Çin ve ABD’nin serbest ticaret anlaşma yarışında Türkiye yok

DÜNYA ticaretinin devleri serbest ticaret anlaşması yarışında. 2.3 trilyon dolarlık ihracatıyla dünya ticaretini domine eden Çin geçtiğimiz hafta Avustralya ile yüksek profilli serbest ticaret anlaşması imzaladı. Çin’in halihazırda 20 ülkeyle STA’sı bulunuyor. ABD ise 6.1 trilyon dolarlık ihracatın sahibi Avrupa Birliği ile dünyanın en büyük serbest ticaret anlaşması görüşmelerini sürdürüyor bunun yanı sıra 20 ülkeyle STA imzaladı.

ABD aynı zamanda Asya Pasifik ülkeleriyle de müzakereleri sürdürüyor. İki devin bu büyük oyun planında Türkiye ise yer almıyor. Ne Çin ne de ABD serbest ticaret anlaşması yapmak için Türkiye’yi hedef ülke olarak belirlemedi. ABD ile Avrupa Birliği arasındaki müzakerelere dahil olmaya çalışan Türkiye Çin’in de pazarı ele geçirmesiyle dış ticarette oldukça dezavantajlı duruma düşecek. Dış ticarette yüksek gümrük tarifeleriyle mücadele etmek zorunda kalacak olan Türkiye hem en büyük pazarı AB hem hedef pazarı Asya Pasifik’ten dışlanmış olacak.

YILLARDIR GÖRÜŞÜYOR
Ekonomi Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye EFTA (Norveç, İsviçre, İzlanda ve Lihtenştayn), İsrail, Makedonya, Bosna ve Hersek, Filistin, Tunus, Fas, Mısır, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan, Şili, Ürdün, Morityus ve Güney Kore ile STA imzaladı. Lübnan STA’sı Lübnan tarafının, Kosova, Malezya, Moldova ve Faroe Adaları STA’ları ise her iki tarafın iç onay süreçlerinin tamamlanmasını bekliyor. Diğer taraftan; Peru, Ekvator, Meksika, Japonya, Singapur, Ukrayna, Kolombiya, Çad, Kongo, Kamerun, Seyşeller, Körfez İşbirliği Konseyi, Libya ve MERCOSUR’un (Arjantin, Bolivya, Brezilya, Ekvador, Guyana, Kolombiya, Paraguay, Peru, Surinam, Şili, Uruguay, Venezuela) aralarında bulunduğu 14 ülke ile müzakereler yıllardır sürüyor. Ayrıca, ABD, Kanada, Tayland, Hindistan, Endonezya, Vietnam, Orta Amerika Topluluğu, Afrika Karayip Pasifik Ülkeleri, Cezayir ve Güney Afrika Cumhuriyeti ile de görüşme başlamasını Türkiye girişimde bulundu ancak henüz olumlu cevap alabilmiş değil.

DIŞ AÇIK VERİYORUZ
ABD ile Çin açıkça STA yarışına girmiş durumdalar. Çin bir yandan ABD’nin müzakerelerini sürdürdüğü Asya Pasifik ülkeleriyle tek tek görüşürken, bir yandan da Norveç, Sri Lanka ve Suudi Arabistan ile masaya oturuyor. İki ülke her hedef ülkede karşı karşıya gelirken uzmanlar olası bir Çin ABD serbest ticaret anlaşmasının oyunun tüm kurallarını değiştireceği görüşünde. Türkiye’nin bu iki ülkeyle tek ikili anlaşması ise çifte vergilendirmeyi önleme üzerine. Ne Çin ile ne de ABD ile serbest ticaret anlaşması yapabilmek için masaya oturamadık. Aynı zamanda Çin Türkiye’nin 2014 yılındaki 25 milyar dolar ile Rusya ile birlikte en fazla ithalat yaptığı ülke. Türkiye’nin Çin’e ihracatı ise geçtiğimiz yıl sadece 2.8 milyar dolardı. ABD’ye de geçtiğimiz yıl 6.2 milyar dolarlık mal satarken 12.7 milyar dolarlık ithalat yaptık. Her iki ülkeye de dış ticaret açığı veriyoruz.

Serbet ticaret anlaşması (STA) nedir?
Serbest Ticaret Anlaşması (STA), taraf ülkelerin kendi aralarında gümrük vergisi ve kısıtlamalarını kaldırmaları, ancak üçüncü ülkelere karşı ortak bir gümrük tarifeleri oluşturmamaları, anlaşma dışında kalan üçüncü ülkelere her üye ülkenin kendi milli gümrük tarifesini uygulayabildiği bir ekonomik birleşme. STA’da gümrük birliğinden farklı olarak üçüncü ülkelere ortak bir gümrük tarifesi uygulanmıyor.

Yarışın galibi Avrupa Birliği
ABD ve Çin’in serbest ticaret anlaşması yarışının galibi ise kesinlikle Avrupa Birliği. AB hem ABD ile serbest ticaret anlaşması müzakereleri yürütüyor hem de Çin ile yatırım alanındaki düzenlemeleri geliştirmek için görüşüyor. Ayrıca AB’nin dünya çapında imzaladığı 200’den fazla serbest ticaret anlaşması bulunuyor. Güney Kore ile iddialı hedefler içeren bir anlaşma yaptığı gibi Latin Amerika’da Kolombiya ve Peru ile anlaşmaları bulunuyor. Ayrıca, Orta Amerika bölgesi ile bir anlaşma imzaladı. Bunların yanı sıra, Gürcistan, Moldova ve Ermenistan gibi Doğu Avrupa ve güney Akdeniz ülkeleri ile de müzakereleri sürüyor. AB’nin serbest ticaret anlaşmaları küresel ticaretin yüzde 35’den fazlasını kapsıyor.

ABD’nin STA’ları
Avustralya, Bahreyn, Kanada, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Dominik, El Salvador, Guatemala, Honduras, İsrail, Ürdün, G. KOre, Meksika, Fas, Nikaragua, Umman, Panama, Peru, Singapur.
Görüşmeleri süren; Asya Pasifik İşbirliği Anlaşması ve Transatlantik Ticaret Anlaşması.

Çin’in STA’ları
ASEAN, Pakistan, Şili, Yeni Zelanda, Singapur, Peru, Hong Kong, Kosta Rika, İzlanda, İsviçre, G. Kore, Avustralya, Hindistan, Maldivler, Kolombiya, Gürcistan, Moldova,
Görüşmeleri süren: Norveç, Japonya, Suudi Arabistan, Körfez İşbirliği Konseyi, Norveç, Japonya, Sri Lanka, Asya-Pasifik Ticaret Anlaşması.

ABD
İhracat 1.6 trilyon dolar
İthalat 2.4 trilyon dolar

Çin
İhracat 2.3 trilyon dolar
İthalat 1.9 trilyon dolar

Avrupa Birliği
İhracat 1.6 trilyon dolar
İthalat 2.4 trilyon dolar

Türkiye
İhracat 158 milyar dolar
İthalat 242 milyar dolar

ABD (milyar dolar)
2010 1.280
2011 1.480
2012 1.550
2013 1.580
2014 1.620

Çin (milyar dolar)
2010 1.570
2011 1.890
2012 2.040
2013 2.210
2014 2.330

Avrupa Birliği (milyar dolar)
2010 5.180
2011 6.110
2012 5.830
2013 6.080
2014 6.163

Türkiye (milyar dolar)
2010 114.2
2011 135.7
2012 153.4
2013 152.4
2014 158.0

sturhan@hurriyet.com.tr