Büyüme yine sürpriz yaptı: % 7.8

Sanayi üretimi ve kapasite kullanımındaki olumlu iÅŸaretler, büyümeye de yansıdı. Türkiye ekonomisi, yılın üçüncü çeyreÄŸinde yüzde 7.8 büyürken, 9 aylık büyüme de yüzde 6.2'ye çıktı. Böylece revize edilmiÅŸ yüzde 4'lük 2002 büyüme hedefinin aşılması olasılığı doÄŸdu.TÃœRKÄ°YE ekonomisi, Temmuz, AÄŸustos ve Eylül aylarını kapsayan yılın üçüncü 3 aylık döneminde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 7.8 oranında büyüdü. Büyüme hızı, yılın dokuz ayında ise yüzde 6.2 olarak gerçekleÅŸti. Böylece 57'inci Hükümet'in yüzde 4 olarak revize ettiÄŸi büyüme hedefinin de aşılması gündeme geldi. Uluslararası Para Fonu'yla (IMF) birlikte belirlenen 2002 hedefleri arasında büyüme daha önce yüzde 3 olarak planlanmıştı. Olumlu geliÅŸmeler, bu hedefin yüzde 4'e çıkarılmasını saÄŸlamıştı.Devlet Ä°statistik Enstitüsü (DÄ°E), 2002 yılının üçüncü 3 aylık dönemine iliÅŸkin Gayri safi milli hasıla (GSMH) geçici sonuçlarını açıkladı. Buna göre yılın üçüncü 3 ayında GSMH, cari fiyatlarla 84 katrilyon 933 trilyon 246 milyar lira, 1987 yılı sabit fiyatlarıyla 37 trilyon 451 milyar lira olarak belirlendi.Bu yılın üçüncü üç aylık dönemine büyüme hızı ise cari fiyatlarla yüzde 44.9, sabit fiyatlarla yüzde 7.8 olarak hesaplandı.DÄ°E, bu yılın üçüncü üç aylık döneminde ithalat vergisinin yüzde 25.6, ticaretin yüzde 9.7, sanayi sektörünün de yüzde 10.5 büyüdüğünü bildirdi. Buna karşılık, söz konusu üç ayda mali kuruluÅŸlar yüzde 3.2, inÅŸaat sektörü ise yüzde 2 oranında küçüldü.Sektörler itibariyle büyüme hızlarına bakıldığında, en fazla büyümenin yaÅŸandığı sektör ithalat vergisi olurken, sanayi yüzde 10.5, ticaret yüzde 9.7, serbest meslek ve hizmetler sektörü yüzde 7.7, tarım sektörü yüzde 6.6, ulaÅŸtırma ve haberleÅŸme sektörü yüzde 5.1 oranında büyüdü. Aynı dönemde en fazla küçülmenin yaÅŸandığı sektör yüzde 3.2 ile mali kuruluÅŸlar olurken, inÅŸaat sektöründe de yüzde 2 oranında gerileme yaÅŸandı. Sonuçta, bu yılın üçüncü üç aylık döneminde sabit fiyatlarla gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYÄ°H) yüzde 7.9, gayri safi milli hasıla (GSMH) da yüzde 7.8 oranında büyüdü.9 AYLIK DÖNEMYılın 9 ayında ise ithalat vergisi yüzde 15.9, sanayi yüzde 8.8, ticaret yüzde 8.4, serbest meslekler ve hizmetler yüzde 6.4, tarım iseyüzde 5 oranında büyüdü.Aynı dönemde mali kuruluÅŸlar yüzde 6.8, inÅŸaat ise yüzde 3.4 oranında daralma yaÅŸandı. Bu dönemde GSYÄ°H yüzde 6.5, GSMH ise yüzde 6.2 oranında büyüdü.Tedarikçi kredileri büyümeyi tetiklediTUNCAY ÖZÄ°LHAN (TÃœSÄ°AD BaÅŸkanı): ‘‘2002 yılında Türkiye'nin büyüme trendine gireceÄŸi belliydi. Yapısal reformlar yapıldı, turizmde iyi bir yıl yaÅŸandı. Ayrıca ihracattaki hızlı artış temposu da, büyümenin tetikleyici unsuru oldu. Bu sıhhatli bir emare. Sanayiciler tedarikçi kredileri kullanmaya baÅŸladı. Ä°thalatçılar hammedde ve ara mamül ithalatını, satın aldığı firmanın finansmanıyla yapıyor. Malını üretip satıyor, para gelince tedarikçi üreticisine ödüyor. Büyümeyi etkileyen bu tedarikçi kredileri de istatistiklere girmiyor. Yıl sonunda yüzde 5.5 minimum bir büyüme görünüyor. Böyle olursa Türkiye hedefi tutturmuÅŸ oluyor. Büyüme için enflasyonist ortam lazım görüşleri var. Ama düşük enflasyonlu bir ortamda da rahatlıkla Türkiye'yi tatmin edici bir büyüme yakalanabilir. Türkiye, yüzde 70'lerden yüzde 32'lere düşen bir ortamda yüzde 5.5 büyüyebiliyor. Dış etkenler olmazsa, yüzde 20'lik bir enflasyonya önümüzdeki yıl da yüzde 5 büyüyebiliriz.’’Küçük: Önemli olan sürdürülebilir büyümeTANIL KÜÇÜK (Ä°SO BaÅŸkanı): ‘‘Önemli olan sürdürülebilir olması. Büyümenin yüksek çıkması güzel, ancak biz sanayiciler sürdürülebilir büyüme olmasına çok önem veriyoruz. Åžu anda yüksek büyüme rakamları için söyleyebileceÄŸimiz bundan ibaret.’’Balduk: Ekonomi pin-pon topu gibiMEHMET BALDUK (TOBB BaÅŸkan Vekili): ‘‘Yüzde 5'i bekliyordum, ama 6 da çok sürpriz olmadı. Son geliÅŸmelere baktığımızda bunu tahmin etmek mümkündü. Türk ekonomisi, son on yıldır pinpon topu gibi bir büyüyor, bir küçülüyor. Yere düşen top zıplıyor ve büyüme gerçekleÅŸtiriliyor. Öemli olan sürdürülebilir bir büyüme saÄŸlamak. Yapısal deÄŸiÅŸiklikler sonrasında yastık altındaki paralar ekonomiye 5-6 ayda girdi. Bankacılar da bunu sorguluyor. Banka kredilerinde artış yok, büyüme nereden saÄŸlanıyor? Bana göre yatırımcılar kendi özkaynakları ve birebir iliÅŸkilerini devreye sokarak bu yatırımları yaptılar.’’Kavi: Kaynağı belirsiz büyüme tedirgin ederHÃœSAMETTÄ°N KAVÄ° (Ä°SO Meclis BaÅŸkanı): ‘‘2002 için yüzde 4-4.5, en fazla 5 büyüme bekleniyordu. 6'ları aşıyoruz. Tedirginiz, çünkü büyümenin kaynağını bilmemiz lazım. Tasarrufa dayanmayan büyüme, tedirgin eder. Buna karşılık 2002'deki büyüme, büyük ölçüde ithalata dayanmıyor, ihracattaki artışa paralel. Bu nokta, tedirginliÄŸimizi azaltıyor. 2002'de siyasi ve ekonomik dalgalanmalara raÄŸmen böyle büyüme olması, korkularımızı azaltıyor. ’’Nahum: Kamyonları gördüm, hissettimJAN NAHUM (Fiat Auto Uluslararası Ä°ÅŸ GeliÅŸtirme Bölümü BaÅŸkanı): ‘‘Hızlı büyümeyi kamyon trafiÄŸinden anlamıştım. Bir süre önce SÄ°AD yetkileriyle Bursa'ya geldim, yolculuk sırasında inanılmaz kamyon trafiÄŸi gördüm. Ben büyüme rakamlarının çok yüksek çıkacağını o zaman anlamıştım. Çünkü yıllardır ekonomi canlanınca yurt içine ve yurt dışına mal sevkiyatında çok büyük artış oluyor, bu nedenle kamyon trafiÄŸine göre tahminde bulunuyorum.’’Â