Büyümeyen ülke, güneş girmeyen eve benzer güçlü ekonomi, kaliteli demokrasi isteriz
Güncelleme Tarihi:
Sadi ÖZDEMİR
Oluşturulma Tarihi: Eylül 24, 2008 00:00
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, küresel krizin Türkiye’yi nasıl etkileyeceğini anlatırken, "Bu iş, domino taşı gibidir. Biri devrilmeye başladı mı diğerini tetikler. Türkiye için yeni çıpa ’Güçlü Ekonomi, Kaliteli Demokrasi’ olmalı. Türkiye büyümeden taviz veremez. Çünkü büyüme olmayan ülke güneş girmeyen ev gibidir" dedi.
TÜRKİYE Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, küresel finans krizinin ne olduğunu ve Türkiye’yi nasıl etkileyebileceğini İstanbul’daki 4 Oda’nın meclis üyelerine anlattı. İstanbul Ticaret Odası (İTO), Sanayi Odası (İSO), Deniz Ticaret Odası (İDTO) ve Ticaret Borsası (İTB)’nin meclis üyelerinden yaklaşık 400’ünün katıldığı Çırağan’daki iftar yemeğinden sonra konuşan Başkan Hisarcıklıoğlu, "Küresel kriz için ’benim borcum, harcım yok. Bu iş beni ilgilendirmez’ demeyin. Bu iş, domino taşı gibidir. Biri devrilmeye başladı mı diğerini de tetikler" dedi. Eskiden ABD ekonomisiyle pek ilgilenilmediğini ifade eden Hisarcıklıoğlu, "Şimdi öyle oldu ki ABD ekonomisi azıcık çalkalanmaya başladı, bütün dünya dua ediyor. ’Aman ABD ekonomisine bir şey olmasın’ diye. Biz dahil" diye konuştu. Hisarcıklıoğlu "Yeni çıpamız ’Güçlü Ekonomi, Kaliteli Demokrasi’ olmalı. Türkiye büyümeden taviz veremez. Çünkü büyüme olmayan ülke güneş girmeyen ev gibidir. Nasıl ki güneş girmeyen ev hastalık üretirse, büyüme olmayan ekonomi de işsizlik, yoksulluk, huzursuzluk ve kavga üretir" dedi.
Kriz neden çıktı
TOBB Başkanı, 2000 yılında 500 milyar dolar olan hedge fonların geçen yıl 2 trilyon dolara, 20 trilyon dolar olan türev ürünlerin 120 trilyon dolara yükseldiğini, küresel ekonominin büyüklüğünün ise sadece 60 trilyon dolar olduğunu söyledi. Hisarcıklıoğlu, şu andaki likidite krizi için de "Olmayan bir paraydı. Olmayan bir zenginliği ortaya çıkarttılar. Bunun sıkıntısını da bütün dünya yaşıyor. Bir atasözü var, tam ona benziyor. Aç doyar, aç gözlü doymaz" diye anlattı. Finansal kriz nedeniyle batan ve aktif büyüklüğü 600 milyar dolar olan Lehman Brothers’in, GSMH büyüklüğü 660 milyar dolar olan Türkiye ekonomisine eşdeğer bulunduğunu ifade eden Hisarcıklıoğlu, finans kesiminde oluşan zararın 700-800 milyar dolar olduğunun tahmin edildiğini, beklenen toplam zararın en iyimser rakamlarla 1.2 trilyon dolar, en kötümser rakamlarla da 2 trilyon dolar olduğunu belirtti.
2001’deki halimiz
Hisarcıklıoğlu, artık dünyada düşük faiz ve yüksek likidite döneminin sonuna gelindiğini, likidite ve kredi daralması yaşandığını belirterek, "Bütün dünyada büyümenin düşmesi bekleniyor. ABD 2001’deki durumumuza yeni geldi. Artık serbest piyasa ekonomisi bitti ve kurallı piyasa ekonomisi dönemine dönüldü. Türkiye için riski azaltan faktörler, 2001 yılındaki ekonomik krizin öğrettikleridir" dedi.
Türkiye için riski azaltan faktörler
2001’den farklı olarak Kamu maliyesi çok daha iyi durumda.
Bankacılık sistemi çok daha sağlam ve ’çürüklerinden ayıklandı."
Mali sistemde Denetim ve Gözetim güçlendirilmiş durumda.
TOBB Başkanı’na göre ABD balonu böyle patladı
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu İstanbul’daki İSO, İTO, İDTO ve İTB meclis üyelerinden yaklaşık 400 kişiye hitaben yaptığı konuşmada ABD kaynaklı küresel krizin ne olduğunu bir konut üzerinden anlatınca üyelerin büyük bölümü "Krizi şimdi anladık başkan" dedi. Hisarcıklıoğlu’nun krizin nedenini anlatan örnek şöyle:
2001’de bir evin değeri 100 bin dolardı. Evi ABD’li 20 bin peşin, 80 bin dolar ipotek kredisi ile aldı.
2004’te yeni bir ekspertiz yapıldı ve evi değerinin 150 bin dolara çıktığı söylendi. 2’inci ipotek ile bankadan bu vatandaşa 50 bin dolar daha kredi verildi ve bu parayla otomobil yenilendi.
2005’de bir ekspertiz daha yapıldı ve bu defa evin değeri 180 bin dolar oldu. 3’üncü bir ipotek alındı ve 30 bin dolar daha kredi verildi ve mobilyalar yenilendi.
2007’de aynı mahallede benzer bir ev satışa çıktı. Kimse bu eve 180 bin dolar ödemek istemedi.
Öyle ki evin satış fiyatı başlangıçtaki 100 bin doların altına 70 bin dolara gerilemişti. Evi için 80 bin dolar ipoteğe giren ABD’li ödeme yapmak istemedi.
Alacaklarını tahsil edemeyen bankalar, borçlarını ödeyecek kaynak bulamayınca mali sistem durdu.
Türkiye için riski artıran faktörler
Reel sektörün yurt dışı borcu yüksek ve bu artmaya devam ediyor.
Artık düşük faizli kredi bulabilmek mümkün değil.
8’inci aydan bir yıl geriye gittiğimizde cari dengede 47 milyar dolar açık var.
Doğrudan yabancı sermaye girişi de azalmaya başladı.
Kişilerin servetlerindeki artış ile gelirlerindeki artış paralel değil.
Servetler gelirden fazla artıyorsa sistemde bir bozulma olduğuna işaret eder.
2001’de fatura reel sektöre çıktı. ABD ile birlikte hepimize bir fatura çıkacak.
Gayrimenkul ve emtia fiyatları gevşeyecek. Kredi maliyetleri artacak.
120 trilyon dolarlık türev piyasası dünyayı ikiye katlıyor
2000 yılında Hedge Fonlar 500 milyar dolardı 2007’de 2 trilyon dolar oldu.
2000 yılında türev ürünler 20 trilyon dolardı, 2007’de 120 trilyon dolara ulaştı.
2007 sonu itibariyle dünyanın toplam milli geliri yaklaşık60 trilyon dolar. Bu rakamdan haraketle uluslararası türev piyasaların büyüklüğü dünya milli gelirinin iki katına ulaştığı söylenebilir.
Kriz neden çıktı
TOBB Başkanı, 2000 yılında 500 milyar dolar olan hedge fonların geçen yıl 2 trilyon dolara, 20 trilyon dolar olan türev ürünlerin 120 trilyon dolara yükseldiğini, küresel ekonominin büyüklüğünün ise sadece 60 trilyon dolar olduğunu söyledi. Hisarcıklıoğlu, şu andaki likidite krizi için de "Olmayan bir paraydı. Olmayan bir zenginliği ortaya çıkarttılar. Bunun sıkıntısını da bütün dünya yaşıyor. Bir atasözü var, tam ona benziyor. Aç doyar, aç gözlü doymaz" diye anlattı. Finansal kriz nedeniyle batan ve aktif büyüklüğü 600 milyar dolar olan Lehman Brothers’in, GSMH büyüklüğü 660 milyar dolar olan Türkiye ekonomisine eşdeğer bulunduğunu ifade eden Hisarcıklıoğlu, finans kesiminde oluşan zararın 700-800 milyar dolar olduğunun tahmin edildiğini, beklenen toplam zararın en iyimser rakamlarla 1.2 trilyon dolar, en kötümser rakamlarla da 2 trilyon dolar olduğunu belirtti.
2001’deki halimiz
Hisarcıklıoğlu, artık dünyada düşük faiz ve yüksek likidite döneminin sonuna gelindiğini, likidite ve kredi daralması yaşandığını belirterek, "Bütün dünyada büyümenin düşmesi bekleniyor. ABD 2001’deki durumumuza yeni geldi. Artık serbest piyasa ekonomisi bitti ve kurallı piyasa ekonomisi dönemine dönüldü. Türkiye için riski azaltan faktörler, 2001 yılındaki ekonomik krizin öğrettikleridir" dedi.
Türkiye için riski azaltan faktörler
2001’den farklı olarak Kamu maliyesi çok daha iyi durumda.
Bankacılık sistemi çok daha sağlam ve ’çürüklerinden ayıklandı."
Mali sistemde Denetim ve Gözetim güçlendirilmiş durumda.
TOBB Başkanı’na göre ABD balonu böyle patladı
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu İstanbul’daki İSO, İTO, İDTO ve İTB meclis üyelerinden yaklaşık 400 kişiye hitaben yaptığı konuşmada ABD kaynaklı küresel krizin ne olduğunu bir konut üzerinden anlatınca üyelerin büyük bölümü "Krizi şimdi anladık başkan" dedi. Hisarcıklıoğlu’nun krizin nedenini anlatan örnek şöyle:
2001’de bir evin değeri 100 bin dolardı. Evi ABD’li 20 bin peşin, 80 bin dolar ipotek kredisi ile aldı.
2004’te yeni bir ekspertiz yapıldı ve evi değerinin 150 bin dolara çıktığı söylendi. 2’inci ipotek ile bankadan bu vatandaşa 50 bin dolar daha kredi verildi ve bu parayla otomobil yenilendi.
2005’de bir ekspertiz daha yapıldı ve bu defa evin değeri 180 bin dolar oldu. 3’üncü bir ipotek alındı ve 30 bin dolar daha kredi verildi ve mobilyalar yenilendi.
2007’de aynı mahallede benzer bir ev satışa çıktı. Kimse bu eve 180 bin dolar ödemek istemedi.
Öyle ki evin satış fiyatı başlangıçtaki 100 bin doların altına 70 bin dolara gerilemişti. Evi için 80 bin dolar ipoteğe giren ABD’li ödeme yapmak istemedi.
Alacaklarını tahsil edemeyen bankalar, borçlarını ödeyecek kaynak bulamayınca mali sistem durdu.
Türkiye için riski artıran faktörler
Reel sektörün yurt dışı borcu yüksek ve bu artmaya devam ediyor.
Artık düşük faizli kredi bulabilmek mümkün değil.
8’inci aydan bir yıl geriye gittiğimizde cari dengede 47 milyar dolar açık var.
Doğrudan yabancı sermaye girişi de azalmaya başladı.
Kişilerin servetlerindeki artış ile gelirlerindeki artış paralel değil.
Servetler gelirden fazla artıyorsa sistemde bir bozulma olduğuna işaret eder.
2001’de fatura reel sektöre çıktı. ABD ile birlikte hepimize bir fatura çıkacak.
Gayrimenkul ve emtia fiyatları gevşeyecek. Kredi maliyetleri artacak.
120 trilyon dolarlık türev piyasası dünyayı ikiye katlıyor
2000 yılında Hedge Fonlar 500 milyar dolardı 2007’de 2 trilyon dolar oldu.
2000 yılında türev ürünler 20 trilyon dolardı, 2007’de 120 trilyon dolara ulaştı.
2007 sonu itibariyle dünyanın toplam milli geliri yaklaşık60 trilyon dolar. Bu rakamdan haraketle uluslararası türev piyasaların büyüklüğü dünya milli gelirinin iki katına ulaştığı söylenebilir.