Büyük projeler Çin'de görücüye çıktı

Şimşek başkanlığında Pekin'de temaslarda bulunan Türk heyeti, Çanakkale Boğaz geçişi, Kuzey Marmara ve Ankara-İzmir otoyolu, Bursa-Osmaneli hızlı tren projesi, hızlı tren garları ve yat limanlarının da aralarında bulunduğu projeler için Çinli yatırımcılara “gelin, yap-işlet-devret yöntemiyle bunlarda yer alın” teklifinde bulundu.

Bakan Şimşek, “Türkiye, Çinli yatırımcılar için biçilmiş kaftan” dedi. Çin Maliye Bakanı Xie Xuan'ın resmi davetlisi olarak Pekin'i ziyaret etmekte olan Bakan Şimşek ve beraberindeki Türk heyeti, bu ülkedeki büyük yatırımcı kuruluşlar ve fon temsilcileriyle de bir araya geldi.

Bu kapsamdaki ilk görüşme de, 10 gün önce Türkiye'de yatırım yapma kararı alan Çin'in en büyük 3. otomotiv firması olan Dong Feng Motor (DFM) yöneticileri ile gerçekleştirildi. İlk aşamada 250 milyon dolarlık bir yatırımla ülkemizde hafif ticari araç üretecek olan DFM'nin Başkan Yardımcısı Zhang Xingming ile şirket Genel Müdürü Ma Jianchang, Maliye Bakanı Şimşek'e de yatırım kararlarını bildirdi ve Türkiye'deki teşvik sistemi hakkında bilgi aldı.

Çin'in en büyük, dünyanın da sayılı güneş enerjisi üreticilerinden olan Yingli Solar Energy Ltd CEO Yardımcısı Wang Gang da, Türk heyetine Türkiye'de güneş ve rüzgar enerjisi üretiminde rol almak istediklerini belirtti. Bakan Şimşek ve diğer yetkililer de, Türkiye'nin enerji ihtiyacının fazla olduğunu ve Türkiye'de büyük bir güneş enerjisi potansiyeli bulunduğunu anlattı ve şirketin rüzgar enerjisi üretimi ile ortak türbin imalatı gibi konularda kısa sürede yatırıma geçebileceğini ifade etti.

Türk heyeti, Çin Yatırım Şirketini de ziyaret etti ve Çin'in rezervlerini kısmen yöneten bu şirkete de, Türkiye'nin gerek yeni teşvik sistemi, gerekse vergi oranlarıyla yatırım açısından çok cazip bir ülke olduğunu belirtti. Maliye Bakanı Şimşek de, görüşmeler sırasında ülkelerin geleceğe yatırım yaptıklarına dikkat çekerek, “Türkiye'nin yatırım anlamında çok iyi bir görünümü var. Türkiye, Çinli yatırımcılar için biçilmiş kaftan. Coğrafi konumu ve AB'ye tam üyelik durumu, Türkiye'nin önemini artırıyor” değerlendirmesinde bulundu.

Bu arada Çin Yatırım Şirketini ziyaret sırasında Çin tarafı, Türk şirketlerinden Çin'e gelip, sunum yapmalarını beklediklerini vurguladı.

BAKANDAN HUAWEİ'YE İLGİNÇ TEKLİF

Türkiye'de yatırımı bulunan Huawei Telekomünikasyon Şirketinin kıdemli Başkan Yardımcısı Qu Wenchu ile yapılan görüşmeler sırasında da, söz konusu yetkili, Türkiye'yi özellikle Ar-Ge yatırımlarında bölgesel üs yapacaklarını bildirdi.

Wenchu, yeni dönemde dünyadaki en büyük 2. Ar-Ge Merkezini Türkiye'de kuracaklarını kaydetti.

Bakan Şimşek de, görüşmenin ardından bu tür şirketleri Türkiye'ye çekmenin çok önemli olduğuna işaret ederek, şu açıklamada bulundu:

“Bu tür yatırımlar, Türkiye için büyük kazanç olur. Firma temsilcisine İntel gibi firmaları örnek verdim. İntel'in ABD'de yaptığı gibi, iyi bir üniversiteye gidip, (Bizim müfredatımız bu. ÖSS'de mühendislik alanında örneğin ilk 100'e giren öğrencileri alın. Siz onlara katkıda bulunun. Üniversite masraflarını karşılayın. Bunlardan daha sonra Türkiye'de sizler de yararlanırsınız) dedim. Gerek firmalarla, gerek Yatırım Şirket yöneticileriyle, gerekse daha sonra bir araya geldiğimiz Çin İhracat ve Kredi Sigorta A.Ş. (SINOSURE) ile çok verimli görüşmeler yaptık. SINOSURE, firmalara kredi ve kaynak sağlamak için kurulmuş bir devlet kuruluşu. Eskişehir-İstanbul hızlı tren projesine Çin Eximbank'ı ile birlikte, çok uygun koşullarla 720 milyon dolar kredi verdi. Kendilerine, (bundan sonra daha kapsamlı projeleri desteğinizle yapalım) dedik. Biz, Çin'le yatırımları da harekete geçirmek istiyoruz. Önümüzdeki yıllarda Çin'den Türkiye'ye çok daha fazla yatırımcı gelecek. İşbirliği yapılacak alanlar çok geniş. Özellikle enerji ve altyapı yatırımlarında yakın işbirliği içinde çalışmak istiyoruz. Büyük altyapı projelerimize Çin'in katılmasından memnuniyet duyarız. Türkiye, Avrupa'nın 6. büyük ekonomisi. Yapısal reformları uygulamaya koyduk, Avrupa ile arayı kapatıyoruz. Türkiye, Çin'li yatırımcılar için çok cazip bir ülke.”

“ÇİN'DEN ÖĞRENECEĞİMİZ ÇOK ŞEY VAR”

Heyette yer alan Türk-Çin İş Konseyi Başkanı, işadamı Hüsnü Özyeğin de Çin'e ilk kez 1984'te geldiğini ve halen Şanghay'da 160 bin metre kare alan üzerinde bir alışveriş merkezi inşa ettiklerini anlattı. Şu sıralarda Türkiye'ye en çok ticaret heyetinin Çin'den geldiğini belirten Özyeğin, şöyle konuştu:

“Bu ülkeden öğreneceğimiz çok şey var. Sadece ticareti artırmak değil olay, öğreneceğimiz şeyler var. Bu ülkede bir yere yatırım için gidiyoruz, belediye yetkilileri bizi otoyol gişesine gelmeden karşılıyor. Birçok ülke ile iş yapıyorum ama Çinliler kadar işini ciddiye alan ve söylediklerinin arkasında duran başkasını görmedim. Bu ülkede çok iş yapılır. Çin İş Konseyini bölgesel hale dönüştürüyoruz. Değişik eyaletler için ayrı başkanlıklar oluşturacağız. Çin, dünyaya bedel bir ülke. Burada atılan her adım çok önemli bir yatırım. Türkiye, Çin'le ilişkilerini geliştirirse başka, geliştirmezse başka hızla büyüyecek. Avrupa insanı yorulmuş durumda. Türkiye belki normal yüzde 4-4,5 büyüyecek. Ama Çin'le birlikte yüzde 6-6,5 büyüyecek. Çinle ilgili bir ülke stratejisi belirlemeliyiz. Önümüzdeki dönemlerde Çinlilerle hangi alanlarda ortak işlere gireceğiz? Enerji çok önemli bir alan. Sadece türbin almak, rüzgar enerjisi üreten parçaları onlarla Türkiye'de imal etmek değil iş. Rüzgar enerjisinde Avrupa'da İskoçya'dan sonra 2. ülkeyiz. Büyük potansiyel var. Çinlilerle ortak üretim yapmalıyız. Çin, Brezilya gibi ülkelerle sıkı işbirliğine girelim. Türkiye ile Çin, birbirinin risklerini almalı. Türkiye, Çin'in lojistik merkezi olabilir. Ege'de bir yerde ya da Akdeniz'de İskenderun civarı olabilir, büyük bir lojistik merkezi yapabiliriz. Bu Türkiye'ye büyük prestij sağlar. Çin, Türkiye'de serbest bölge de kurabilir. İthalat-İhracat dengesi ancak Çinlilerin Türkiye'de büyük yatırımlara girmesiyle ve buradan başka ülkelere ihracat yapmasıyla sağlayabilir. Türkiye'de mutlaka bir Çin bankası kurulmalı. İlla ortak banka almak zorunda değiller.”

BÜYÜK PROJELER İÇİN YAP-İŞLET-DEVRET TEKLİFİ

Türk Heyetinde Ulaştırma Bakanlığını temsil eden Devlet Demiryolları Genel Müdürü Süleyman Karaman da, Çinli yatırımcılara hazırladıkları yatırım dosyasındaki bilgileri aktardı. Önümüzdeki dönemde yap-işlet-devret yöntemiyle çok sayıda büyük altyapı projesinin hayata geçirileceğini kaydeden Karaman, Eskişehir-İstanbul hızlı tren projesinden sonra Çinli yatırımcıların diğer büyük projelerde de yer almasını beklediklerini söyledi.

Karaman, “Çinli yatırımcılar, ilk aşamada yap-işlet-devret yöntemine temkinli. Bu konuda bilgi istiyorlar. Ama biz, hızlı tren projesinde yer alan firma dahil, bütün yatırımcılara bu projelerimiz hakkında bilgi veriyoruz, vermeye devam edeceğiz. Son yıllarda çok sayıda Çinli firma, yurt dışında büyük alt yapı yatırımlarını üstlendi. Önümüzdeki dönem, bizde de bu tür yatırımlarda Çinli firmaları göreceğimizi sanıyoruz” dedi.

Ulaştırma Bakanlığının yap-işlet-devret yöntemiyle gerçekleştireceği ve Çinli altyapı firmalarıyla Çin Yatırım Şirketine de “Bu projelerde yer alın” çağrısı yapılan projeler şöyle:

Karayolu sektörü potansiyel yap-işlet-devret projeleri:

-Kuzey Marmara Otoyolu (Boğaz geçişi dahil)

-Tekirdağ-Çanakkale

-İzmir Otoyolu (Çanakkale Boğaz Geçişi Köprüsü dahil)

-Ankara-İzmir Otoyolu

-Afyon-Antalya Otoyolu

-Sivrihisar-Bursa Otoyolu

-Ankara-Kırıkkale-Delice Otoyolu

Demiryolu sektörü potansiyel yap-işlet-devret projeleri:

-Bursa-Osmaneli Hızlı Tren Projesi

-Burdur-Antalya Demiryolu Projesi

-Ankara Hızlı Tren Garı-Eskişehir Hızlı Tren Garı

-İstanbul Hızlı Tren Garı

-İzmir Hızlı Tren Garı

-Konya Hızlı Tren Garı

-İstanbul Lojistik Köyü (Ispartakule)

-Kocaeli Lojistik Köyü (Köseköy)

-Başkentray Projesi (Banliyö tren)

Denizyolu sektörü potansiyel yap-işlet-devret projeleri:

-Karaburun, Kumkumu, Yenifoça, Trabzon, Muğla-Ören, Silivri ve Avşa Adası Türkeli Yat Limanları

YENİ YATIRIMCILAR GELİYOR

Öte yandan DFM'den sonra yeni Çinli firmalar da Türkiye'de yatırıma hazırlanıyor. Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanı Alparslan Korkmaz, Çin'de 3 yıldır devam eden çalışmaların artık meyvelerini vermeye başladığını belirttti.

Otoyol ve tren yolları ile enerji sektörü başta olmak üzere çeşitli sektörlerde artık çok daha fazla Çin'li yatırımcıyı göreceğimizi ifade eden Korkmaz, Türkiye'de yatırım kararı alan ya da almak üzere olan kuruluşlarla ilgili şu bilgileri verdi:

“Huawei: Teknoloji şirketi. Yatırımlarını büyütüyor.

-Dong Feng Motor Corporation (DFM): Yatırım kararını açıkladı. 250 milyon dolarlık yatırımla ilk aşamada bine yakın kişiye istihdam sağlayacak. Türkiye'de hafif ticari araç üretecek. Yer belirleme çalışmaları devam ediyor. Türkiye üzerinden Avrupa ve Ortadoğu pazarına girmeyi düşünüyorlar.

-China Light Resources: Madencilik şirketi. Orta Anadolu'da incelemelerde bulundular. Yatırım aşamasındalar.

-Ying Li Solar: Yenilenebilir enerji. Firma ile yatırım konularında üst düzey görüşmeler devam ediyor.

-Gnertec: Altyapı yatırımları. Türkiye'de pek çok projede yeraldı. Yeni dönemde çok daha büyük projelere girmek istiyorlar.

-China Communication and Construction Company (CCCC): Altyapı yatırımcısı. Çeşitli projelerle ilgileniyor. Türkiye'de yapacakları yatırım konularında üst düzey görüşmeler devam ediyor.”

ILUSU BARAJI

Bu arada Türkiye, Ilusu Barajı için de Çin'de kredi desteği arıyor. Hazine yetkililerinden edinilen bilgiye göre, Batılıların kredi desteğini çekmesinin ardından ilgili konsorsiyum yurt içinde ticari bankalardan 750 milyon dolarlık kredi sağladı. Geri kalan 350 ile 450 milyon dolar arasındaki kredi için de Çin ve diğer bazı ülkelerin kuruluşlarıyla görüşmeler yapılıyor.