Deprem vergisinde ‘istisna’ tartışması

Bazı kamu alacaklarının yapılandırılmasına yönelik yasa teklifiyle getirilen yüzde 10’luk ek deprem vergisi, tartışılmaya devam ediyor. İndirim ve istisnalardan alınacak yüzde 10’luk verginin Anayasa’ya aykırı olduğu dile getirilirken deprem için harcama şartı getirilmeden bütçe gelirlerine alınması da eleştiriler içinde yer aldı.

ANAYASA’YA AYKIRI

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hukuk Fakültesi-Mali Hukuk Anabilim Dalı Prof. Dr. Murat Batı, getirilen düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olduğunu kaydetti. İndirim ve istisnalara getirilen yüzde 10’luk deprem vergisinin Anayasa’nın “belirlilik, hukuki güvenlik” ilkesine aykırı olduğunu kaydeden Batı, verginin ayrıca Anayasa’nın 35’inci Maddesi’nde düzenlenen mülkiyet hakkının da ihlali anlamına geldiğini söyledi. Deprem nedeniyle alınacak önlem paketinde Kurumlar Vergisi oranının artırılabileceği önerisini getiren Batı, “Kurumlar Vergisi oranı düşük, bu oran artırılabilirdi. Yüzde 10’luk ek vergi belli gruplara getirildi. Eğer oran artırılsaydı tüm kesimlere eşit getirilmiş olurdu” dedi. Batı, düzenlemenin yöntemini de eleştirerek, “Oran artırılsa bile bu yöntemle olmamalıydı” diye konuştu.

DEPREM KOŞULU OLMALI

Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü, Mali Hukuk Anabilim Dalı öğretim Üyesi Bumin Doğrusöz son dakikada eklenen “ek vergi”nin pek çok tartışmayı beraberinde getirdiğini belirtti. Doğrusöz “İlk tartışma Anayasa, geçmişe etkili vergileme suretiyle aykırılık konusunda doğmuştur. Ancak doktrinde olağanüstü dönemlerde kamu giderlerinde aşırı sıçrama olan hallerde devletin bu yola gidebileceği kabul edilmektedir. Nitekim 1999 depremi sonrası konulan geçmişe etkili ek vergileri Anayasa Mahkemesi Anayasa’ya uygun bulmuştur” dedi. Bir diğer haklı eleştirinin ise kamu giderlerindeki afet dolayısıyla doğan yükün bütün kurumlara değil de devletin istisna ve teşviklerle desteklediği alanların üzerine yıkılmış olması olduğunu kaydeden Doğrusöz, “Ancak bu hukuki değil mali politikaya yönelik bir eleştiri. Burada ilginç olan durum devletin tüm kurumlardan alacağından çok daha fazla hasılat beklemesi. Bu da kurumlar vergisini ölçüsüz istisnalarla ne kadar erozyona uğrattığımızı gösteriyor. Öte yandan bu ek vergi gelirlerinin deprem için harcama koşulu ile bir fon olarak alınmayıp genel bütçeye gelir kaydedilecek şekilde alınması da toplanan vergilerin özel iletişim vergisinde olduğu gibi afetin telafisi dışında pek çok yere harcanabileceği endişesine yol açmaktadır. Bu da vergiye gönüllü uyumu ortadan kaldıran bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır” diye konuştu.

ÖRNEK ÖDEME

Gelir İdaresi Eski Strateji Geliştirme Daire Başkanı, Yeni Ekonomi Danışmanlık Kurucu Ortağı Nazmi Karyağdı, getirilen düzenlemeyi bir örnekle anlatarak, “2022’de kurum kazancı 1.000 TL olan bir şirketin 300 TL’de yararlanacağı indirim ve istisna varsa, 300 TL üzerinden yüzde 10 ek vergi ödenecek” dedi. Yüzde 10’luk bu verginin istisna ve indirimler üzerinden alınacak olsa da bir takım istisnaları bulunduğunu ifade eden Karyağdı, şöyle devam etti: “İstisnanın istisnası olarak adlandıracağımız 14 istisna ve indirim üzerinden yüzde 10 ek vergi ödenmeyecek. KKM hesaplarından kaynaklanan kazanca da istisna olarak burada da yer verildiği görülüyor.”

YAPILANDIRMADA SON TARİH31 MAYIS

Vergi ve SSK prim alacaklarını yapılandıran yasa teklifinin TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmeleri tamamlandı. Yasa teklifinin Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından yapılandırma hayata geçecek. TBMM Genel Kurulu’nda yapılan değişiklikle başvuru süresi 31 Mayıs 2023 tarihinde sona erecek. İlk taksit için ise son ödeme tarihi 30 Haziran 2023 olacak.

PAKET NE GETİRİYOR

- 31 Aralık 2022 tarihi öncesi borçlar yapılandırılabilecek.

- Yapılandırılan borçlar aylık 48 eşit taksitte ödenebilecek.

- Peşin ödeme halinde faizin yüzde 90’ının tahsilinden vazgeçilecek.

- 2 bin liranın altındaki borçlar silinecek.

- Konutlarını depremzedelere bedelsiz olarak açan ev sahipleri vergi ödemeyecek.

1800 MÜKELLEF EK VERGİ ÖDEMEYECEK

Bazı kamu alacaklarını yapılandıran yasa teklifinin Genel Kurul’daki görüşmeleri sırasında deprem nedeniyle getirilen yüzde 10’luk ek vergiyle ilgili bazı değişiklikler yapıldı. Çarşamba akşamı kabul edilen önerge ile 2022 yılı için verilecek kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılan indirim ve istisnalar üzerinden ek vergi alınması ve bu verginin 2023 yılı nisan ve ağustos aylarında iki taksitte ödenmesine ilişkin düzenleme getirilmişti. KKM hesapları gibi bazı istisnalar ek vergi dışında bırakılmıştı. TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmelerde bazı istisnalar da ek verginin dışına çıkarıldı. Yatırım fonu ve ortaklıklarının istisna kapsamındaki kazançlarından ek vergi alınmayacak. Böylece yaklaşık bin 800 Kurumlar Vergisi mükellefi yatırım fon ve ortaklığı istisna kazançları üzerinden ek vergi ödemeyecek.