Çinliler zeytinyağını silip süpürdü
Güncelleme Tarihi:
Uluslararası Zeytin Konseyi’nin (IOC) dünya zeytin ticaretine ilişkin açıkladığı veriler Çinlilerin zeytin ürünlerine karşı giderek artan ilgisini açıkça ortaya koyuyor. Ekim 2011 - Eylül 2012 dönemine ait rapora göre Çin’in yaptığı zeytinyağı ve prina yağı (zeytin posasının içinden alınan yağ) ithalatı son 5 yıl içinde yaklaşık altı kat arttı. Konuyla ilgili açıklama yapan uzmanlar zeytinyağının dünyadaki en pahalı ürünlerden biri olduğunu vurgulayarak Çin’de refah seviyesinin yükselmeye başlamasıyla bu ülkedeki zeytinyağı tüketiminin de arttığını söyledi.
ABD’den sonra dünyanın en büyük ikinci ekonomisine sahip olan ülke, zeytin ve prina yağı ithalatının yüzde 91’ini Avrupa ülkelerinden yaptı. İspanya yüzde 60 ile Çin’e en çok zeytin ve prina yağı ihraç eden ülke olurken onu yüzde 24 ile İtalya ve yüzde 6 ile Yunanistan takip etti. İthalat, önceki yıla göre yaklaşık yüzde 38 artarak 45 bin tona ulaştı. İthalatın yüzde 84’ünü natürel zeytinyağı oluşturdu.
Dünyada toplam zeytinyağı ithalatı ise 2010/11 dönemine göre yüzde 4.6 oranında yükseldi. Çin’in ardından gelen Japonya’da yüzde 21, Rusya’da yüzde15 ve Brezilya ile ABD’de yüzde 9 oranında artış yaşandı.
İhracat artışı devam edecek
Türkiye’nin Çin’e zeytin ve prina yağı satışı da bir yıl öncesine göre önemli ölçüde artı. 2010/2011 döneminde 354 ton olan satış, 2011/2012 döneminde 833 tona yükseldi. Çin, tüm zeytin ve prina yağı ithalatının yüzde 2’sini Türkiye’den yaptı.
Tariş Zeytin Ve Zeytinyağı Birliği Başkanı Cahit Çetin, İspanya’da üretim rakamlarının 2012’den itibaren düşmeye başladığı bunun da fiyatlarda yükselişe neden olduğunu belirtti. Çetin, fiyatların uzun süre ton başına 1.800 -1.900 euro seviyesinde seyrettiğini ancak üretimin düşmesiyle 2.500 -2.600 euroya kadar çıktığını söyledi. Çetin “Bu durumun ülkemize etkisi ise dökme ve varilli ihracattaki artış olarak yansımıştır” dedi. Zeytinyağı kullanımının eğitim ve kültür seviyesi ile de alakalı olduğunu belirten Çetin, bu seviyelerdeki artışla beraber tüketimin de arttığını aktardı.
Ek talepler karşılanabilir
Çetin, Türkiye’nin ek talepleri rahatça karşılayabilir durumda olduğunu vurgulayarak, Çin’deki talep artışını Türkiye’nin kullanması gerektiğini, Çin ile karşılıklı anlaşmalar yaparak Türk ihracatçısının önünün açılabileceğini sözlerine ekledi.
IOC raporuna göre Türkiye’nin bu seneki zeytinyağı ihracatını arttırarak 20 bin tondan 30 bin tona çıkaracağı tahmin ediliyor.
Kuraklığa dayanamadı
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ali Nedim Güreli de Çin’deki kişi başına gelirin yükselmesiyle beraber tüketim kabiliyetinin arttığını belirtti. İspanya’da üretimde yaşanan düşüşün iklimsel olduğunu söyleyen Güreli, zeytinlerin kuraklığa dayanamadığını aktardı. Güreli de IOC’nin raporu ve Çetin’e katılarak 2013’de Türkiye’nin zeytinyağı ihracatında artış beklediklerini belirtti.
Üretimde Avrupa
Henüz kesinleşmemiş verilere göre zeytin ürünlerinin en çok üretildiği bölge olan Avrupa’da 2011/2012’de toplam 2 milyon 444 bin ton zeytinyağı elde edildi. Bunun 1 milyon 600 bin tonu İspanya’da, 450 bin tonu İtalya’da, 295 bin tonu ise Yunanistan’da üretildi.
TUİK verilerine göre Türkiye’de zeytin üretimi 2011’e göre yaklaşık yüzde 4 arttı. IOC raporuna göre ise zeytinyağı üretimi 160 bin tondan 191 bin tona yükseldi.
Cahit Çetin, Türkiye’nin üretimini her geçen sene arttırdığını belirterek zeytinyağı üretiminde de hedefin yılda 650 bin ton olduğunu söyledi.
Avrupa’da düştü Türkiye’de arttı
Sofra zeytini üretim ise Avrupa’da yaklaşık 830 bin tondan 720 bin tona düşerken Türkiye’de 330 bin tondan 400 bin tona yükseldi.
Fiyatlar yükseldi
IOC raporuna göre zeytin fiyatları özellikle İspanya ve İtalya’da Temmuz ayından itibaren hızla yükselmeye başladı. Öyle ki İspanya’da 2012 aralıkta bir kilosu yaklaşık 2.5 euro olan zeytin yağı 2011’in aynı döneminde bu fiyatın yarısı kadardı. Fiyatların yükselmesinde en önemli etken 2012’de kuraklığa bağlı üretimde yaşanan düşüş oldu.
İspanya’da fiyatların yükselmesi aralarında Türkiye’nin de bulunduğu rakip ülkelerin işine yaradı ve bu ülkelerin ihracatı arttırmasına sebep oldu.
Çetin’e göre Çin’de artan talep Türkiye’de fiyatları çok fazla etkilemez. Fiyatlardaki asıl etken dünyanın en pahalı mazotunu kullanan çiftçilerin maliyetleri.
2013 beklentileri
2012/2013 döneminde Avrupa’da zeytinyağı üretiminde bir hayli düşüş bekleniyor. Üretimin 2 milyon 445 bin tondan 1 milyon 740 bin tonlara kadar gerileyeceği tahmin ediliyor. Türkiye’de ise zeytinyağı üretimi bir miktar artarak 191 bin tondan 195 bin tona yükselecek.
Öte yandan zeytinyağı ihracatında Avrupa beklentileri artış eğiliminde. İhracatın yaklaşık 510 bin tondan 545 bin ton seviyelerine yükselmesi bekleniyor.
Deniz Türsen