DoÄŸrudan gelir ödemeleri erteleniyor

Kamudaki kaynak sıkışıklığı nedeniyle, daha önce bu yıl Mayıs sonuna kadar tamamlanması öngörülen 2002 yılı doÄŸrudan gelir desteÄŸi ödemelerinin, Haziran ayı sonuna sarkacağı belirtildi. 2003 yılı ödemeleri için 2.9 katrilyon lira kaynak gerekiyor.Kamudaki kaynak sıkışıklığı ve bütçe dengeleri gereÄŸi, Hazine, Tarım ve KöyiÅŸleri Bakanlığı'na, doÄŸrudan gelir desteÄŸi ödemelerinin ancak Haziran sonuna kadar tamamlanabileceÄŸini bildirdi. Bu konunun, IMF'ye verilecek yeni niyet mektubunda da aynı ÅŸekilde yer aldığı ifade ediliyor.    Bu durumda, 2002 yılı destekleme ödemelerinin Ekim ayında baÅŸladığı göz önüne alınırsa, ödemeyi ilk alan çiftçilerle son alanlar arasında 9 aylık fark oluÅŸacak. DoÄŸrudan gelir desteÄŸi ödemeleri için 2002 yılında, 2 milyon 582 bin 883 kiÅŸi baÅŸvurmuÅŸ, ödeme tutarı 2 katrilyon 193 trilyon 767 milyar lira olarak hesaplanmıştı. Geçen yıl için çiftçi başına ortalama destekleme ödemesi 850 milyon lira olarak hesaplanırken, en az desteÄŸi 174.4 milyon lira ile Rize'deki, en yüksek desteÄŸi ise 1.7 milyar lira ile Şırnak'taki çiftçi alıyor.  Yetkililer, 9 ay gecikmeli olarak destekleme ödemesi alacak olan çiftçilerin maÄŸduriyetini giderecek bir mekanizma bulunmadığını belirtirken, bütçe bütünlüğünün korunması açısından bu tür destekleme ödemelerinin, geçen yıldan beri dolar cinsinden belirlenemediÄŸini söylediler. Kararnamede yer almadığı için maÄŸdur çiftçilere enflasyon kaybı da ödenemeyecek. Bu maÄŸduriyetin bir miktar da olsa telafisi için, 2003 yılına iliÅŸkin destekleme ödemelerine en son ödeme yapılan bu illerden baÅŸlanması yoluna gidilebilecek.  DiÄŸer taraftan 2003 yılına iliÅŸkin ödemelerde aynı sorunun yaÅŸanmaması için, ödemelerin  baÅŸlandığı dönemde bir takvim açıklanması ve kamunun bu yolla ''baÄŸlanması'' amaçlanıyor. Ödemelerine Ekim ayı sonunda baÅŸlanan 2002 yılı doÄŸrudan gelir desteÄŸinde, 35 ildeki çiftçiler hak ediÅŸlerinin tamamını alırken, 12 ildeki çiftçilere hak ediÅŸlerinin yarısı ödenmiÅŸti. Kurban Bayramı'ndan önce de, 32 ilde hak ediÅŸlerin yüzde 40'ının ödenebilmesi için 444 trilyon lira serbest bırakılmıştı. Halen 46 ilde ödemelerin tamamlanması gerekiyor.    Ödemeler için, 2002 yılı geçici bütçesine 800 trilyon lira civarında para konulmuÅŸtu. 2003 yılı bütçesine ise 110 trilyon lirası fındık üreticilerine verilecek fiyat farkı için olmak üzere, doÄŸrudan gelir desteÄŸi için toplam 2 katrilyon lira ödenek konuldu. Bunun 1.4 katrilyon lirası, 2002 yılı ödemelerinin tamamlanması için kullanılacak.       2003 YILINDA DESTEK ARTACAK Tarım ve KöyiÅŸleri Bakanı Sami Güçlü, 2002 yılında 13.5 milyon lira olan dekar başına doÄŸrudan gelir desteÄŸi ödemesinin, bu yıl en az hedef enflasyon oranında artırılmasının öngörüldüğünü bildirdi.      Güçlü, bu yıla iliÅŸkin doÄŸrudan gelir desteÄŸi ödemeleri için 2.9 katrilyon lira kaynak gerektiÄŸini belirtirken, toplam tutarın yüzde 35-40'ı kadar, 1 katrilyon lira  bütçeye ödenek ayrılmasını istediklerini, ancak bütçe imkanları nedeniyle 500 trilyon lira ayrıldığını söyledi.     Güçlü, ''EÄŸer bölgesel geliÅŸmeler Türkiye'yi daha az etkiler, mali piyasalarda olumsuzluklar fazla olmazsa, yine de ayrılacak kaynak 1 katrilyon liraya çıkabilir. Bu konuda hükümetin niyeti var'' dedi.     Edinilen bilgiye göre, 2003 yılına iliÅŸkin desteÄŸin, dekar başına 16 milyon-16.9 milyon lira arasında deÄŸiÅŸen tutarlara yükseltilmesi konusunda alternatifli çalışmalar yapıldı. Ödenecek tutara, bütçe olanaklarına göre, hükümet karar verecek.  Bakan Güçlü, ödemelerde ürüne göre bir farklılık olmamakla birlikte, sadece arazi varlığına deÄŸil, üretime baÄŸlı bir ödeme yapılmasına önem verdikleni vurguladı.      DÃœNYA BANKASI TEMSÄ°LCÄ°SÄ°'NÄ°N TEPKÄ°SÄ°  Bakan Güçlü, ''Dünya Bankası Türkiye Temsilcisi'nin, doÄŸrudan gelir desteÄŸi için ayrılan kaynağın yetersizliÄŸi'' konusundaki eleÅŸtirisinin hatırlatılması üzerine, ÅŸunları söyledi: ''Dünya Bankası temsilcisinin bu konudaki tepkisi ÅŸekil olarak şık olmadı. Tespit olarak doÄŸru, ancak makul bir ÅŸekilde ifade  edebilirdi. Ama bunu çok eleÅŸtirel yapıp da biraz da o günkü Türk-ABD iliÅŸkileri ile irtibatlıymış gibi algılanması da şık olmadı.'' DoÄŸrudan gelir desteÄŸi ödemeleri bütçe kaynaklarından yapılırken, Dünya Bankası'nın desteÄŸi ile uygulanan Tarımsal Reform Uygulama Projesi (ARÄ°P) kapsamındaki, destek ödemelerine esas olan Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) projesi için Dünya Bankası, toplam 48 milyon dolar destek saÄŸlayacak. Söz konusu desteÄŸin, 12 milyon doları, tapu kayıtlarının elektronik ortama yansıtılması için Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, kalan 36 milyon dolarırın ise Tarım ve KöyiÅŸleri Bakanlığı tarafından, kayıt sisteminin oluÅŸturulması için bilgisayar ve araç alımında kullanılması öngörülüyor. Ancak söz konusu kaynaktan, bakanlık ÅŸimdiye kadar ancak 404 bin dolar kullanabildi.     Geçen yıl kısıtlı olanaklara karşın bakanlık çalışanlarının üstün gayreti sayesinde çiftçilerin yüzde 55'ine iliÅŸkin kayıt iÅŸlemlerinin gerçekleÅŸtiÄŸini anlatan yetkililer, bu yıl ÇKS'nin tamamlanmasının öngörüldüğnü vurguladılar. Yetkililer, alım ÅŸartnamelerinin hazırlanmasında bazı anlaÅŸmazlıklar yaÅŸanması nedeniyle 36 milyon dolarlık desteÄŸin saÄŸlanmasına yönelik ihalelere çıkılamadığını, bu yıl bu sürecin hızlandırılacağını belirttiler.            2003 YILI UYGULAMA TAKVÄ°Mİ 2003 yılı doÄŸrudan gelir desteÄŸi ödemelerinin esaslarına iliÅŸkin uygulama tebliÄŸinin Nisan ayında çıkarılması, çiftçi kayıt sistemine iliÅŸkin baÅŸvuruların da Mayıs ayında baÅŸlatılması öngörülüyor.  BaÅŸvuruların alınması için 4-6 ay süre verilmesinin planlandığını belirten yetkililer, incelemelerin tamamlanmasının da 1-1.5 ay süreceÄŸini, listelerinin kesinleÅŸtirilmesi ile birlikte en iyi ihtimalle ödemelerin Kasım-Aralık ayında baÅŸlayabileceÄŸini anlattılar. Hazine'nin finansman durumu ve ekonomik dengeler gereÄŸi, ödemelerin 500 trilyon liralık aylık dilimler halinde yapılması öngörülüyor. Bu durumda da 2003 yılına iliÅŸkin ödemeler yaklaşık 6 ayda tamamlanabilecek. Ancak ödemelerde bir sarkma olmaması için, ödemeler baÅŸlandığında bir de ödeme takvimi açıklanması planlanıyor. Suiistimallerin önlenmesi için 2003 yılında uzaktan algılama yönteminin daha yaygın olarak kullanılacağını bildiren Tarım ve KöyiÅŸleri Bakanı Güçlü, ''herÅŸeye raÄŸmen suistimaller çok büyük boyutlarda deÄŸil. Sonuçta bir ilçenin toplam tarım arazisi büyüklüğü belli. Ä°nsanların yanıltma boyutu, bu toplamın içinde kalıyor. Arazi büyüklüğü bilindiÄŸi için suiistimaller ortaya çıkıyor'' dedi.Â