Çocuklar kreşte, anneler işte

İŞ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre kurumlarında 150’den fazla kadın çalışanı bulunan iş verenlerin kreş açma zorunluluğu buluyor. Peki Türkiye’de kaç işletmede kreş var? Bununla ilgili bir veri yok. Ancak işletmelerdeki kreşlerde ilham veren aile hikayeleri var... Bursa’da faaliyet gösteren Yeşim Tekstil’in kreşi bunlardan biri. Kreşi bu yıl 30’uncu yaşını kutlayan işletmede, 20 yıl önce çocuklarını kreşe bırakan mavi yakalı annelerin, beyaz yakalı kızları çalışıyor. Bazıları annelerinin kendisini bıraktığı kreşte öğretmen olmuş, bazıları halen çalışan annesiyle artık aynı serviste işe gidip geliyor. Dev fabrika kompleksinin içinde, bir yanda ihraç edilecek tonlarca konfeksiyon malzemesi üretilirken diğer yanda yüzlerce çocuk karyolalarında huzurla uyuyor...

KRİZLERDE AYAKTA KALDI

Kurumun Kurumsal İletişim Direktörü Dilek Cesur, kreşin kuruluş aşamasıyla ilgili şu bilgileri veriyor: “Yeşim Tekstil’in kurucusu Şükrü Şankaya, 1949’da Yunanistan’dan Türkiye’ye gelmiş bir göçmen. Gümülcine’deki evinden çıkarken babası ona, ‘Senin için çalışanların insan olduğunu ve onlara iyi davranmanın sorumluluğunun olduğunu asla unutma’ nasihatını veriyor. Bursa’da, 1983’te bir tekstil firması kuruyor. Firmanın kuruluşundan beş yıl sonra da ‘önce insan’ prensibiyle bir kreş açıyor. O zamanlar 50 çocukluk olan kreşin kapasitesi geçen 30 sene içinde bine çıktı. Şimdi her sene 50-60 çocuk mezun oluyor. Pek çok ekonomik krize tanıklık ettik ama hiçbir dönem kreşimizle ilgili bir tasarruf söz konusu olmadı. Bir anne için en önemli konu, çalışırken çocuğunu nereye bıraktığı. Çalışanlarımız çocuklarının güvende olduğunu bilerek huzurla çalışır.”

277 ÇOCUK VAR

Fabrikada üç ayrı vardiyada çalışılıyor; 07.00-15.00, 15.00-23.00 ve 08.30-16.30. Çocuklu çalışanlar vardiyalarına başlamadan girişteki binaya uğruyor. Çocukları, öğretmenlere emanet ediyor. Onlar mesaideyken, çocukları da kreşte kendi mesailerine başlıyor. 2 bin 500 kişinin çalıştığı işletmede kreşe kayıtlı 277 çocuk var. 3 bin 500 metrekare alanı bulunan kreşte en küçük sınıf altı aylık bebeklere ait. Sonrasında çocuklar yaş gruplarına göre sınıflara ayrılıyor. Anne veya babalarının beyaz veya mavi yakalı olmalarına bakmadan aynı sınıfta, aynı renk kıyafetlerle günü geçiriyorlar. Altı yaşında da mezun oluyorlar. Hem kadın hem de erkek çalışanlar çocuklarını kreşe kayıt ettirebiliyor. Fakat kadınlara pozitif ayrımcılık uygulanıyor; erkek çalışanlar sadece kendi eşlerinin iş yerinde kreş yoksa çocuklarını kaydettirebiliyor. 

KADIN ÇALIŞAN SAYISI ARTIYOR

YEŞİM Tekstil’in CEO’su Şenol Şankaya, “Ben sanayici olarak tüm işletmelerin bu tür kreş hizmeti vermesini son derece önemsiyorum. Rahmetli babam Şükrü Şankaya ile kuzenim Cavit Çağlar’ın ‘Önce İnsan’ düşünceleri, şirketlerimizin temelindeki en güçlü inançtı. Bu zamana dek kreşimizin çok faydasını gördük. Çalışanlar açısından tercih sebebi olduğumuzu görüyoruz. Bu da verimliliğe yansıyor. Kreşimiz dünya genelinde örnek proje olarak da lanse edildi. Kreşimizin Türk ekonomisine de ciddi katkıları var. Kadın çalışan sayısının artmasında önemli rol oynuyor. Firmamızda şu an yüzde 50 oranında kadın çalışan var” diyor.

BEBEKLİKTEN GİRİYORLAR

ANNELERİYLE işe gelen çocukların bazılarının yolu aradan 20 yıl geçtikten sonra yeniden fabrikaya düşmüş...

Kurumun İnsan Kaynakları Departmanı’nda çalışan Ceyda Çalışkan (27) bunlardan biri... Çalışkan’ın annesi 20 yıl boyunca şirketin masa örtüsü bölümünde çalıştı. Üç aylıktan beş yaşına kadar Ceyda da annesiyle her gün fabrikaya gidip geldi. Ege Üniversitesi’nden mezun olan Çalışkan’ın yolu iş ararken yeniden Yeşim Tekstil’le kesişti ve 21 yıl sonra çocukluğunu geçirdiği komplekse bu sefer beyaz yakalı bir çalışan olarak geri geldi...

Ceyda’nın kreşten sınıf arkadaşı Selin Güneş (27) de aradan seneler geçtikten sonra fabrikaya yolu düşenlerden. Üstelik Selin, tıpkı annesi gibi şimdi üç yaşındaki oğlu Mustafa Mert’le işe gidip geldiğini anlatıyor.

Merve Pala (21), kelimenin tam anlamıyla fabrikada doğmuş ve büyümüş: “Annem ve babam burada çalışıyordu. Burada tanışıp evlendiler. Ben doğduktan sonra annem beni kreşe getirmeye başladı. Altı yaşıma kadar kreşte kaldım. Dişlerimi fırçalamayı burada öğrendim. Annem ayrıldı ama babam çalışmaya devam etti. Halen de burada çalışıyor. Lise ve üniversite stajlarımı burada yaptım. İş hayatında da bu ailede olmak istedim. Uludağ Üniversitesi Pazarlama Bölümü’nden mezun olduktan sonra şimdi malzeme deposunda bilgisayar operatörü olarak çalışıyorum. Burada büyüdüğüm için hiç yabancılık çekmiyorum, malzeme ofisinde çalışmaktan çok mutluyum.” 

KREŞTEN ÇIKIP, KREŞE DÖNENLER DE VAR...

KADRİYE Ateş (23), işletme kreşine ilk defa 1998’de konfeksiyon işinde çalışan annesiyle girdi. Aradan geçen yıllardan sonra Ateş, bir öğretmen olarak kreşe geri döndü. Üstelik halen fabrikada çalışan annesiyle beraber işe gelip, kendi öğretmeniyle beraber mesai yapıyor. Ateş, “Burada büyüyüp sonra burada öğretmen olmak çok güzel bir duygu. Şimdi kendi öğretmenimle aynı çatı altında çalışıyorum” diyor. Kendisini kreşte ziyaret eden annesi Samiye Ateş ise duygularını “İşletmede kreş olunca evladımızı rahatlıkla bırakabildik. Öğretmenler de ne güzel eğitmiş ki kızım da eğitmen oldu” diye anlatıyor.

DÜNYADA EN ÇOK TÜRK KADINLARI ÇALIŞMAK İSTİYOR

ULUSLARARASI Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Direktörü Numan Özcan, dünyada kadınların yüzde 70’i ücretli bir işte çalışmak isterken, Türkiye’de kadınların toplamda yüzde 87’si nün ücretli bir işte çalışmayı istediğini belirterek, “Türkiye’de kadınlar, dünyadaki hem cinslerinden daha fazla, ekonomide aktif olarak yer almak istiyor” dedi. Özcan, son dönemde çalışma yaşamında kadınların yerlerinin güçlenmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin gelişmesi anlamında önemli adımlar atıldığını ancak halen kadınların çalışma dünyasında sahip oldukları imkanların erkeklere kıyasla az olduğunu belirtti. ILO’nun konuya ilişkin araştırmalarına değinen Özcan, “ILO’nun Dünyada İstihdam ve Sosyal Görünüm, Kadın İstihdamına İlişkin Eğilimler 2018 Raporu’na göre dünyada yüzde 48,5 düzeyinde olan kadınların iş gücüne katılım oranı, hala erkeklerin 26,5 puan gerisinde kalıyor. Türkiye’de ise kadınlar ile erkelerin iş gücüne katılımı arasındaki uçurum dünya ortalamasından daha yüksektir. Ayrıca geçen yıl ILO tarafından yaptırılan araştırma raporunda da Türkiye’de kadınlar, dünyadaki hem cinslerinden daha fazla, ekonomide aktif olarak yer almak istiyor” dedi.