için yüzümüzü bankalara çevirmemiz lazım. 2001 yılında bankaların açık döviz pozisyonlarını kapatmak için çıkartılan 16 Haziran 2004 vadeli tahvillerin itfası yaklaştı. Hazine bu yıl içinde yaptığı üç takas ihalesi ile bu kağıtların bir kısmının vadesini 1-2 yıllık vadelere dağıttı. Geriye bankaların elinde 1.8 katrilyon liralık 16 Haziran kağıdı kaldı. Hazine 16 Haziran haftası içinde piyasa yani bankalar isterse bir değişim ihalesi daha yapabileceğini açıkladı ama bankalardan henüz ses çıkmadığı için şimdilik bu tarihte 1.8 katrilyon liralık bir borç ödemesi olacağını düşünebiliriz. Yani bankalar bilançolarında döviz varlığı olarak görünen 1.8 katrilyon liralık kağıdı verecek, bunun karşılığını ise TL olarak alacak. Tekrar açık pozisyonda kalmamak isteyen bankaların bir kısmı da bu para ile dolar alıp kasalarına koyacak. Bu beklenti yani, 16 Haziran’da dolara 1.8 katrilyon liralık bir alım gelebilir beklentisi, dolar kurunu yukarı çeken etkenlerden biri.Bir başka etken ise ödeme tutarının nasıl belirleneceği. Bu kağıtlar 1 milyon 160 bin liralık kur seviyesinden ihraç edildi. Oysa ödemesinin yapılacağı dolar kuru 16 Haziran’dan önceki 10 günlük dolar kurunun ortalaması alınarak hesaplanacak. Yani kur ne kadar yüksek olursa bankaların eline de o kadar çok para geçecek. Bu nedenle de bankalar dolar kurunu yukarı çekecek bir hareket eğilimi içindeler. Sığ olan piyasada gerçekleşen küçük çaplı işlemlerle bile kur rahatlıkla 10-20 bin lira yükselebiliyor. Yani kurdaki hareket bir anlamda 16 Haziran tarihini bekleyenlerin spekülasyonu...SORU: Petrol fiyatı neden yükseliyor?CEVAP: Petrol fiyatlarının tarihi yüksek seviyelere doğru hareket etmesi piyasalara pahalıya mal oluyor. ABD’nin Irak’ı işgali ile Suudi Arabistan’dan sonra en büyük petrol üreticisi olan ülkenin petrollerinin pazara çıkamıyor olması ve yakın gelecekte de bunun olası görünmemesi perol fiyalarındaki artışın ana nedeni. Bunun dışında ABD Petrol stoklarının azalması ya da Ortadoğu’da yabancı petrol şirketi çalışanlarıa yönelik gerçekleşen terör eylemleri ile petrolün pazarlara naklinin tehlikeye girmiş olması gibi etkenler ise üçüncü ve hatta belki de dördüncü planda kalıyor. Bu sıkıntının tek çözümü ise petrol arzının artırılması. Bunu efektif biçimde yapabilecek tek ülke ise Suudi Arabistan. Ülke bu konudaki olumlu niyetini açıkladı ama bunu tek başına yapması imkansız. Çünkü bu kararı verebilecek tek kurum Suudi Arabistan’ın da bağlı olduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC). OPEC’in  yarın başlayacak olan toplantısında bu konu ele alınacak ama bütçe gelirlerinin önemli bir kısımnı yüksek petrol fiyatlarından sağlayan İran ve Venezüela’nın artırıma karşı çıkacağı tahmin ediliyor. Elinde acil durumlar için belirli bir rezerv bulunun Uluslararası Enerji Ajansı IEA’nın rezervleri de fiyatları soğutacak miktarda arz sağlayamayacağı için tek yol OPEC’in bu yönde bir karar alması. OPEC dışında yer alan en büyük üretici Rusya’nın tavrı da henüz net değil.