Cari açık Kasım'da 5.2 milyar dolar oldu

Bu veriyle cari açık, 2011 yılının Ocak-Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 30.7 milyar dolar artarak, 70.24 milyar dolar oldu.

Bu gelişmede, dış ticaret açığının 33 milyar 557 milyon dolar tutarında artarak, 82 milyar 744 milyon dolara ulaşması etkili oldu.

Hizmetler Dengesi kalemi altındaki turizm gelirleri, geçen yıl bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 13,2 artışla 22 milyar 351 milyon dolara ulaştı. Turizm giderleri de yüzde 1.8 azalarak, 4 milyar 314 milyon dolara geriledi.

Bu dönemde yatırım geliri dengesinin altında yer alan “doğrudan yatırımlar”, “portföy yatırımları” ile faizlerden oluşan “diğer yatırımlarda” gerçekleşen toplam net çıkış, 2010 yılının Ocak-Kasım dönemine kıyasla 783 milyon dolar artarak, 6 milyar 979 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Bu arada 2011 yılı ocak ayında 50 milyar 115 milyon dolar olarak hesaplanan yıllık cari işlemler açığı, bu dönemden itibaren sürekli yükselerek şubatta 54 milyar 41 milyon, martta 59 milyar 422 milyon, nisanda 62 milyar 831 milyon, mayıs ayında 67 milyar 842 milyon, haziranda 72 milyar 120 milyon, temmuzda 74 milyar 135 milyon, ağustosta 75 milyar 181 milyon, eylülde ise 77 milyar 782 milyon dolar olarak hesaplanmıştı.

Ekim ayında 78 milyar 607 milyon dolarla 2011 yılının en yüksek seviyesine ulaşan cari açık, son açıklanan rakamla 11 ayın ardından ilk kez gerilemiş oldu. Kasım ayında yıllık cari açık 77 milyar 820 milyon dolara gerilemiş oldu.

ING Bank Başekonomisti Sengül Dağdeviren, açığın azalmasında miktarın az olmasına rağmen trend değişimini göstermesi açısından önemli olduğu değerlendirmesinde bulundu.

Dağdeviren, "Belki yavaşlama hızı olarak farkı görüşler olabilir ancak ben genel beklentiyle uyumlu gördüm. İki yıldır artan cari açık sorunun bir düzeltme eğilimine girdiğini görüyoruz. Azalış, bugün için belki miktar olarak önemli değil ancak trendin değişimi için önem arz ediyor. Bu yılın genelinde cari açık kaygılarının azalacağı bir yıl olmasını bekliyorum. Baz senaryomuzda yıl sonunda cari açık beklentimiz 58.2 milyar dolar seviyesinde bulunuyor" dedi.

Cari açıkta gelinen seviye, Merkez Bankası'dan daha önce gelen bu veri için tepe noktasının görüldüğü söylemini de doğru çıkarmış oldu.

Sermaye ve finans hesapları

Yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, 2011 yılının 11 aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 4 milyar 990 milyon dolar artarak, 12 milyar 84 milyon dolara yükseldi.

Yurt içinde yerleşik kişilerin, yurt dışında yaptıkları net yatırımlar da bu dönemde net 2 milyar 61 milyon dolar tutarında gerçekleşti.

Yurt dışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında 2011 Kasım ayında yaptıkları 269 milyon dolar tutarında satımla birlikte 11 ayda 1 milyar 231 milyon dolar net satım yaptı.

Yurt dışı yerleşikler Kasım ayında 1 milyar 545 milyon dolar tutarında devlet iç borçlanma senedi (DİBS) aldı, bu alımla birlikte yurt dışı yerleşiklerin yılın 11 aylık dönemindeki DİBS alımı toplam 11 milyar 540 milyon dolar oldu.

"Soru işaretlerini giderecek boyutta değil"

BGC Partners Başekonomisti Özgür Altuğ, kasım ayı cari rakamlarına ilişkin, “Dünyada kaldıraçları azaltma eğilimi devam ederken bu kadar büyük bir cari açık ve sıkıntılı bir finansman yapısıyla henüz daha kafalarımızdaki soru işaretlerini giderecek boyutta değiliz” değerlendirmesini yaptı.

Verilerin piyasa beklentileri dahilinde geldiğini ifade eden Altuğ, hem Merkez Bankasının hem de piyasa oyuncularının uzun zamandır ifade ettiği kasım ayı iyileşmesinin gerçekleştiğini söyledi.

İyileşmenin hızına bakıldığında cari açığın 12 aylık bazda 78,6 milyar dolardan 77,8 milyar dolara gerilemiş göründüğüne dikkati çeken Altuğ, “Yani hala maalesef GSYH oranı yüzde 10'lar civarında seyreden bir cari açık ile karşı karşıyayız. Her ne kadar mevsimsel düzeltilmiş aylık rakamlar iyileşmenin devam ettiğini gösteriyor olsa da iyileşme hızı, yani ekonomide yeniden dengelenme hızı şu anda bizim döviz piyasasındaki talebi azaltacak boyutta olmaktan uzak” diye konuştu.

Cari açığın finansmanı tarafında da büyük iyileşmeler görülmediğini söyleyen Altuğ, şunları anlattı:

“Finansman tarafında da iki tane kaleme sırtımızı yaslamış vaziyetteyiz. Portföy yatırımları ve net hata noksan kalemi ön planda. Asıl olması gereken doğrudan yabancı sermaye finansmanı. Ama onda da 11 ay itibariyle toplam cari açığımızın sadece ve sadece yüzde 14'ünü doğrudan yabancı sermaye ile finanse ettiğimizi görüyoruz. Bu çok düşük bir rakam, 6 yıl önce yüzde 55-60'larda olan bir rakamdı. Yüzde 14-15'lik bir rakam hala finansman kalitesinin çok iyi olmadığının göstergesi. Dolayısıyla dünyada kaldıraçları azaltma eğilimi devam ederken bu kadar büyük bir cari açık ve sıkıntılı bir finansman yapısıyla henüz daha kafalarımızdaki soru işaretlerini giderecek boyutta değiliz.”

"Kaygılar azalarak da olsa devam edecek"

Özgür Altuğ, özellikle mart ayı rakamlarıyla birlikte cari açıkta bir iyileşme beklediklerini söyledi.

Altuğ, “Yine GSYH'ye oranla yüzde 10'dan yüzde 8'e gerileyecek bir cari açıkla karşı karşıya kalacağımızı düşünüyoruz. İyileşmenin boyutu sınırlı olacak. O yüzden cari açıkla ilgili Türkiye'deki kaygılar azalarak da olsa devam edecek gibi gözüküyor” yorumunu yaptı.

Bankaların efektif ve mevduat varlıkları

Bankaların yabancı para ve TL cinsinden efektif ve mevduat varlıkları, 2 milyar 42 milyon dolar tutarındaki Türk Lirası artışına karşılık yabancı paradaki 5 milyar 426 milyon dolar tutarındaki azalışın etkisiyle geçen yılın 11 aylık döneminde 3 milyar 384 milyon dolar azalış gösterdi.

Öte yandan, diğer sektörlerin yurt dışındaki mevduat varlıkları 2011 yılının Ocak-Kasım döneminde 11 milyar 533 milyon dolar tutarında azaldı.

Genel Hükümet, yurt dışı piyasalar ve IMF dahil diğer uluslar arası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli kredilerle ilgili olarak 2011 Kasım ayında 553 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi. Böylece hükümet 11 aylık dönemde 959 milyon dolar net geri ödemesinde bulundu.

Bankacılık sektörünün net kredi kullanımı, 2011 yılının Ocak-Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 36,3 artarak, 12 milyar 606 milyon dolara yükseldi.

Diğer sektörler ise 2010 yılının aynı döneminde 5 milyar 169 milyon dolar “net kredi ödeyicisi” konumundayken, geçen yılın aynı döneminde 7 milyar 111 milyon dolar tutarında “net kredi kullanıcısı” oldu.

2011 Ocak-Kasım döneminde yurt dışında yerleşik Türk vatandaşlarınca Merkez Bankası nezdinde açılan mevduat hesaplarında gerçekleşen çıkış miktarı, 1 milyar 844 milyon dolar oldu.

Yurt dışı bankaların yurt içi bankalar nezdinde tuttukları yabancı para mevduatları söz konusu dönemde 2 milyar 705 milyon dolar arttı, TL mevduatları ise 7 milyar 11 milyon dolar azaldı.

Net hata noksan

Ödemeler dengesinde 2011 Ocak-Kasım döneminde, net hata noksan kaleminde gözlenen artış dikkati çekti.

Söz konusu dönemde net hata noksan 12 milyar 913 milyon dolar olarak gerçekleşti. Net hata noksan 2010 Ocak-Kasım döneminde 4 milyar 37 milyon dolar düzeyindeydi.

Net hata noksan Kasım ayında ise 684 milyon dolar olarak belirlendi.

Net hata ve noksan, tanım gereği ölçüm hataları ve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden kaynaklanıyor.

Uygulamada, cari işlemler hesabı ile rezerv varlıklar dahil sermaye ve finans hesapları toplamı, çeşitli hata ve noksanlıklardan ötürü sıfırdan farklı sonuç verdiğinde, söz konusu toplam, ters işareti ile “net hata ve noksan” kalemine kaydedilerek, ödemeler dengesi eşitliği sağlanıyor.