‘Deri’n tartışma

HÜKÜMETİN kurban derisi toplama yetkisini Türk Hava Kurumu’nun (THK) elinden alması farklı tartışmalara neden oluyor. Deri Sanayicileri Derneği (DSD) Başkanı Erdal Matraş, Kurban Bayramı’na sayılı günler kala uygulamaya geçen düzenlemenin sektörü olumlu etkileyeceğini söylerken, Türkiye Deri Sanayi İşveren Sendikası (TÜDİS) Başkanı Burak Uyguner, “İsteyen istediği yere derisini verir. Zorlamayı doğru bulmuyorum” dedi. Matraş, “Türkiye’de kurban bayramlarında ortaya çıkan deride THK’nın zaten çok ciddi bir yüzdesi yoktu” dedi. Son üç senedir THK’ya yazı yazdığını ancak yanıt alamadığını da belirten Matraş, sözlerini şöyle sürdürdü:

İHALELER CİDDİ ETKİ YAPIYORDU

“THK derileri ihalelerle satar. Burada oluşacak fiyatlar deri sektörünün fiyatında çok ciddi etki yapar. Türkiye. 120 bin ton deri kullanılıyor. Türkiye’de zamanında kırmızı et krizi yaşandı. Kesimler bir hayli düştü. Biz hammadde tedariğinde sıkıntı yaşadık. THK Kurban bayramından önce yapmak yerine deri fiyatının zirvede olduğu zamanlarda ihale yaptı. Bende ‘ihalelerinizi gerektiği gibi birkaç hafta evvel niye yapmıyorsunuz’ diye yazı yazdım. Bunu böyle yaparak bin ton deri için ayda on bin ton deri kullanan sektörün hammadde girdi fiyatını etkiliyorsunuz’ dedim. Hiçbir yanıt bulmadı. THK’nın deri toplamanın altında yatan gerçeği bilmiyorum. THK ihalelerinde cüzi deri satışı olmasına rağmen fiyatlar deri sektörünü olumsuz etkilemiştir. İhalenin yapılmıyor olması deri sektörü için olumlu gelişmedir. Kurban zaten hayır için kesilir. Derisi de cemaatler, kurumlar, camiler tarafından toplanır.

FATURA SORUNU VAR

Kurbanda hep bir fatura sorunu var. Zaten bu sorun optimum noktada olduğu için artacağını düşünmüyorum. Hayırsız bir karar olarak görmüyorum. Kayıtlı olan hala kayıtlı kayıtsız olan zaten kayıtsız. Fiyat dalgalanması çok ciddiydi. Bu dalgalanmanın olmayacak olması olumlu bir gelişme.”
Türkiye Deri Sanayii İşverenleri Sendikası (TÜDİS) Başkanı Burak Uyguner de kararı “İsteyen istediği yere kurbanını da kestirip, derisini de verir. Bu açıdan zorlamayı doğru bulmuyorum” sözleriyle değerlendirdi. “Burada önemli olan hammaddenin kayıtdışına kaymamasıdır” diyen Uyguner, şöyle konuştu:

EN BÜYÜK PROBLEM KAYIT DIŞI

“Bizim için en büyük problem kayıt dışı. Tonlarca deri ortaya çıkıyor ama faturası yok. Böyle bir durum sanayiciyi zorlayacak. Deri iyi muhafaza edilmezse, iyi tuzlanmazsa kalitesini kaybediyor. Bizim için en çok sıkıntı yaratan durum bu. Eğer böyle olursa derinin kalitesi düşer, bakteri oluşmaya başlar. Deri heba kalitesizleşir. Türk Hava Kurumu zaten bugüne kadar piyasadaki derinin belli bir miktarını toplayabiliyordu. ‘Bugüne kadar diğer vakıf ve dernekler toplamıyordu’ demek olaya at gözlüğüyle bakmaktır. Ama gidip de ‘şuraya bağışlayacaksın’ demek de doğru değildi.”

THK’nın eli kolu bağlandı

DERİ-İş Sendikası Genel Başkanı Musa Servi düzenlemeyle cami ve tarikatların önünün açıldığını savundu. Servi, “Bugüne kadar camiler, vakıflar ve bazı kurslar deriyi gizli topluyordu, şimdi serbestleşti. Bu kurumların toplaması yasal statüye kavuşmuş oldu. Bana göre deri sektörü olumsuz etkilenecek. Düzenlemeyle THK’nın elini kolunu bağladılar. Deri toplama nedeniyle dernek ve vakıflar arasında anlaşmazlıklar çıkabilir. Deri sektörü de parasal olarak ranta açılmış oldu” diye konuştu.

100 milyon liralık pazar

TÜRKİYE’de kurban bayramlarında ortalama 100 milyon liralık deri pazarı oluşuyor. Bir önceki kurban bayramında ülke genelinde yaklaşık 760 bini büyükbaş olmak üzere toplam 2 buçuk milyonun üzerinde kurban kesildi. Kesilen kurbanların derilerinin piyasa değeri 85 milyon lira civarında hesaplandı. Bu yılki Kurban Bayramı’nda ortaya çıkacak derilerin toplam piyasa değerinin 100 milyon liraya ulaşması bekleniyor.

Kızılay kurban derisi toplamayacak

KIZILAY Genel Başkanı Ahmet Lütfi Akar, Kızılay’ın kurban derisi toplamayacağını açıkladı. Akar, “Kurban derilerini insanlardan cebren toplanmasına karşıydım. Vatandaşın istediği kuruma derileri vermesinin yolunun açılmasına sevindim. Ancak bu yıl kararımız kurban derisi toplamamak yönünde. Çünkü toplamak, saklamak ve değerlendirmek hazırlık gerektiriyor” dedi. Akar, Kızılay’ın kurban bağışı kampanyasının ise devam ettiğine belirterek şunları söyledi: “Kurban kampanyamız özgün ve güzel bir kampanya. Kurban bağış değil bir ibadettir. Kurban kesilmeli ve kanı akıtılmalı. Etler fakir fukaraya dağıtılmalı. Hijyenik kesilmeli. Allah’ın adı anılmalı ve vekalet veren kişinin ismi söylenmeli. Kızılay kurban kesiminde Diyanet, Veterinerler Birliği, Notarler Birliği ile Et ve Balık Kurumu ile işbirliği halinde. Tüm işlemler bittikten sonra kavurma yapıp, konserve haline getiriyoruz. 12 ay fakirlere 750 şube aracılığıyla dağıtıyoruz. 800 gramlık bir konserveyi de içinde teşekkür belgesi ve kurbanın kesim anını içeren bir CD ile vekalet veren kişinin adresine yolluyoruz.” - Meltem ÖZGENÇ / ANKARA