DM'deki büyük tehlike... Çocukları tehdit ediyor! Mutlaka aktif edin
Güncelleme Tarihi:
Akıllı telefonlar, sosyal medya ve bilgisayar oyunları çocuklar ve gençler tarafından çok tercih edilse de ciddi tehlikeler barındırıyor. Velilerin bu noktada yaklaşımı çok önemli. Konuyla ilgili çocukları ve aileleri bekleyen tehditler ve psikolojik açıdan yaklaşımla ilgili detayları uzmanlar hurriyet.com.tr'ye değerlendirdi.
Pandemiyle birlikte çevrimiçi eğitime alışan çocuklar internetin en derin noktalarıyla tanıştı. Okula dönüşle beraber akıllı telefonlarını daha aktif şekilde kullanacak olan gençler ve çocuklar için durum basit görünse de ciddi tehlikeleri var. Gençleri ve çocukları tehdit eden akıllı telefonlar, sosyal medya ve bilgisayar oyunlarındaki boşluklar en büyük problem olarak karşımıza çıkıyor. Dikkat edilmediği takdirde DM'den yazılan bir mesaj siber zorbalığa kadar giden bir süreçken, bilgisayar oyunundaki dikkatsizlik kredi kartının çalınmasına kadar ciddi sonuçlar doğurabilir. Öte yandan çocukların bu akıllı telefonları iyi ya da kötü şekilde kullanma yolları, ebeveynlerin ayak uydurabileceklerinden çok daha hızlı bir şekilde değişiyor. Bu yüzden ebeveynlerin yaklaşımları da önem arz ediyor.
Peki çocukların ve gençlerin özellikle sosyal medya, akıllı telefonlar ve bilgisayar oyunları noktasında nelere dikkat etmesi gerekiyor? Velilere düşen sorumluluklar ne? Hem siber taraf açısından hem de psikolojik açıdan dikkat edilmesi gereken noktaları uzmanlar Hurriyet.com.tr'ye yorumladı.
Hürriyet.com.tr
ESET Türkiye Ürün ve Pazarlama Müdürü Can Erginkurban çocukların sosyal medyada ve akıllı telefonlarda karşılaşabilecekleri tehlikelerden bahsetti ve "Bugün çocuklarımızı nasıl gerçek dünyadaki tehlikeler konusunda uyarıp, onlara bilgi vermeye çalışıyorsak dijital dünyada da onları yalnız bırakmamalıyız. Cep telefonları; dijital cihazlar dijital dünyaya açılan pencerelerdir. Bu dünyaya ebeveynlerin sadece oyun, eğlence ya da iyi vakit geçirme aracı olarak bakmamaları gerekiyor. Ne yazık ki dijital dünyada siber zorbalıktan dolandırıcılığa kadar birçok alanda çocukları hedef alan tehditler yer alıyor" dedi.
3 SOSYAL MEDYA UYGULUMASINDAKİ TEHLİKE
Çocuklar için sosyal medyanın öneminden bahseden Erginkurban özellikle Instagram, Youtube ve Tiktok'a dikkat çekti. Erginkurban, "Çocuklar için Instagram (IG), Tiktok ve Youtube vazgeçilmez uygulamalar. Çocuklar Instagram ve TikTok’u arkadaşları, aileleri ve takipçileri ile kısa videolar ve diğer çoklu ortam içeriğini paylaşmak için kullanıyorlar. IG ve TikTok içerik paylaşmanın ve yaratıcı olmanın sayısız yolunu kapsayacak şekilde dönüşüm geçirdi. YouTube ise çocukların daha çok sevdikleri YouTube yıldızlarının videolarını arkadaşlarıyla paylaştıkları ya da viral bir videoyu taklit ettikleri bir mecra. YouTube canlı akışlar da dahil olmak üzere, videoların yayınlanmasına olanak sağlıyor. Bu mecrada yorumlar bölümüne dikkat edilmesi gerekiyor çünkü dinamik ve kontrolsüz bir etkileşimin olabildiği kötü bir alan haline gelebiliyor" açıklamasında bulundu.
DM VE YORUMLAR BÖLÜMÜNE DİKKAT!
Yorumlar bölümünün tehlikeli olabileceğini unutmayın uyarısı yapan Erginkurban aynı zamanda DM bölümüne de dikkat çekti. Erginkurban, "“DM” doğrudan mesaj için kullanılan kısaltma. Sosyal medya platformları da dahil olmak üzere, çocukların okulda etkileşimde bulunmak için kullandıkları mobil uygulama ve oyunların çoğunda DM özelliği var. Platforma ve hesabın güvenlik ayarlarına bağlı olarak, bazı insanlar gelen kutularında yabancılardan gelen doğrulanmamış DM’ler alabilir. Bunun okula dönen çocuklar açısından nasıl bir sorun teşkil ettiğine bakalım. Öncelikle ve en önemli olarak, bir çocuğun açık sosyal medya kullanımını başka bir cihazdan takip ediyorsanız DM’leri göremezsiniz. Bu DM’ler oturum açan kullanıcıya özeldir. Bu, çocukların herhangi bir denetim olmadan, özel olarak iletişim kurmak için kullanabilecekleri gizli bir tür mesajlaşma sistemi haline gelebilir. İkinci olarak, DM’ler tehlikeli olabilir. Örneğin, gençlerin rastgele insanlardan DM’ler almalarını önlemek için Instagram yeni önlemleri kullanıma sunmak zorunda kaldı. Birçok ailenin sadece fotoğraf paylaşmak için kullanıldığını düşündüğü bir platformda gerçek bir güvenlik sorunu çünkü bu özellik, iyi niyetli olmayan kişiler için bir giriş noktası işlevi de görüyor" ifadesinde bulundu.
KÖTÜ AMAÇLI VE YAŞA UYGUN OLMAYAN İÇERİK FİLTRELENEBİLİR
'Çocuklarınıza doğru siber güvenlik alışkanlıklarını aşılamak istiyorsanız onlarla interneti beraber keşfetmeye çıkın. Yapmaları ve yapmamaları gerekenler hakkında çocuklarınızla konuşun' diyen Erginkurban sözlerine şöyle devam etti: "Bazı ebeveynler internet kullanımında çocuklarına hoşgörülü davranırken, diğerleri yasakları benimseme eğiliminde olabiliyor. Ebeveyn kontrol (Parental Control) çözümleri, çocuklara cep telefonlarını kullanmaları için yeterli özgürlük verirken, ebeveynlerin çocukların faaliyetlerini izlemeleri ve onlara internette doğru sınırlar koymaları için kullanışlı bir araç da olabilir. Anne babalar bu uygulamaları kullanarak zaman sınırları belirleyebilir; kötü amaçlı ve yaşa uygun olmayan içeriği filtreleyebilirler. Çocuklarının online etkinliklerini takip edebilir; internette geçirilen süre, oyunlar ve içerik türleri için kurallar oluşturabilirler."
OYUNLARLA KREDİ KARTI BİLGİLERİ ELE GEÇİRİLİYOR
Bilgisayar oyunlarına da değinen Erginkurban, "Yapılan araştırmalar çocukların artık yedi yaşından itibaren kendi telefonlarına sahip olmaya başladıklarını gösteriyor. Oyun oynama yaşı ise daha önceden başlıyor yani dijital cihazlarla tanışmaya başlamaları daha önce. Çocuklar ellerindeki cihazlarla dijital dünyada dolaşmaya başladıkları andan itibaren risklerle de karşı karşıya kalmaya başlıyorlar. Bu nedenle anne babaların çocuklarını bu dünyada yalnız bırakmamaları gerekiyor; siz çocuğunuzu evde ya da kendi odasında eğlenceli zaman geçirdiğinizi düşünürken dijital dünyada onu takip eden birilerinin olabileceğini düşünerek hareket etmelisiniz. Örneğin çocukların ve genç oyun tutkunlarının sadece takma isimleri ile tanıdıkları yabancı insanlarla işbirliği yapmaları ya da oyun oynamaları, beraberinde riskler getiriyor. Kötü niyetli insanların oyun ve oyun gruplarına sızması ne yazık ki sık rastlanılan bir durum. Online saldırganlar genellikle kredi kartı bilgileri de dahil olmak üzere oyuncuların hesaplarını ele geçirmek istiyorlar" dedi.
DİJİTAL ŞİDDETLE KARŞILAŞAN ÇOCUKLARDA OLUMSUZ ETKİLER ARTIYOR
Tüvana Okuma İstekli Çocuk Eğitim Vakfı (TOÇEV) Psikoloğu Burcu Gökbulut da çocukları dijital dünyada bekleyen tehditlerle ilgili açıklama yaptı. Gökbulut, “Pandemi sebebiyle dijital dünyaya bir adım daha yaklaştığımız bu dönemde internetten, akıllı telefon ve sosyal medyadan uzak kalmamız bir hayli zorlaştı. Sonsuz kaynak içeren akıllı telefonlarımız ile çevrimiçi dünyada sınırsız bilgiye hızlı, kolay ve ekonomik şekilde ulaşabiliyoruz. Ancak bizlere global bir iletişim ağı sağlayan internet, bilinçsiz, kontrolsüz ve amacı dışında kullanıldığında çocuklarda negatif etkilere yol açabiliyor. Bu etkilerden en önemlisi olarak zamanı söyleyebiliriz. Çocuklar zamanlarının çoğunu akıllı telefon ve sosyal medyada harcayarak zaman yönetimi ve sorumlulukları konusunda zorluklar yaşayabiliyor. Çocuklar artık sosyal becerilerini dijital ortama taşıdıkları için dış dünyadaki becerileri zayıflıyor, düşük özgüven, kaygı ve agresif tutumlar gösterebiliyor. Sosyal medyada dijital şiddetle karşılaşan çocuklarda olumsuz etkiler daha da artıyor” dedi.
GÜVENLİK UYGULAMALARI MUTLAKA AKTİF EDİLMELİ
Gökbulut, velilerin alacağı önlemlere de değindi ve şunları söyledi: “Öncelikle velilerin çocuklarla internet kullanımı hakkında ılımlı bir şekilde konuşmaları gerekiyor. Veliler, çocuklarını dijital ortamda arkadaş edinirken dikkatli olmaları, içerik paylaşmadan önce içeriklerin kendilerine ya da bir başkasına zarar verebileceğini konusunda uyarmalıdır. Ayrıca çocuklar kullanmadıkları hesapları da silmesi gerektiği konusunda bilgilendirilmeli ve sosyal medya uygulamalarının gizlilik ayarları mutlaka kontrol etmelidir. Çocukların karşılaştıkları olumsuz durumları mutlaka ailelerine bildirmeleri büyük önem arz ediyor. Bununla birlikte akıllı cihazlarda mutlaka virüs koruma ile güvenlik uygulamalarının aktif olması ve kullanım sürelerinin yaş grubuna göre denetlenmesini gerekiyor.”
BİLİNÇSİZ KULLANIM OLUMSUZ SONUÇLARA YOL AÇABİLİYOR
Bilgisayar oyunlarının çocukların günlük yaşantısına etkilerine değinen Gökbulut “Bilgisayar oyunları, çocukların günlük aktivitelerini, sosyal yaşantılarını ve akademik başarılarını etkiliyor. Oyunlar, bilinçli ve sınırlı sürede kullanıldığında yaratıcılık, eleştirel düşünme ve hızlı problem çözme gibi konularda çocukları desteklerken sınırsız ve bilinçsiz kullanım olumsuz sonuçlara yol açabiliyor” derken “Son yıllarda yapılan çalışmalarda uzun süre bilgisayar kullanımının çocukların sosyal gelişimlerinin ve özgüven düzeylerinin olumsuz etkilendiğine yönelik bulgular öne çıkıyor. Özellikle uzun süre ve sıklıkla oynanan şiddet içerikleri oyun oynayan çocuklarda saldırgan tutumlar gelişebiliyor. Bu konuda çocukların yaş grubuna uygun içerikli oyunlar seçmelerine dikkat edilmesi ve zaman yönetimi konusunda uyarılması gerekiyor” ifadesinde bulundu.
SİBER ZORBALIĞA MARUZ KALABİLİRLER
WatchGuard Türkiye & Yunanistan Satış Mühendisi Alper Onarangil, siber zorbalığın altını çizdi ve "Çocuklar uygunsuz ve yetişkinlere özel içeriklere erişebilir, bununla birlikte kontrolsüz bir sosyal medya erişiminde siber zorbalığa maruz kalabilir veya düşünmeden atabilecekleri mesajlar neticesinde siber zorbalığa sebep olabilirler. Kişisel bilgilerin kontrolsüz ve düşünülmeden paylaşılması neticesinde ise çeşitli dolandırıcılık tehlikeleri ile karşı karşıya kalınabilir" dedi.
Onarangil velileri de uyardı ve "Yasaklamaktan veya akıllı cihazlara erişimi engellemekten önce diyalog en önemli yaklaşım olacaktır. Çocuğunuzla aranızda güvene dayalı bir diyalog olması durumunda ne yaptıklarından, hangi siteleri ziyaret ettiklerinden size bahsedebilirler. Karşılaşabilecekleri tehditleri çocuklarınızla konuşarak olası tehditlere karşı bilinçlenmelerini sağlayabilirsiniz. Herhangi bir siber zorbalığa ya da istenmeyen duruma maruz kalmaları durumunda gelip sizinle çekinmeden konuşabileceklerinden emin olmaya çalışın. Hangi tür bilgilerin kişisel bilgiler olabileceğini ve bunları ebeveynlerine danışmadan paylaşmamaları gerektiğini öğrenmelerini sağlayın. Ebeveyn kontrol uygulamaları kullanılarak teknik önlemler alınabilir. Hem Android cihazlar için Google hem de iPhone cihazları için Apple, benzer uygulamaları sunmaktadır. Bu uygulamalarla hem çocuklarınızın ekran başında geçireceği zamanı sınırlandırabilirsiniz hem de indirebilecekleri uygulamaları kontrol edebilirsiniz. Özellikle uzaktan cihaz bulma ve cihaz verilerini uzaktan silmeye yarayan servisleri mutlaka aktif edin. Çocukların akıllı telefonları kaybetme, bir yerde unutma gibi ihtimallerini göz önünde bulundurun. Bu cihazları çocuklarınıza vermeden önce servislerin aktif edildiğinden emin olun" dedi.
EKRAN KİLİDİ ŞİFRELERİNİ AKTİF EDİN
Dikkat edilecek diğer unsurları Onarangil böyle sıraladı: "Evinizde kullandığınız modem veya ağ geçidiniz destekliyor ise güvenli arama seçeneklerini aktif edebilirsiniz. Böylece arama motorlarında yapılan aramalar belirli kriterlere göre filtre edilecektir. Bununla birlikte internet servis sağlayıcıların güvenli internet seçeneklerini de değerlendirebilirsiniz. Ancak unutmamak gerekiyor ki bu çözümler size %100 güvenliği sağlamayacaktır. Özellikle küçük çocuklarınız için akıllı cihaz, internet kullanımını mutlaka yakınınızda ve onları takip edebileceğiniz mesafede kullanmasını sağlayın, gözetimsiz ve uzun süreler zaman geçirmelerine müsaade etmeyin. Mutlaka bir anti virüs çözümü kullanın ve akıllı telefonlarınızın ekran kilidi şifrelerini aktif edin. İyi örnek olun, ebeveynler olarak hepimiz akıllı telefonlarımızı ve bilgisayarlarımızı her gün kullanıyoruz. Çocuklarımızın bizleri rol model olarak gördüğünü ve bizleri taklit ettiğini unutmayın. Davranışlarımızı taklit ettikleri gibi sosyal medya ve benzeri platformlardaki paylaşımlarımızı ve davranışlarımızı da taklit edeceklerini unutmayın."
MUTLAKA ESRB VE PEGI DERECELENDİRME SİSTEMLERİNE BAKILMALI
Bilgisayar oyunlarıyla ilgili 'Mutlaka oyun süreleri sınırlandırmalı' diyen Onarangil, "Oyunların mutlaka ESRB ve PEGI derecelendirme sistemlerine bakılmalı ve çocukların yaş grubuna uygun olup olmadığı değerlendirilmeli. Kısaca PEGI 3,7,12,16 ve 18 gibi rakamlar ile derecelendirirken ESRB E; E10+, T, M, A gibi harfler ile derecelendirmektedir. Örnek verecek olursak ESRB M olan bir oyun 17 yaş üzeri için uygundur ve içeriğinde şiddet, kan, cinsel içerik gibi öğeler içerebilir. Başka bir örnek daha verecek olursak çocuklar arasında popüler oyunlardan olan “PUBG” PEGI 16 kategorisindedir ve gerçekçi şiddet, küfürlü içerik, alkol ve ilaç kullanımı içeren sahneler içerebilir. Çocukların oyunu yüklemeden, oynamasına izin verilmeden önce bu değerlendirmeler hakkında mutlaka bilgi sahibi olunması gereklidir" dedi.