Devlet kağıdına yattı iki bankasını kaybetti

El konulup tarihe karışan Demirbank'ın macerası diÄŸerlerinden ayrılıyor. Demirbank, yüklü devlet tahvili ve Hazine bonosu alımıyla 2000'de faizlerin düşmesinde rol oynadı. 2000 Kasım'ında kriz patladı, faizler yükseldi. Elinde yüklü miktarda düşük faizli devlet kağıdı kalan Demirbank, sıkıntıya girdi. CıngıllıoÄŸlu önce Demirbank'ı, ardından Ulusalbank'ı kaybetti.Demirbank, Türkiye'nin en büyük beÅŸ bankasından biri haline geldikten sonra 2000 yılı Kasım ayında yaÅŸanan likidite krizi ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredildi. Demirbank'ın eski sahibi Halit CıngıllıoÄŸlu, Demirbank'ın TMSF'ye devrinden yaklaşık 3 ay sonra 27 Åžubat 2001'de ikinci bankası olan Ulusalbank'ı da yitirdi.Bankanın TMSF'ye devri ile ilgili dönem, Hürriyet'in 9 Ekim 2002 tarihinde yaptığı ‘‘Batan bankalar her Türk'ün cebinden 246 dolar götürdü’’ haberinde Demirbank için verilen bilgilerden sonra Halit CıngıllıoÄŸlu adına yapılan açıklamayla gün ışığına çıktı.2000 yılı Kasım ayına kadar devlet iç borçlanma senetlerinde en büyük resmi piyasa yapıcı banka konumunda olan Demirbank, aynı ayda Standard and Poor's'un yaptığı derecelendirmede ‘B artı’ ile bankacılık sektöründeki en yüksek notu aldı.DURUM Ä°YÄ°YDÄ°Demirbank, aynı dönemde 110 milyon dolarlık yurt dışı sendikasyon kredisi de aldı. Alınan bu kredi, daha sonraki günlerde, piyasalardaki dalgalanma baÅŸlayana kadar Demirbank'ın mali bünyesindeki güçlülüğün bir ispatı olarak gösterildi.Yine 2000 yılı Kasım ayında 76.7 trilyon lira brüt kárı olan Demirbank, Halit CıngıllıoÄŸlu adına yapılan açıklamaya göre bazı yerli ve yabancı bankaların manipülatif giriÅŸimleri sonucunda yükselen faizleri, Merkez Bankası indirmekte geç kaldığı için tüm bankacılık sistemi gibi sıkıntıya girdi. Kasım ayında Merkez Bankası'nın düşürmek için müdahale etmediÄŸi faizler, Kasım'dan yaklaşık dört ay kadar sonra faizlere yapılan müdahale ile düşürülmeye baÅŸlandı. Aslında, 2000 yılında uygulanan kur çıpasına dayalı proÄŸramın terk edilmesiyle birlikte baÅŸlayan faiz müdahalesi halen devam ediyor.DEMÄ°RBANK NASIL BATTI?Demirbank, taşıdığı ve teminat olarak verdiÄŸi bono portföyünün fonlamasını Merkez Bankası'ndan gerçekleÅŸtiriyordu. Demirbank'ın portföyünün fonlamasını Merkez Bankası aniden kestiÄŸi için yükümlülüklerini yerine getiremez duruma düştü ve TMSF'na devredildi.CıngıllıoÄŸlu adına yapılan açıklamada bu geliÅŸme şöyle özetlendi: ‘‘Özetle Hazine'nin borç senetlerini Merkez Bankası artık fonlamayacağını belirterek arada özel bir bankayı sıkıştırmış ve adeta manipülatif giriÅŸim yapan bankaların amaçlarına hizmet etmiÅŸtir. Daha sonra Merkez Bankası bu tutumunu da deÄŸiÅŸtirmiÅŸ ve halen Hazine bonosu karşılığı sınırsız fonlama saÄŸlamaya baÅŸlamıştır.’’ZARAR ÇOK DÜŞÜKResmi raporlara göre TMSF'ye devir tarihi itibariyle Demirbank'ın zararının iki ayrı yöntemle hesap edildiÄŸinin yer aldığı açıklamada, bunlardan birinin eldeki Hazine bonolarının biriken faizleriyle hesap edilmesine dayandığı, bu yöntemle yapılan hesap sonucunda zararın 290 trilyon lira olduÄŸu belirtiliyordu. Bankanın özkaynaklerinin devir tarihinde 208 trilyon lirayı bulması nedeniyle de bu yöntemle yapılan hesaba göre bankada sermaye açığı oluÅŸmuyordu.Ä°kinci yöntemde ise biriken faiz yerine piyasa ÅŸartları dikkate alınarak, realize edilmemiÅŸ rakam hesaplanmıştı ve o rakama göre de bankanın zararı 440 trilyon liraydı.Tamamı piyasadaki faiz yükseliÅŸi sonucunda Hazine bonosundan kaynaklanan bu zarar 22 Kasım ile 5 Aralık arasındaki iki haftada gündeme gelmiÅŸti. Bunlara ilave olarak her iki zarar rakamının belirlenmesinde vadeli geçen kredilere ilave 80 milyon dolar gider ayrılmış, ancak bunların da büyük bölümü daha sonra tahsil edilebilmiÅŸ ve bu nedenle Demirbank'ta oluÅŸan zarar daha da küçülmüş.Demirbank'ın TMSF'ye devrinde zarar rakamının özkaynaktan düşük olması, piyasadaki manüpilatif giriÅŸim nedeniyle tamamen Hazine bonosundan kaynaklanması, bankanın kendi grubuna kredilerinin yüzde 1'in altında kalması nedeniyle aktif kalitesinin çok yüksek olması dikkate alınarak, BDDK'nın gerçekleÅŸtirdiÄŸi genel kurul, 2000 yılında görev yapan tüm eski yöneticiler ve Halit CıngıllıoÄŸlu'nun ibra edilmesiyle sonuçlandı.‘Hortum’dan deÄŸil ‘yönetim zaafı’ndanDemirbank, TMSF'ye Bankalar Kanunu'nun 14'üncü maddesinin 3'üncü bölümü nedeniyle devredildi. Bu madde, bankaların gelir-gider dengelerinin bozulması halinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) devreye girerek, ilgili bankayı TMSF'ye devretme dahil bütün tedbirleri alıp, uygulamaya yetkili kılıyor. Egebank, Etibank, Yurtbank, BankKapital gibi bankalara el konulurken ise Bankalar Kanunu'nun 14'üncü maddesinin 3'üncü fıkrasının yanısıra 4'üncü fıkrası da uygulandı. Bu fıkra, kamuoyunda ‘‘hortumculuk’’ olarak tanımlanan, ‘‘banka kaynaklarının patron ÅŸirketlerinin lehine sınırları aÅŸarak kullanılması’’ anlamına geliyor.350 milyon dolara HSBC aldıDemirbank, TMSF tarafından 350 milyon dolara HSBC'ye satıldı. Halit CıngıllıoÄŸlu adına yapılan açıklamada bu bedelin 200 milyon dolarının defter deÄŸeri üzerine ilave edilen kár olması itibariyle ÅŸerefiye olarak açıklandığı hatırlatıldı. Açıklamada ayrıca, Demirbank'ın iÅŸtiraklerinin 100 milyon dolara satıldığı, hissedar ailenin 50 yılda biriken ve defter deÄŸeri düşük olan ancak piyasa deÄŸeri 100-150 milyon dolar olan gayrimenkullerinin de TMSF'ye kaldığı belirtildi. Açıklamada, bu durumda devletin Demirbank'ın satışından en az 200 milyon dolar kár ettiÄŸi de yer aldı.HSBC: Türkiye'ye armaÄŸanızDemirbank'ın HSBC'ye satışı sonrasında HSBC Grubu'nun CEO'su Keit R. Whitson, Türkiye'ye gelmiÅŸ ve bir açıklama yapmıştı. Whitson o açıklamasında, ‘‘Türkiye, iÅŸ yapmak için heyecan veren bir ülke. DoÄŸru bir karar verip, Türkiye'ye geldik. Ancak, HSBC de Türkiye için bir armaÄŸandır. Bizim gibi armaÄŸanlar çoÄŸaldıkça Türkiye düze çıkacak’’ demiÅŸti.Demirbank'ı ucuz satın aldıkları görüşlerine katılmayan Whitson, ‘‘Bize göre Demirbank'ı doÄŸru bir fiyattan satın aldık. Hükümetle görüşmeler yaptıktan sonra o dönem için makul ve doÄŸru bir fiyat verdik’ dedi. Bir gecede 4 katrilyon liralık bankaya döndüBir gecede gerçekleÅŸtirilen operasyon sonucunda Demirbank'ın 176 ÅŸubesindeki toplam 39 bin mevduat hesabı dosyası, Bayındırbank'a aktarılmıştıı. Bunun sonucunda 230 trilyon liralık hacme sahip Bayındırbank, bir anda 4 katrilyon liralık bankaya dönüştü. Â