Çip krizi üretimi 8 yıl geriye attı

ÇİP krizi, tedarik sorunu, lojistik problemleri ve hammadde yokluğu Türkiye’nin otomotiv üretimini 8 yıl geriye geri götürdü. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) verilerine göre, bu yılın ilk 3 ayında toplam üretim geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12 azalarak 302 bin 730 adet oldu. Otomobil üretimi yüzde 21.5 azalarak 166 bin 363 adette kaldı. Otomotiv sanayi bu ilk çeyrek rakamlarını en son 2014 yılında görmüştü. 2014’ün Ocak-Mart döneminde toplam üretim 255 bin 500 adet olarak gerçekleşirken, otomobil üretimi ise bu yılla hemen hemen aynı seviyede, 166 bin 500 adet olarak kayıtlara geçmişti.

17 BİN ‘YERLİ’ SATILDI

Üretimdeki krizin en çok hissedildiği yer ise binek araç yani otomobil üretiminde oldu. Yalnızca mart ayı verilerine bakıldığında Türkiye’de üretilen otomobil sayısı 2021’in mart ayına göre yüzde 24 düşerek 57 bin 41 adette kaldı. Ürettiğinin büyük çoğunluğu ihraç eden sanayinin, üretim bantlarından yeteri kadar otomobil indirememesi iç pazardaki yerli üretim satışlarını da etkiledi. Üretilen araç sınırlı ve ihracat odaklı olunca vatandaşlar, ithal araçlara göre bir miktar daha uygun fiyatlı olan yerli üretim otomobilleri bulmakta zorlandı. Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verileri, mart ayında yalnızca 17 bin 373 yerli üretim otomobilin satıldığını ortaya koydu.

İTHAL PAYI YÜZDE 65

Yerli otomobil üretimindeki sıkıntılar nedeniyle Avrupa’daki talep karşılanamazken, yurtiçinde satılan otomobillerde de ithalatın payı artmaya devam etti. 2021 yılı toplamında yüzde 59.8 olan ithal otomobil payı, bu yılın başından beri düzenli olarak artarak mart ayında yüzde 65.4 seviyesinde kadar yükseldi. Diğer yandan, ilk 3 ayın toplamında ise otomobil pazarında ithalatın payı yüzde 64 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde, hafif ticari araç (minibüs + kamyonet) pazarında ithalatın payı yüzde 40 oldu. Öte yandan, Ocak-Mart döneminde Türkiye otomotiv sanayisinin kapasite kullanım oranı yüzde 62 olarak açıklandı.

İHRACATTA KAYIP 500 MİLYON DOLAR

ÜRETİM krizi ihracatı da vurdu. Sektör, mart ayında Türkiye’nin toplam ihracat sıralamasında ikinci sıraya düştü (yüzde 11.9 pay) ve zirveyi kimya sektörüne (yüzde 13.1 pay) kaptırdı. OSD verilerine göre, mart ayında toplam otomotiv ihracatı 2021’in aynı ayına göre yüzde 17.5 azalarak 78 bin 925 adet oldu. Aynı dönemde otomobil ihracatı yüzde 31.8 azalarak 38 bin 917 adette kaldı. Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) verilerine göre de, Türkiye otomotiv endüstrisinin mart ayı ihracatı yaklaşık yüzde 7 düşüşle 2.7 milyar dolar oldu. Mart ayı ihracat verilerini değerlendiren OİB Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik, “Bu yılın ilk çeyreğinde bir yandan çip krizi kaynaklı sorunlar devam ederken, diğer taraftan otomotivde Euro/Dolar paritesi kaynaklı 500 milyon dolarlık ihracat kaybı söz konusu. Buna paralel yılın ilk üç ayında otomotiv endüstrisi ihracatımız yaklaşık yüzde 3 düşüşle 7.5 milyar dolar oldu. İlk üç aydaki ortalama aylık otomotiv ihracatımız ise 2.5 milyar dolar” ifadelerini kullandı.

NEDEN ARAÇ ÜRETEMİYORUZ?

Yeterli sayıda çip yani yarı iletken temin edilememesi.

Üretimde gerekli tedarik parçalarının yurtdışından temininin zorlaşması.

Küresel ticareti sağlayan gemilerde boş konteyner bulunamaması.

Üretimde kullanılan ana hammaddelere ulaşmakta yaşanan zorluklar.

Rusya-Ukrayna savaşının fiyatlar ve hammaddede yarattığı ek baskı.