Çikolata talebi her gün artıyor

Gaziantep merkezli aile şirketi Şölen, büyüyen dünya pazarında güçlü bir oyuncu olmak için yatırımlarını hızlandırdı. Antep’teki kapasitesini yüzde 70 artıracak 100 milyon Euro’luk yatırıma start verdi. Şölen Çikolata’nın CEO’su Erdoğan Çoban yurtdışında da üretim tesisi kurmak için fırsat kolladıklarını söylüyor. Türk çikolatasını Amerika’da Wallmart, CVS raflarına, Amazon’da çok satan listesine soktuklarını söyleyen Çoban, ‘Dünya pazarında hedeflerimiz çok daha büyük’ diyor.

- Türkiye çikolata pazarı büyüklüğü ne kadar, pazarı değerlendirir misiniz?

Türkiye’de toplam çikolata üretimi yıllık olarak 237 bin ton, atıştırmalık pazarı da 750 bin ton. Atıştırmalık pazarı şanslı bir sektör; her dönemde büyüme trendini sürdürüyor. Dünyada atıştırmalık pazarında yukarı doğru bir trend var. Yıllık yüzde 4-6 aralığında büyüyor. Yapılan araştırmalara göre, küresel çikolata pazarının ise yüzde 6’nın üzerinde güçlü bir büyümesi var. Unlu mamuller tüketimi ise şeker ve çikolata tüketimine göre biraz daha yavaş kalıyor. En hızlı büyüme kaplamalı çikolata ve kek pazarında. Sektörün e-ticaret ayağı da pandemiden sonra büyüme hızını artırdı.

- Siz Şölen olarak 2022’yi nasıl kapattınız, 2023 nasıl geçiyor?

İç piyasada da dış pazarlarda da büyümemiz sürüyor. 2022 yılına hem ciro hem de ihracatta yüzde 15’lik bir büyüme ve 20 yıllık kendi rekorumuzu kırma hedefiyle başlamıştık. Yılı 375 milyon dolar ciro ve yüzde 25 büyümeyle beklentilerin üzerinde kapattık. Bu yıl ilk 6 ayda da tonaj bazında yüzde 14 büyüdük. Özellikle çocuk çikolata kategorisindeki büyümemiz bizim için çok heyecan verici. 

- Siz bu büyümeyi neye bağlıyorsunuz?

Biz de bunu araştırma şirketleriyle tartışıyoruz. Dünyada ciddi bir enflasyon var. Bizim ürünler ulaşılabilir kaldı. Gerektiğinde bir öğün bile olabiliyor.

- 2023’e dair beklentileriniz de yüksek mi?

Evet 2022’ye göre dolar bazında yurtiçi ve yurtdışı satışta yaklaşık yüzde 30 büyümeyi hedefliyoruz. Yıl sonu ciro hedefimiz 300 milyon doları ihracat olmak üzere 470 milyon dolar. 2026 yılına kadar da Şölen’i yüzde 100 büyütme hedefimiz var.

"Pandemiden sonra lojistik maliyetleri inanılmaz yükseldi. Bir ülkeye ihracat yapıyoruz, konteynerin içinde 35 bin dolarlık ürün var. Onaya getirdiler, lojistik maliyeti 15 bin Euro. Biz bu maliyeti üstlendik. Çünkü pazarlarımızı kaybedemezdik. Şu anda rakamlar yönetilebilir seviyelere geldi."

ANTEP’TE 500 KİŞİLİK YENİ İSTİHDAM

- Bunun için kapasiteniz yeterli olacak mı, yeni yatırımlara ihtiyaç duyacak mısınız?

Gaziantep ve İstanbul’daki tesislerimizde yıllık toplam 330 bin ton kapasiteyle üretim gerçekleştiriyoruz. Ve şu anda tam kapasiteyle çalışıyoruz. 2026’ya kadar Şölen’i 2’ye katlama hedefimize ulaşabilmek için bu yıl Gaziantep’te yeni bir tesis kurma kararı aldık. 100 milyon Euro’luk yatırımla hayata geçecek bu tesis, 2023’te kısmen ve 2024 yılında tamamen faaliyete geçecek. Bu tesis bize 90 bin metrekare yani yaklaşık 13 futbol sahası büyüklüğünde yeni kapalı alan kazandıracak. Gaziantep’teki toplam üretim merkezimiz yüzde 70 büyümüş olacak. Aynı zamanda bu tesiste yaklaşık 500 kişilik de yeni istihdam planlıyoruz. Bu yıl tüm marka yatırımlarımızı da geçen yıla göre 2 katına çıkaracağız. 2023 için ayırdığımız yatırım bütçemiz 60 milyon dolar.

- Yurtdışında yatırım düşünüyor musunuz?

Biz son 10 yıl ortalamasında kazancımızın yüzde 80’ini yatırıma ayırmış bir şirketiz. Büyüme hedeflerimizi gerçekleştirmek için bu bir ihtiyaç. Gaziantep tesisimiz için 2012’den bu yana 300 milyon doları aşkın yatırım yaptık. Şimdi yurtdışında da üretim tesisi açma konusunda bir düşüncemiz var; uygun fırsatı bulduğumuz anda gereğini yapacağız. Netleşmemekle beraber, yakın coğrafyada Avrupa, Ortadoğu ile ilgileniyoruz. Radarımızda 5 ülke var. 

"Amerika’da çok yaygın olan eczane zinciri CVS’te Biscolata şu anda deneme sürecinde. Şu anda Orta Amerika’da, 2 bin mağazasında Biscolata’nın 8 ürününü satıyorlar. Hedefimiz tüm Amerika’daki CVS’lere girebilmek."

YILDA 2.8 KG ÇİKOLATA YİYORUZ

- Çikolata tüketiminde Türkiye hâlâ Avrupa ve Amerika’nın çok gerisinde mi?

Dünyanın en fazla çikolata tüketimi İsviçre’de kişi başı tüketim 10 kg civarında. İsviçre’yi; Avusturya, İrlanda ve Almanya takip ediyor. Avrupa’da kişi başı tüketim miktarı ise yılda 5 kg’dan fazla. Türkiye dünyadaki en büyük beş tüketiciden biri. Kişi başına tüketim ise yılda  ortalama 2,8 kg. Dünya ortalaması ise bunun çok altında. Küresel çikolata tüketimi 8.5 milyon ton civarında. Kişi başına çikolata tüketiminin ise yılda 0,9 kg olduğu tahmin ediliyor.

HEM TÜRKİYE HEM DÜNYA EN ÇOK ‘SÜTLÜ’ SEVİYOR

- Peki tercihler nasıl?

Hem Türkiye hem de dünyada en çok sütlü çikolata tercih ediliyor. Ülkemizde çikolata kaplamalı ürünler ve kek pazarı genele göre daha hızlı büyüyor. Arap dünyası karamelli, sütlü seviyor. Avrupa’ya gittikçe ise daha az şekerli ürünlere kayıyorlar ve bitter tüketimi artıyor. Diğer atıştırmalıklarda; Avrupa ve ABD’de daha çok çikolatalı ürünler, Arap coğrafyasına bisküvili çikolata ağırlıkta.

UÇAKLARA MERAKIM PİLOT OLMA HAYALİM VAR

HER gün en az 100 gram çikolata tüketiyorum. Yeni ürünleri oğluma da denetiyorum. Çocukların yorumları yol gösterici oluyor.  

SABAHLARI 6.30’da kalkıyorum, bir saat yürüyorum. Zaman buldukça pilates de yapıyorum.

EN büyük hobim teknolojiyi takip etmek. Uçaklara ve pilotluğa merakım var. Pilot olma hayalim de var.

SEYAHAT etmeyi seviyorum. Özellikle yurtdışı seyahatlerimi hafta sonuna da bağlayıp hem iş hem kültürel geziler yapmayı seviyorum. Buna ailemi de dahil etmeyi seviyorum.

JAPONYA ve Güney Amerika özellikle ilgimi çekiyor.

"Türkiye gıda sektöründe Ar-Ge’ye en fazla kaynak ayıran firmalardan biriyiz. Ar-Ge merkezimizde 60’ı aşkın kişi istihdam ediyoruz. Türkiye “Patent Şampiyonu Firmalar” listesinde çikolata, şekerleme ve unlu mamuller kategorisinde liste başıyız."

FİYAT KONUSUNDA ÇOK FEDAKÂRLIK YAPTIK

- Çikolata fiyatları son 2 yılda ne kadar arttı. Fiyat artmaya devam ederse, bunun talebi etkileyeceğini düşünüyor musunuz?

Pandemi sonrasında navlun, lojistik, emtia krizleri ortaya çıktı ve dünyanın içinden geçtiği bu olağan dışı süreç, tüm ekonomiler ve sektörler üzerinde zorlayıcı oldu. Biz de bunun etkilerini yaşadık. 2022’de toplam girdi maliyetlerimizde dolar bazında yüzde 20 artış oldu. Bu maliyetlerin yarısını dolar bazında dış pazarda yansıtabildik. İç pazarda ise emtia fiyatları, kur oynaklığı, rekabet ve tüketiciyi korumak adına çok daha fazla fedakârlık yaptık. Maliyetlerimizde yaşadığımız artışların büyük kısmını sürdürebildiğimiz kadar tolere etmeye çalışıyoruz. Atıştırmalık ürünler fiyatlarında geçen yıldan bu yana yüzde 100’lük artış oldu. İlgili kamu kurumları, karar alıcılar, enflasyonun dizginlenmesi adına yeni adımlar atıyor, bu çalışmaların başarılı olacağını umuyoruz.

Talep noktasında ise; çikolata hiçbir zaman vazgeçilmeyecek bir lezzet ve kültürel, coğrafi fark tanımayan, tüm dünyanın, her yaştan insanın en sevdiği tatlardan biri.

WALMART’LA 50 MİLYON DOLARLIK ANLAŞMA

- Şu anda cironun yüzde kaçı ihracattan geliyor, bu konuda planlarınız nasıl?

Son 2 yılda ihracatımızı yüzde 50 büyüttük. Şu anda toplam tonajımızın yüzde 60’ını ihracat oluşturuyor. 200 çeşit ürünümüz 120 ülkede tüketicilerle buluşuyor. Ürünlerimizin en çok satıldığı pazarlar ise Arap Yarımadası, Türki Cumhuriyetler, Avrupa, Belçika ve ABD.  2022’yi ihracatta da hedeflerimizin üzerinde 250 milyon dolar gelirle kapattık. En önemlisi de Türkiye sektör ortalaması kg fiyatı 2,7 dolar iken, bizim kg başı fiyatımız 4,1 dolar oldu. Şimdi bulunduğumuz pazarlarda derinlemesine büyüme stratejimiz var. ABD’li büyük market zinciri Walmart’la büyük bir anlaşma yaptık ve 50 milyon doların üzerinde projeler hayata geçireceğiz. Piyasada olmayan bazı ürünleri birlikte çıkaracağız. 

Çikolata denince ilk akla gelen Belçika’ya Türkiye’den yapılan ihracatın yüzde 60’ını Şölen yapıyor. Kakao ülkesi Kolombiya’ya çikolata ihracatının yüzde 55’ini yine Şölen yapıyor. Avrupalı zincir Lidl’ın, kendi sektörümüzde Türkiye’den tek uluslararası tedarikçi firmasıyız.

TÜKETİCİ NE İSTER DEDİK SONUÇ: GÜZEL GÖRÜNMEK

- Yeni, inovatif ürün çalışmalarınız var mı? Sağlıklı yaşam trendine uygun çikolatalar olacak mı? Farklı kategorilere girecek misiniz?

Biz hep ‘tüketici ne ister’ diye bakıyoruz. Son dönemde gördük ki tüketici ‘güzel görünmek’ istiyor. Dolayısıyla bizim ürünlerimizin de buna hizmet etmesi lazım. Doğal içerikli, lezzet odaklı, kalori dengesi de makul olan ürünler planlıyoruz. Bu doğrultuda 2024 başında, dünyada en hızlı büyüyen kategorilerden biri olan sağlıklı atıştırmalıklar kategorisine giriş yapacağız. Bu, son yıllarda yüzde 50 civarında büyüyen ve çok talep gören bir alan. Aslında şu anda da biz ketojenik ürünler yapıyoruz. Ama Türkiye’de değil, Amerika’da satıyoruz.

BİSCOLATA AMAZON’UN ‘ÇOK SATANI’ OLDU

- Yurdışında online’da var mısınız?

Online kanalda da Amazon’la çalışıyoruz. Biscolata markamızın ürün gamını tüketicilere sunuyoruz. Bir Türk markasını Amerika pazarına taşımamız ve tüketicilerden takdir görmesi bizleri ayrıca gururlandırıyor. Biscolata en çok satılan ürünlerden biri oldu. Tüketici değerlendirmelerinde 25.000 adet yorum ve beğenide 5 üzerinden 4,5 yıldız aldı. Biscolata Amerika’nın en ünlü gazetelerinden today.com’da “Top Cookie” seçildi.

ERDOĞAN ÇOBAN KİMDİR

Yeditepe Üniversitesi’nde elektrik-elektronik mühendisliği bölümü lisans eğitiminin ardından Amerika’da proje yönetimi programını tamamladı. Aile şirketi olan Şölen’de eğitimiyle eşzamanlı olarak tedarik zinciri ağırlıklı olmak üzere birçok pozisyonda tecrübe edindi. 2014 yılında tam zamanlı olarak Şölen’de Proje ve Yatırımlar Müdürü olarak göreve başladı. Farklı iş birimlerinde çalıştıktan sonra 2022 Temmuz itibarıyla Şölen İcra Kurulu Başkanı / CEO görevini üstlendi.