Çarşı pazar enflasyonu
Güncelleme Tarihi:
Enflasyon yılı yüzde 20.3 ile YEP hedefi yüzde 20.8’in altında tamamlandı. Aralık ayında beklenildiği gibi enflasyon yüzde 0.40 azaldı. Enflasyondaki düşüş akaryakıt, giyim ve vergi indirimlerinin etkisiyle sağlandı. Taze meyve ve sebze ile işlenmiş gıdada yükselişler sürdü. Yıllık enflasyonun en yüksek olduğu grup da yüzde 30.77 ile taze meyve ve sebze oldu.
ENFLASYON, 2018’in son ayında beklenildiği gibi geriledi ve yıllık enflasyon ‘Yeni Ekonomi Programı’ndaki öngörünün altına indi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre aralıkta enflasyon yüzde 0.40 düştü, ekonomistler yüzde 0.23 seviyesinde düşüş bekliyordu. Böylece yıllık enflasyon da yüzde 20.3 oldu. YEP’te beklenti yüzde 20.8 seviyesindeydi. Aralık ayında enflasyonda düşüşü gerileyen petrol fiyatlarının etkisiyle akaryakıtta yaşanan fiyat düşüşü, vergi indirimlerinin olduğu otomotiv, beyaz eşya, mobilya sektörleri ile giyim ve ayakkabıdaki sezon arası indirimler getirdi. Enflasyondaki aylık gerilemeye rağmen gıda fiyatlarındaki yüksek seyir devam etti. Özellikle taze sebze ve meyvedeki yüksek fiyat artışları çarşı-pazar enflasyonunun yüksek kaldığını ortaya koydu.
ŞAMPİYON KURU SOĞAN
Yıllık yüzde 20.3’lük enflasyonda da en büyük etki yine gıdadan geldi. Gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 25.11 ve bunun genel enflasyona etkisi 5.78 puan. TÜİK’in alt endeksleri incelendiğinde gıda grubunda artışın nerelerden kaynaklandığı daha net görülüyor. Taze sebze ve meyvelerin bulunduğu grupta aralıkta enflasyon yüzde 4.45, yıllık enflasyon yüzde 30.77. Zam şampiyonları da sebze ve meyve grubundan. Patlıcan aylık yüzde 36.8, salatalık yüzde 32.9, yeşil soğan yüzde 20.8, kuru soğan yüzde 16.4 zam görmüş. Oysa kuru soğandaki artışla mücadele için depo baskınları yapılmıştı. Ancak artış durdurulamadı. Yılın zam şampiyonu da kuru soğan artış yüzde 183.8. Patates, yeşil soğan, karnabahar, pırasa gibi sebzeler yıllık şampiyonlar listesinde üst sıralarda. İşlenmiş gıdada da enflasyon yıllık yüzde 23.22, ekmek ve tahıllarda yüzde 23.67. Salça yüzde 90.6’lık zam ile şampiyonlar arasında dördüncü sırada.
ELEKTRİK 5 KEZ ZAMLANDI
İçki ve sigarada yılda iki kez Özel Tüketim Vergisi zammı yaşanıyor. Enflasyona etkisi göz önüne alınarak sigaraya değil içkiye zam geliyor. Bu yıl zam oranı yüzde 2.39. Giyim ve ayakkabı ekim ve kasımda zamlarla öne çıkmıştı aralıkta yüzde 4.08 indirimle enflasyonu düşürdü. Yıllık enflasyon bu grupta yüzde 14.83. Konut sektörü aralıkta düşüşte ama yıllık yüzde 23.73’lük enflasyon yaşandı. Yıllık genel enflasyona etkisi 3.52 puan. Bu grupta kiralardaki yıllık enflasyon yüzde 9.61, geri kalan artış ise doğalgaz ve elektrik zamlarından kaynaklandı. 2018’de elektrikte 5, doğalgaza ise 3 defa zam yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan elektrik ve doğalgaza ocakta yüzde 10 indirim yapılacağını açıklamıştı.
SON 2 AYDA ÖTV-KDV ETKİSİ
EV eşyası da vergi indirimi alan gruplardan. Hem mobilya hem de küçük ev aletleri bu grupta. Ancak ne aralık ayında ne de yıllık enflasyonda bir indirim görünmüyor. Bu grupta yıllık enflasyon yüzde 31.36 genel enflasyona etkisi de 2.40 puan. Ulaştırma aralık ayında benzin ve motorine yapılan indirimlerin yanı sıra otomotivdeki vergi indirimlerinin etkisiyle 2.56 enflasyon düşüşü yaşadı. Bu aralık ayı genel enflasyonunu düşürdü ama bu grupta yıllık enflasyon yüzde 15.97 oldu. Ve genel yıllık enflasyona etkisi 2.79 puan. Haberleşmede aralıkta kur nedeniyle cep telefonlarındaki indirimin etkisi var. Ama televizyon ve bilgisayarda hem aylık hem yıllık artış bulunuyor. Kurdaki değişime en duyarlı gruplardan biri haberleşme. Lokanta ve oteller kurdan ve gıdadaki artıştan etkileniyor. Ve yıllık enflasyonu yüzde 19.81. Çeşitli mal ve hizmetlerde ise temizlik ürünlerindeki zamların etkisi görülüyor.
ÜRETİCİDE ENERJİ ETKİSİ
YURT içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aralıkta yüzde 2.22 azalırken, yıllık yüzde 33.64 arttı. Üretici fiyatlarında aralıkta aylık en fazla düşüş yüzde 8.91 ile enerji sektöründe. Ara malında aylık yüzde 1.85, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 0.49 düşüş var. Yıllık bazda ise yine en yüksek düşüş yüzde 57.13 ile enerjide gözlenirken, ara mallarında yüzde 34.14, sermaye mallarında yüzde 32.92 artış oldu. Merkez Bankası’nın takip ettiği işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç B enflasyonu yıllık kasımdaki yüzde 21.21’den yüzde 20.15’e, enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç C enflasyonu ise yüzde 19.53’e geriledi.
OCAKTA DÜŞÜŞ SÜREBİLİR
YENİ yılda elektrik ve doğalgaz indirimleri ile vergi teşviklerinin devam edecek olması enflasyon için umut verici. Ancak taze sebze ve meyvede fiyat artışlarının sürmesi bekleniyor. Hükümetin YEP’te 2019 yılsonu enflasyon hedefi yüzde 15.9, Merkez Bankası ise yüzde 15.2 öngörüyor. Merkez’in gıda enflasyonu tahmini ise 2019 sonu için yüzde 13.