Çalışanlarını otomatik BES’e dahil etmeyen işverenlere kötü haber

ÇALIŞANLARINI, Bireysel Emeklilik Sistemine (BES) dahil etmeyen 47 bine yakın işletmeye, 200 milyon TL’nin üzerinde ceza kesilecek.

2017’de, 45 yaş altı tüm çalışanların işverenleri tarafından BES’e alınmasını öngören otomatik katılım uygulaması kapsamında; önce 2017’nin ocak ayında 1000 ve üzeri çalışanı olan şirketler, nisan ayında 250 ila 1000 çalışanı olan işletmeler ile kamuda çalışan memurlar ve temmuzda da 100-250 arası çalışanı olan işverenler sisteme giriş yaptı. 2018’in ocak ayında ise 50-100 arası çalışanı olan şirketler ile belediyeler ve KİT’lerdeki 45 yaş altı çalışanlar BES’e alındı. Böylece 2017 başından, bu yılın şubat ayına kadar toplam 10 milyon 594 bin çalışan, işverenleri tarafından hemen hemen hiç fire vermeden sisteme dahil edildi.

Bu yılın temmuz ayında ise kanun gereği 10-49 arası çalışanı olan –ki, bunların tamamı KOBİ- 131 bin 446 işyerinde 45 yaş altı 4.5 milyon kişinin işverenleri tarafından sisteme girişinin yapılması gerekiyordu. Ancak beklenen olmadı ve sadece 84 bin 519 şirkette çalışan 1.6 milyon kişi sisteme dahil oldu. 47 bine yakın şirkette çalışan 2 milyon kişinin ise işverenleri tarafından otomatik BES’e alınmadığı tespit edildi. Oysa otomatik BES, işverenler açısından zorunlu bir uygulama. Yani, kanun gereği tüm işverenler, 45 yaş altı çalışanlarını zorunlu olarak sisteme dahil etmek ve çalışanların maaşından bireysel emeklilik katkı payını kesip, anlaştığı emeklilik şirketine aktarmak zorunda.

ÇALIŞAN BAŞINA 100 LİRA

İşveren bu yükümlülüğünü yerine getirmezse ne olacak? Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu işverene ciddi bir cezai yaptırım öngörüyor. Kanundaki maddeyi sizlerle de paylaşayım ki, yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverenler neyle karşılaşacaklarını bilsinler. Kanunda, ‘Çalışanın BES katkı payı, işçi alacağı niteliğinde imtiyazlı bir alacaktır. İşverenler yükümlülükleri bakımından Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından denetlenir. İşverenin yükümlülüklerine ve yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması halinde, her bir ihlal için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 100 TL idari para cezası uygulanır” yazıyor.

Peki, bu ne anlama geliyor? Kanun gereği çalışanlarını otomatik BES’e dahil etmeyen işverenlere, dahil etmediği her bir çalışan için 100 lira para cezası kesilecek. Kim kesecek? Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. İşte temmuz ayında 47 bine yakın işveren, çalışanlarının BES’e girişini yapmadı. Bu şekilde 2 milyondan fazla çalışanının otomatik BES’e dahil edilmediği tespit edildi. Şimdi bu 47 bine yakın şirket, Bakanlığın keseceği yüklü ceza ile karşı karşıya. Yapılan hesaplara göre de çalışan başına 100 liradan, 47 bin şirkete kesilecek ceza tutarı 200 milyon lirayı buluyor.

ÇALIŞMA BAKANLIĞI İNCELEYECEK
Sadece bu kadar da değil. Yine Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununa göre, çalışanların maaşlarından zamanında kesinti yapılmaması ya da yapılan kesintinin emeklilik şirketine aktarılmaması veya da geç aktartılması halinde çalışanların uğrayacağı tasarruf kaybı da işverenler tarafından telafi edilecek.

Bugün gelinen noktada emeklilik şirketleri, kaç şirketin ve bu şirketlerde kaç çalışanın sisteme giriş yaptığını; kaç işverenin çalışanlarını sisteme dahil etmediğini tespit edip, hem Hazine ve Maliye Bakanlığına hem de Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bildirdi. Şimdi Çalışma Bakanlığının, harekete geçip, 10-49 arası çalışanı olan şirketleri incelemesi ve bu incelemeler neticesinde de kanuna uymayanlara cezai işlem yapması bekleniyor.

Para cezası artabilir
Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda, çalışanlarını otomatik BES’e dahil etmeyen işverenlere uygulanacak cezai yaptırımın ne olacağı açık yazsa da yine de Kanunun uygulanmasında belirsizlik var. Kanunda, “İşverenin, yükümlülüklerine ve yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması halinde, her bir ihlal için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 100 TL idari para cezası uygulanır” yazıyor. Bu cezanın sadece bir kerelik mi olacağı yoksa işverenin çalışanını sisteme sokmadığı her dönem için ayrı ayrı mı uygulanacağı net değil. Uzmanlar ve hukukçularla görüştüm. Kimileri, sisteme dahil etmediği her bir ay için ayrı ayrı ceza kesileceğini söylüyor. Bu da, 40 çalışanı olan bir işverenin, çalışanlarını sisteme dahil etmediği her ay için 4 bin lira ceza ödeyeceği anlamına geliyor. Kimileri ise para cezasının bir kereliğine uygulanacağını savunuyor. Hukukçular ise bu kararı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın vereceğini belirtiyor.

İşverenler ne yapmalı?
- Çalışanlarını otomatik BES’e dahil etmeyen işverenler yine de geç kalmış sayılmazlar.
- İşveren ve çalışan sisteme dahil olunması gerektiğini bilmiyor olabilir. Bunun için işverenler, kapsamda olup olmadıklarını Sosyal Güvenlik Kurumu’na yaptıkları bildirimde çalışan sayısına göre tespit edebilirler.
- İşverenin sisteme dahil olmak için bir emeklilik şirketine başvurması ve emeklilik sözleşmesi yapması gerekir.
- Sonrasında ise çalışanların maaşlarında kesinti yapıp, emeklilik şirketine aktarmaları gerekir.