Dolar düşüyor fiyatlar neden inmiyor?
Güncelleme Tarihi:
2020’nin başından itibaren tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını, Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik durum gibi sebeplerle dolarda çok ciddi yükselişler yaşandı. Bu durumun ardından özellikle hammaddesi ithal edilen ya da direkt olarak yurtdışından alınan ürünlerin fiyatlarında çok ciddi artışlar görüldü. Son dönemlerde birçok ürüne ardı ardına zamlar yapılırken, bunların sebepleri arasında belki ilk sırada yer almıyordu ama dolardaki yükselişin de etkisi olduğu ifade ediliyordu. Bir dönem 8 TL’nin üzerine çıkan dolar, son günlerde 7 TL seviyelerine yaklaştı. Dolardaki bu gerilemenin ardından tüketici cephesinde fiyatlarda da bir düşüş beklentisi oluşmaya başladı. Biz de dolardaki düşüşün ürünlere indirim olarak yansıyıp yansımayacağını araştırdık.
Dolardaki değişikliklerin etkilediği bazı sektörlerin temsilcilerine ulaşarak durumu sorduk. Dolardaki düşüşün veya yükselişin, fiyatları etkilediğini ancak tek sebebin dolar olmadığını ifade eden sektör temsilcileri, “Dünyada hammadde fiyatlarında yükselişler devam ediyor. Bu durum sona ermeden fiyatları indirmek zor
görünüyor” diyor.
‘HİNDİSTAN VE ÇİN’İN ARTAN TALEBİ ETKİLİYOR’
Hayvancılığın en önemli girdi maliyetlerinden olan yemde de dolardaki durum etkili oluyor. Biz de sektördeki durumu sormak için Yem Sanayicileri Birliği Başkanı Ülkü Karakuş ile temasa geçtik. Dolardaki değişikliklerin fiyatların artmasında ya da düşmesinde tek parametre olmadığını ifade eden Yem Sanayicileri Birliği Başkanı Ülkü Karakuş, “Yem hammaddelerinin TL bazındaki fiyatı dünya ortalama yüzde 60 arttı. Buğday tonu 200 dolardan 300 dolara, mısırın 180 dolardan 265 dolara, arpanın 175 dolardan 260 dolara çıktı. Yemlik yağların fiyatı 700 dolardan 1200 dolara kadar çıktı. Hem dolar bazında hem de fiyatlar artış yaşandı. Türkiye’nin iç piyasa fiyatları var bir de. Arpa fiyatı 1275 TL’den 1750 TL’ye yükseldi. Mısırın ton fiyatı 1350 TL açıklanmıştı, şimdi 1950 TL seviyelerinde. Buğday 1400 TL’ydi şimdi 1900 TL. Ayçiçek, pamuk küspelerinden fiyat artışı 2 kat oldu. Bunların tamamında ortalama yüzde 60 fiyat artarken, biz yem fiyatlarını yüzde 46 arttırdık. Yapılması gereken zam yüzde 60’tı. Dolardaki bu gerilemenin ardından fiyatların ortalama yüzde 6-7 gerilemesi beklenirdi. Ancak dışarıda böyle bir durum olunca fiyatları indirmek mümkün olmuyor. Böyle bir dönemde fiyatlarda düşüş beklemek hayal olur. Yangının büyüğü hammadde fiyatlarında. Hammadde fiyatlarında kontrolsüz bir artış var. Çin ve Hindistan mal almaya devam ediyor. Çin’in özellikle hububat ve yağlı tohum talebi devam ediyor. Çin sadece geçen haftaki mısır talebiyle fiyatlar yüzde 5 yükseldi” dedi.
‘YILIN İKİNCİ YARISINDA FİYATLARDA GERİLEME BEKLİYORUZ’
Sütten ayçiçek yağına kadar vatandaşın sofrasına gelen neredeyse her ürün ambalajlı. Ambalaj hammaddesi genelde yurtdışından ithal ediliyor. Doların direk olarak etkilediği ambalaj sektöründe yaşananları Ambalaj Sanayicileri Derneği (ASD) Başkanı Zeki Sarıbekir’e sorduk. Sarıbekir, şunları söyledi: “Dolarda bir gerileme olduğunda fiyatların da düşmesi bekleniyor. Ancak pahalıyken alınan ve stoklanan ürünler bitmeden yani ucuza alınan hammadde devreye girmeden fiyatlarda bir düşüş olması beklenemez. Bu en erken 1 ayda yansır. Şimdi ise bu durumda söz konusu değil. Çünkü hammadde fiyatları dışarıda yüzde 30-40 yükseldi. Dolardaki düşüşün daha fazla olması gerekir ki fiyatlara da bir yansıması olsun. Dünya piyasalarından hammadde fiyatlarından çok ciddi dalgalanmalar yaşanıyor. Yılın ikinci yarısından itibaren hammadde fiyatlarından bir gerileme olmasını bekliyoruz. Dolardaki düşüş devam eder ve hammadde fiyatları da düşerse bu hem tüketicinin lehine olacaktır hem de enflasyona olumlu katkı sağlayacaktır.”
‘İHRACAT YERİNE İÇ PİYASAYA ÜRÜN VERİLMELİ’
Tüketiciyi yakından ilgilendiren bir diğer sektör ise ev ve mutfak eşyaları. Tencereden tavaya, porselen ürünlerden kurutmalıklara kadar birçok üründe geçtiğimiz dönemlerde fiyat artışları yaşanmış, en önemli sebeplerden biri olarak hammadde fiyatlarında yaşanan yükseliş gösterilmişti. Burada yaşanan son durumu öğrenmek için Ev ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Burak Önder’e ulaştık. Önder, şunları söyledi: “Hammadde fiyatlarında geçen yıldan bu zamana yüzde 120’ye varan artışlar oldu. Alüminyumdan saca kadar tüm hammaddelerde artış var. Plastik hammaddesi neredeyse her gün yükseliyor. Şu anda döviz kuru gerilese bile etkisi olmuyor. Çünkü hammadde fiyatları artıyor. Bir şekilde piyasa da manipule ediliyor. Geçen hafta 1680 dolar olan bir hammadede fiyat 2 bin dolara kadar çıktı. En son ocak ayında zam yapılmıştı. Plastik hammaddesine yaşanan yükseliş nedeniyle bir kez daha zam gündeme geldi. Piyasadaki tüccarlar mayıs, hazirana kadar bu durumun devam edeceğini düşünüyor. 30 yıldır bu sektördeyiz böyle bir dönem hiç yaşamamıştık. Eğer bu durum böyle devam ederse enflasyona da etkisi olacaktır. Bu yüzden geçici sürede hammadde üzerindeki ek vergilerin askıya alınması ve yerli ürün üretenlerin ihracat yerine ürünlerini iç piyasaya vermesi büyük önem taşıyor. Özkaynak problemi yaşan firmalar için de uygun kredi beklentimiz var.”
