Değişimin hamarat elleri
Güncelleme Tarihi:
Onlar ‘Değişim mahalleden başlar, kadından başlar’ diyerek yola çıkanlar. Anadolu’da elini taşın altına koyarak mahalledeki ev kadınlarını, kırsaldaki kız çocuklarını cesaretlendiren iki sivil toplum kuruluşunun yarattığı değişim örnek niteliğinde. Adana’da ev kadınlarına ‘Ben de yapabilirim’ dedirten Ev Hanımları Dayanışma ve Kaldırdırma Derneği ile Samsun’un ücra köylerinde kız babalarını bile heyecanlandıran Karadeniz Yeni Ufuklar Derneği’nin çalışmaları, kamu ve sivil toplum el ele verdiğinde yaratılan değişimi anlatan iki güzel örnek.
Meğer biz her şeyi yapabiliyormuşuz... Seyhan’ın Lider Kadınları projesi ile evinden ilk kez bu denli uzaklaşıp ilçesini gerçek anlamda tanıyan bir ev kadınına ait bu sözler. Farkındalığın yarattığı etkiyi tüm yalınlığıyla ortaya koyan bir cümle bu. Toplumsal cinsiyet eşitliğine eğitim, istihdam ve sosyal hayata katılım anlamında bakıldığında istatistikler yıllar içinde iyileşme olduğunu ortaya koyuyor. Ancak hâlâ kadınlar birçok anlamda erkekleri arkadan takip ediyor.
Bu yazıya konu olan iki müthiş projeyi anlatmadan önce sizinle o istatistiklerden birkaçını paylaşayım...
TÜİK’in 2022 verilerine göre Türkiye’de 25 yaş üstü okuryazar olmayanların oranı yüzde 3.5. 25 yaş üstü erkek nüfusun yüzde 1’i okuryazar değil, kadın nüfusun ise yüzde 6’sı. Kadın eğitime katıldıkça, evinden çıktıkça daha fazla değer yaratıyor. TÜİK’in verileri de bunu ortaya koyuyor. Okuryazar olmayan kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 12.8, lise altı eğitimli kadınların işgücüne katılma oranı ise yüzde 25.3. Bu oran lise mezunu kadınlarda yüzde 32.5’e, mesleki veya teknik lise mezunu kadınlarda yüzde 38.5’e, yükseköğretim mezunu kadınlarda ise yüzde 67.6’ya yükseliyor.
Oysa geriye kalan orana bakıldığında istatistikler hiç de az bir nüfusu işaret etmiyor. Bardağın dolu tarafı felsefesi yapılacak bir mesel değil bu. İşte Adana merkezli Ev Hanımları Dayanışma ve Kalkındırma Derneği de istatistiklerin göstermediği taraftaki kadınlara odaklı çalışan bir sivil toplum kuruluşu. Evinden, mahallesinden çıkmayan, yaşamını ‘Ben bunun ötesini bilemem’ diyerek geçiren kadınlara odaklanmış. Seyhan’ın Kadın Liderleri projesini yapmış. Proje Koordinatörü Feyzan Özyaşar kadınların mahalle ölçeğinden başlayarak demokratik karar alma mekanizmalarına katılımını nitelikli şekilde artırmak amacıyla yola çıktıklarını söylüyor. “Değişimin mahallelerden başladığı inancıyla, kadınların bulundukları mahallelere gittik ve lider kadın olma cevherine başından beri sahip 20 kadını 48 günlük bir eğitim programına davet ettik” diyor.
10 KONUDA EĞİTİM VERİLDİ
Seyhan’ın Kadın Liderleri önce 10 konu başlığında kapsamlı bir eğitim almışlar. Benim asıl sevdiğim ise her konunun dokunduğu kurumları tek tek ziyaret etmiş olmaları. Kaymakamlıkta ne yapılır, dilekçe nasıl yazılır, yasal haklar nasıl talep edilir... Hangi sorun için nerelere başvurulur... Bütün bunları öğrendikten sonra bu lider kadınların görevi mahalledeki diğer kadınlara da bildiklerini anlatmak olmuş. Lider kadınlardan Nur Rona Esin diyor ki; “Değişimi kendimizden başlattık. Bir yıl önce evden çıkamıyordum, şu anda doğal sabun ve kolonya üretiyorum. Ben, girişimci kadın olma yolunda ilerliyorum. Meğer ben her şeyi yapabiliyormuşum.”
Bu değişimi yaratmak müthiş bir başarı. O başarı Seyhan Kadın Aile Hizmetleri Müdürlüğü’nün de dikkatinden kaçmamış olacak ki önümüzdeki dönemde eğitimleri birlikte yürütecekler.
KIZ BABALARINI HEYECANLANDIRAN PROJE
Adana Seyhan’dan rotayı tam yol kuzeye kırıyoruz. Samsun’un il merkezine 100 kilometre mesafedeki Vezirköprü ve Alaçam ilçelerinde yürütülen çok heyecan verici bir projeyi anlatmak istiyorum sizlere. Karadeniz Yeni Ufuklar Derneği, bölgenin merkeze uzak olmasından kaynaklanan dezavantajlarına odaklanmış. Kız çocuklarının erken yaşta evlendirilmesinden yola çıkılarak ‘Eğitimde Biz de Varız’ demişler. Sorunun kız çocuklarında rol model eksikliğinden kaynaklandığını tespit ederek Türkiye’nin dört bir yanından 100 kadın mentörle bu iki ilçedeki genç kızları buluşturmuşlar. Köylerdeki sorunları kolay aşmak için Samsun Muhtarlar Derneği, mentörlerle temas için Genç Liderler ve Girişimciler Derneği Samsun Şubesi, daha sağlıklı bir yaklaşım için de Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği’ni yanlarına almışlar.
Projenin Koordinatörü Rıfat Karabaş’a kendisini en çok neyin şaşırttığı sorulduğunda, “İlk buluşma için muhtarların yaptığı çağrıya daha çok annelerin gelmesini beklerken karşımızda babaları görmek bizi şaşırttı. Anladık onlar da kızlarına daha farklı bir gelecek hayali kuruyor” yanıtını veriyor. Proje kapsamında 100 kadın mentör 12-18 yaş arası, ortaokul ve lise çağındaki kız çocukları ile tam 600 saat geçirdikten sonra alınan sonuçlar herkesi şaşırtıyor. Kızların okullarındaki başarı panoları bir anda değişiyor. Lise öğrencisi Edanur Mete, “Kendime güvenim arttı, o artınca başarım arttı. Üniversiteyi kazandım. Yaşlı bakımı üzerine eğitim alacağım” diyor.
‘İyilik anlattıkça çoğalır’ felsefesine yürekten inananlardanım. Bu projeleri gördükçe iyi örneklerin yurdun dört bir yanında artacağına dair umudum da güçleniyor.