Doğalgazda kur iflasları yolda

Tükettiği doğalgazın neredeyse tamamını ithal eden Türkiye’nin enerji ithalat faturası kabarırken; artan maliyetlerin iç piyasada yansıtılmaması ise doğalgaz sektöründeki özel şirketleri iflas noktasına getirdi. Doğalgaz toptan satış şirketleri, “Gaz satışında pazarın yüzde 75’ini kontrol ettiği için BOTAŞ’ın fiyatları referans alınıyor. Ancak BOTAŞ’ın gazda uyguladığı sübvansiyon, özel sektör toptan satış şirketlerini zarara soktu. Bu zararı engellemenin üç yolu var: Ya ithalat fiyatları düşecek yani gaza indirim yapılacak, ya satış fiyatları artacak, ya da kur düşecek. Kurun oluşturduğu yükü kaldıracak şirketler var, kaldıramayacak şirketler var. Bir iyileştirme olmazsa önümüzdeki birkaç ay içerisinde şirketler sermayelerini yiyip bitirecekler. Birçoğu teknik iflas durumuna gelecek. Satış kontratları minimum bir yıllık olduğu için en az bir yıl tüm şirektler bu yükü taşıyacak. Fakat kontrolsüz sistemden çıkışlar olabilir. Bu da tüm değer zincirinde ciddi bir kaos anlamına geliyor” yorumunu yapıyor.

BÜYÜK DARBE BOTAŞ’A

Türkiye’de özel sektör, 11.2 milyar metreküp (bcm) gazı dolar olarak alıyor ve TL olarak satıyor. Toptan satış şirketleri, dolarla ithal edilen gazın iç piyasadaki satışında kur riskinin kendi üzerlerinde olduğundan yakınarak, şunları anlatıyor: “Sektörün en büyük oyuncusu BOTAŞ, Hazine’nin imkanlarıyla sübvansiyon uyguluyor. Ancak burada en büyük darbeyi BOTAŞ yedi. Çünkü BOTAŞ, özel sektörün Gazprom’dan aldığı fiyatı da alamıyor. BOTAŞ’ın bu yılki zararı iki haneli olabilir. Toptan satış şirketleri ise yaklaşık 9 bcm gaz satışı yapıyor. Şu anda alım ve satımın arasında ortalama 70 dolar zararları var. Daha ilk çeyrekte toplam zararları 300 milyon dolar civarında.” Enerji yönetiminin, doğalgazda indirim yapılmasına yönelik Rusya ile görüşmelerini sürdürdüğünü kaydeden sektör temsilcileri, şöyle konuşuyor: “Yüzde 30 mertebesinde kur artışı oldu. Rusya bunun tamamını karşılamak istemeyebilir. Rusya’nın kısmen üstlenmesi bile ciddi bir adım olur. Bir imdat eli uzanması lazım. Toptan satış şirketleri, tedarikçilere yazı göndererek, ‘Kur artışı sebebiyle bu iş sürdürülebilir olmaktan çıktı. İndirim yapılmazsa toptan satış şirketlerinin süreci yönetebilme imkanı kalmadı’ dedi. Şirketler bu noktadan sonra kontratları bırakıp, mahkeme sürecine taşınmayı göze alabilir.’’

Ruslar 345 dolardan satıyor

TOPTAN satış şirketlerinin toplam sermayesinin 260 milyon lira olduğunu kaydeden bir sektör temsilcisi, “22 tane toptan satış şirketi var. İçlerinde ithalatçılarla bağı olan şirketler ayakta kalır, onun dışında hepsi gider. Rusya indirim verirse zararı hafifletir. Özel sektör ithalatçılarının Rusya’dan aldığı gazın fiyatının 345 dolardan 285-290 dolara düşmesi gerekiyor” dedi.