Çöpten 31 milyar TL çıkardılar!

EKONOMİDE yıllardır süregelen “üret-kullan-at” modeli yavaş yavaş yerini “sürdürülebilir üretim- sürdürülebilir tüketim- geri dönüşüm” süreçlerini izleyen döngüsel ekonomi modeline bırakıyor. Döngüsel ekonomide ürünlerin ve malzemelerin kullanılabilirliğinin mümkün olan en uzun süre korunması amaçlanıyor. Neden? Çünkü dünya çapında artan nüfusa yetecek kaynağı sağlamak ve çevreyi korumanın önemi her geçen gün artıyor. Bilim insanları 30 yıl içinde okyanuslarda balıktan daha fazla plastik olacağını söylüyor. 1950’lerden bu yana 9 milyar ton plastik üretildiği belirtilirken, toplam plastik atık miktarının 2050’ye kadar 12 milyar tona ulaşması öngörülüyor. Sorun plastikle de sınırlı değil. Dünya Bankası’nın raporuna göre, 2012’de dünya şehirleri yılda yaklaşık 1.3 milyar ton katı atık üretiyordu. Bu miktarın 2025 yılına kadar 2.2 milyar tona çıkması bekleniyor. Üretilmekte olan kentsel atık miktarı, kentleşme oranından bile daha hızlı büyüyor. İşte tüm bu nedenler, atık yönetimi ve döngüsel ekonomi kavramını daha da sık duyacağımızın işareti niteliğinde.

Mete İmer

5.5 MİLYON TON ATIK
Türkiye’de ambalaj atıklarının yüzde 50’sinin geri kazanımıyla uğraşan Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı’nın (ÇEVKO) Genel Sekreteri Mete İmer, ülkemizde 2005’ten beri ambalajlı ürün piyasaya süren şirketlerin, tüketiciler tarafından kullanılan ambalajların atıklarının toplanıp geri kazanılmasını sağlamakla sorumlu olduğunu, son 13 yılda 5.5 milyon tonluk ambalaj atığının geri dönüştüğünü belgelediklerini söyleyerek, “13 yıldır yapılan çalışmalara baktığımız zaman bugünün TL’sine getirdiğimizde kaynak israfının önlenmesi ve daha az enerji kullanılmasıyla ülke ekonomisine 31 milyar liralık bir katkıdan bahsediyoruz” diyor. Geçtiğimiz yıl toplanan ambalaj atık miktarının 650 bin ton olduğunu, bu yıl 700 bin tona ulaşılacağını anlatan İmer, şunu söylüyor: “Bunu yapabilmek için 70 tane lisanslı firma ile her yıl çalışıyoruz. Tüketiciler ambalaj atıklarını kaynağında ayrı biriktiriyorlar, oradan ambalaj atığını ayrı toplayan bir araç ya verilen kumbaralardan bunu topluyor veya poşet dağıtıyor, onlarla topluyor. Atıklar bir ayrışma tesisine gidiyor. Burada tekrar ayrıma tabii tutuluyor ve geri dönüştürülüyor. Türkiye’nin 30 ilinde faaliyetteyiz, 167 belediye ile işbirliği içindeyiz. Şu anda böyle bir sistemin içinde olan belediyelerin toplam nüfusu 30 milyonu buluyor.” Sloganlarının “Çöp değil kaynak, onları biriktirelim” olduğunu anlatan İmer, şöyle devam ediyor: “2005’ten beri geçerli olan yönetmeliğe göre, piyasaya sürülen ambalaj tonajının belli bir oranını bir sonraki yıl toplayıp geri dönüştürme hedefi var. Yüzde 25’lerden başladı, yüzde 52’ye ulaştı. Bu ambalajlar plastik olabilir, cam, metal, kâğıt, karton, ahşap, kompozit olabilir. Türkiye’de en çok kâğıt, karton ambalaj var. Yani bir firma geçen sene 100 ton ambalaj piyasaya sürdüyse, 2018 yılında 52 tonunu toplayıp geri dönüştürülmesini sağlaması gerekiyor. Hedefimiz Avrupa Birliği’ndeki yüzde 60 oranını yakalamak. Yaklaşık 2 bin 500 firmayla bu konuda yükümlülük anlaşması yaptık.”

YAPTIRIM UYGULANMAZSA REKABETİ BOZUYOR
ÜRETİCİLERİN artık ürünlerini sattıktan sonra ‘Ben bunun ötesinde sorumlu değilim’ diyemediklerini vurgulayan Mete İmer, “O ürün tüketildikten sonra da ambalajı toplanıp geri dönüştürülene kadar üreticinin veya onu piyasaya süren firmanın sorumluluğunda. Bütün mesele toplama ve geri dönüşümle ilgili maliyetlerin karşılanması ve bunun sistem içine entegre edilmesi. Kamu otoritesi de firmaları sisteme dâhil etmek durumunda. Çünkü bizimle çalışanlar bir bedel ödüyor bize ve sonuçta bunu bir maliyet olarak görüyor, tüketiciye de yansıtıyor. Eğer öteki firma yapmazsa ve yaptırım uygulanmazsa rekabet açısından bir haksızlıkla karşı karşıya kalıyor” şeklinde konuşuyor.

7 ADIMDA GERİ DÖNÜŞTÜRÜN
- Evlerinizde mutfak ve banyonuza koyacağınız iki adet geri dönüşüm kutusu ile ambalaj atıklarınızı diğer atıklardan ayrı biriktirebilir ve ambalaj atıklarının geri dönüşümü için ilk adımı atabilirsiniz.

- Ambalaj atıklarını temizleyerek geri dönüşüm kutusuna atın. Böylece sonraki aşamalarda bu atıkları taşıyanların, ayıranların ve geri dönüştürenlerin daha temiz bir ortamda ve daha düşük fireyle işlerini gerçekleştirmelerine yardımcı olursunuz.

- Ambalaj atıklarının hacimlerini küçülterek biriktirirseniz evinizde hem daha az yer işgal ederler, hem de taşınmaları aşamasında daha az yakıt tüketilip daha verimli toplanmalarını sağlamış olursunuz.

- PET şişelerinizin üzerlerindeki etiketleri sökün, kapaklarını çıkarın. Ama onları birbirinden ayırdıktan sonra aynı kutu ya da poşetin içine atabilirsiniz.

- Cam kavanoz ve şişelerinizi mutfakta ayrı bir köşede biriktirip, bir poşet içinde size en uygun atık cam kumbaralarına götürebilirsiniz.

- Sokak ve meydanlarda artık sık sık rastladığımız bir tarafı “yeşil”, bir tarafı “beyaz” olmak üzere, şişe şeklindeki cam kumbaralarının iki deliği vardır. Yeşil ve kahverengi şişeleri kumbaranın “yeşil” renkli tarafına, şeffaf cam ambalaj atıklarını ise kumbaranın “beyaz” renkli tarafına atın.
Cam ambalajları taşıdığınız poşetinizi ise bu kumbaralara atmayın.

- Mahallenizde geri dönüşüm kumbarası yoksa belediyenizin Çevre Koruma ya da Temizlik İşleri müdürlüklerine kutu ve kumbara taleplerinizi iletebilirsiniz.