Dış ticaret sağ olsun... Türkiye ekonomisi 2018 yılında yüzde 2.6 büyüdü, son çeyrekte yüzde 3 daraldı

TÜRKİYE ekonomisi yılın son çeyreğinde beklentilere paralel yüzde 3 küçülürken, 2018’de yüzde 2.6 büyüdü. Yeni Ekonomi Program’da 2018 için beklenen yüzde 3.8 yıllık büyümenin altında performans sergileyen ekonomiyi ayakta tutan dış ticaret oldu. Yılın tamamında ithalatın yüzde 7.9 azalması, ihracatın yüzde 7.5 artması sayesinde tüketimdeki daralma, yatırımlardaki düşüş, inşaattaki durgunluğun etkisi bir nebze olsa atlatıldı. 2018’in son çeyreği ise tüketim, yatırımlar, sanayi ve inşaat için kabus gibi geçti. Analistler 2019’un ilk çeyreğinde daralma bekliyor ama öncü verilerin daralmanın hız kestiğini ve ılımlı bir toparlanma olacağını gösterdiğini belirtiyor.

İNŞAAT VE TÜKETİM

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dün açıkladığı verilere göre 4. çeyrekteki daralmanın en büyük nedeni vatandaşın tüketimindeki büyük düşüş. Vatandaşın tüketimi son çeyrekte yüzde 8.9 azaldı ve bu ekonomiyi 5.22 puan küçültücü etki yaptı. Devletin tüketimi yüzde 0.5 arttı, katkısı 0.07 puan oldu. Hem inşaat hem de makine-teçhizat yatırımlarında büyük düşüş var. Toplam yatırımla yüzde 12.9 azaldı ve bu 3.88 puanlık bir küçülme getirdi.İhracat ve ithalat son çeyrekte de ekonominin can damarı oldu. İhracat yüzde 10.6 arttı, ithalat yüzde 24.4 azaldı. Böylece dış ticaret ekonomiyi 9.7 puan büyütmeyi başardı. Üretim kaleminde de işler iyi gitmedi son çeyrekte. Tarım yüzde 0.5, hizmet sektörü yüzde 0.3 daraldı. İmalat sanayi yüzde 7.4 küçülünce ekonomiye negatif etki 1.31 puan oldu. Finanstaki daralma yüzde 16.2, bu da ekonomiyi 0.47 puan geriletti. İnşaatta yüzde 8.7’lik küçülmenin ise ekonomiye negatif etkisi 0.73 puan oldu.

Yıllık büyümede harcamalar tarafında tüketimin yavaşladığı ortaya çıktı. Vatandaşın tüketimi yüzde 1.1 büyüdü ve bu 0.65 puanlık bir pozitif etki yaptı.

HİZMET ETKİSİ

Devletin tüketiminde yüzde 3.6’lık bir artış var. Toplam yatırımlardaki gerileme 2018’e yayılmış görünüyor. Yüzde 1.7 daralan toplam inşaat ve makine-teçhizat yatırımları ekonominin 0.51 puan yavaşlamasına neden oldu. İhracat yılın tamamında yüzde 7.5 büyüdü, ithalat yüzde 7.9 daraldı. Böylece dış ticaret ekonomiyi 4.2 puan büyütmeyi başardı. Üretim tarafında yılı en iyi geçiren sektör kamu yönetimi, eğitim, sağlık sektörü ile hizmet sektörü oldu. Yüzde 8.5 büyüyen kamu sektörü 0.92 puanlık bir katkı yaptı. Hizmet sektörü ise yüzde 5.6’lık artışla ekonomiyi 1.24 puan büyüttü. Sanayi yılın tamamında yüzde 1.1 büyüyerek 0.22 puanlık bir büyüme katkısı sağlasa da inşaatta işler kötü gitti. İnşatta yüzde 1.9’luk küçülme ekonomiyi 0.16 puan küçülttü.

Ekonomistler 2019 için yüzde 1-1.5  civarında, hükümet ise YEP’te açıkladığı gibi yüzde 2.3 büyüme bekliyor.

MAKİNETEÇHİZATTA YÜZDE 8.9 DARALMA

2018 yılının tamamında yatırımlardaki durgunluk dikkat çekici. Hem inşaat hem de makine teçhizat yatırımları sıkıntılı. 2018’de inşaat yatırımları yüzde 2.5 artış göstermeyi başarırken sanayinin makine-teçhizat yatırımı yüzde 8.9 daraldı. Makine-teçhizat yatırımlarındaki daralma yılın ilk çeyreğinde de etkili olacak gibi görünüyor. Sanayi üretimi verileri bu etkinin süreceğinin işareti.

VATANDAŞ CEBİNİ KORUDU

VATANDAŞLAR 2018’de acil ihtiyaçlarını giderdi. Yılın geneline yayılan mobilya, otomotiv gibi dayanıklı tüketim mallarına yönelik vergi indirimleri olsa da vatandaşın bu kalemlere harcamaları yavaşladı. Dayanıklı tüketim mallarına harcama yıllık yüzde 2.3, gıda gibi dayanıksız tüketim mallarına harcama yüzde 21.1 arttı. Turizmde canlanmanın etkisiyle hizmet sektöründe harcama yüzde 15.9 yükseldi.

EKONOMİDE EN KÖTÜSÜ GERİDE KALDI

HAZİNE ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, büyüme rakamlarına ilişkin, “İktisadi faaliyette en kötü geride kalmıştır. Büyümede en kötü beklentiler gerçekleşmemiştir. 2019 yılında büyümenin Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) öngördüğümüz şekilde seyredeceğine inancımız tamdır” dedi. Albayrak, sosyal medya hesabından 2018 yılı büyüme verilerini değerlendirdi. Geçen yılın son çeyreğine ilişkin yüzde eksi 3’lük büyümenin piyasa beklentileri doğrultusunda gerçekleştiğini belirten Albayrak, “İç ve dış dengelenmeyi bir arada sağladığımız bu dönemde, cari açık ve enflasyonda düşüş başlattık” diye konuştu. Albayrak, tarihin en ciddi spekülatif saldırısı yanında küresel alanda büyümenin yavaşlama eğilimine girmesine rağmen 2001 ve 2008 yıllarındakine benzer bir durumun gerçekleşmediğine dikkati çekerek, sürecin çok kısa sürede başarılı bir şekilde atlatıldığını bildirdi.

İHRACAT VE TURİZM BESLEYECEK

Geçen yılın son çeyreğinde görülen daralmaya rağmen “net dış talebin büyümeye 9.7 yüzde puan pozitif katkı sağlamasının” dengelenme sürecinin öngörüldüğü şekilde devam ettiğinin önemli bir işareti olduğunu vurgulayan Albayrak, şunları kaydetti: “Son dönemde finansal piyasalarda gözlenen olumlu gelişmeler, enflasyondaki düşüş trendi, öncü göstergelerdeki iyileşmeler, finansmana erişimde atılan adımlar ve istihdam seferberliği sayesinde, 2019 yılında büyümenin Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) öngördüğümüz şekilde seyredeceğine inancımız tamdır. 2019’a ait güncel veriler, ekonominin hızlı bir toparlanma eğilimine girdiğine, büyümedeki yavaşlamanın geçici bir durumu yansıttığına ve ılımlı toparlanma eğiliminin başladığına işaret etmektedir. Artan ihracat ve turizm gelirleri büyümeyi besleyen ana kalemler olacaktır. Ekonomi politikalarında güçlü bir koordinasyon dönemi yaşıyoruz. Nisandan itibaren yapısal tarafta atacağımız adımlarla süreci daha da güçlendireceğiz. YEP kapsamında cari açığı azaltacak, katma değerli üretimi artıracak, milletimizin refahını yükseltecek politikalarımızı kararlılıkla uygulamaya devam edeceğiz.”