Büyük kapışma

AZERBAYCAN ve Hazar doğalgazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştıracak yeni bir boru hattı oluşumu 20 yılı aşkın süren tartışmalara rağmen bir türlü hayat bulamadı. Ancak Azerbaycan ve Türkiye sürpriz bir hamle yaparak, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi’ni (TANAP) ortaya çıkardı. 2018’de hayata geçmesi planlanan TANAP, Azerbaycan’ın Şahdeniz 2 sahasında üretilecek gazı Türkiye’ye, Türkiye üzerinden de Avrupa’ya ulaştırmayı hedefliyor. Ancak gazın Avrupa’ya nasıl ulaşacağı henüz belirlenmedi. Bu konuda Şahdeniz 2 ortakları, 2013’te nihai kararını verecek.

YARIŞIN SONU

Adını Batı Nabucco’ya çeviren (Nabucco West) ve orijinal halinden daha kısa hale gelen Nabucco Projesi ile Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP), TANAP’ın Avrupa uzantısı olma yarışında son ikiye kaldı. İki projenin yöneticileri projelerinin neden daha üstün olduğunu kanıtlamaya çalışırken, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladılar.

Şahdeniz gazı ucuz olmayacak

TUNGLAND, Avrupa’nın ana gaz tedarikçisi Rusya’nın rakip projelere nasıl bir bakışı olduğu sorusuna, “Ruslar tedirgin olmamalı çünkü Şahdeniz 2 gazı ucuz olmayacak. Boru hatlarına yapılması gereken dev yatırımlar var. Bu yatırımların ödemesini satılan gazın fiyatı karşılayacak” dedi.

Nabucco: TANAP limitli bir hat

Nabucco Gas Pipeline International GmbH Genel Müdürü Reinhard Mitschek:
- Nabucco West, Avrupa’nın tümüne gaz taşınmasını öngörüyor: Doğu Avrupa, Batı Balkan ülkeleri, Batı Avrupa ülkeleri, Avrupa’nın merkezindeki Baumgarten doğalgaz istasyonundan buralara doğalgaz sevk edilebilecek.
- Nabucco West’in sağlam bir çerçevesi, onaylanmış hükümetlerarası anlaşmaları, Nabucco International ve beş ev sahibi ülke arasında imzalanan proje destekleme anlaşması var.
- TANAP ile Türkiye-Bulgaristan sınırındaki bağlantı hattı için müzakerelere başladık.
- Şahdeniz Konsorsiyumu daha önce Nabucco’yu Güney Doğu Avrupa Boru Hattı (SEEP) projesine tercih etmişti. Eylül ayında veri odamızı (data room) Şahdeniz Konsorsiyumu’na açtık.
- Bugün biz İstanbul’dayken, Bakü’de Şahdeniz Konsorsiyumu ve Nabucco West’in ortakları arasında müzakereler yapılıyor. Müzakerelerde Nabucco’nun tüm ortakları temsil ediliyor.�
- TANAP, Türkiye sınırlarıyla limitli bir boru hattı. BOTAŞ, Nabucco ile Avrupa pazarlarına ulaşacak. Orta Avrupa’daki doğalgaz merkezine (HUB) bağlanmış olacak.
- Bizim hissedarlarımız kendi ülkelerindeki şampiyon şirketler. Türkiye’den BOTAŞ, Bulgaristan’dan Bulgarian Energy Holding, Macaristan’dan MOL, Romanya’dan Transgaz gibi.�

TAP: En kısa yoldan ulaşırız

TAP Proje Direktörü Kjetil Tungland
- İtalya hükümeti TAP’ı destekliyor ve İtalya Avrupa kıtasındaki en büyük ikinci doğalgaz pazarı. Bu nedenle gazı İtalya’ya götürmek Avrupa’ya ulaştırmak anlamına geliyor.
- İtalya bugün Almanya’dan gaz alıyor. Bugün bu sistemde yer alan şirketler, bu akışı tersine çevirmeyi öneriyor. Yani doğalgaz İtalya’dan Almanya’ya da akabilir. Yani gazı İtalya’ya götürürseniz, Almanya’ya da götürebiliyorsunuz. Bu da TAP’ın sadece İtalya değil, Avrupa’nın kalbine en kısa bağlantıdan ulaşabileceğini gösteriyor.
- Nabucco gazı Avusturya’ya götürmeyi garantiliyor ama oradan Almanya’ya götürülmesi için daha çok kapasite gerekecek. Nabucco Avusturya’yı, biz İtalya’yı hedefliyor olsak da, iki projenin de Avrupa’nın kalbindeki pazarlara ulaşabileceğini düşünüyorum ve TAP bunu daha kısa mesafe ve yatırımla yapabilecek.
- Nabucco hala Türkiye için iyi bir fırsat. Türkiye için TAP’ın parçası olmak da iyi bir fırsat. Çünkü, Nabucco veya TAP’tan akacak bütün gaz Türkiye üzerinden geçecek. İki proje de kapasitesini artırabilecek. TAP olarak biz Güneydoğu Avrupa ülkeleri ve Balkan ülkelerine ulaşabiliyoruz. BOTAŞ istediği yerden doğalgaz alıp, Balkanlarda satabilir.
- Pazarlara en kısa yoldan biz ulaşıyoruz. Finansal olarak sağlam proje sahiplerimiz var, teknik olarak altyapımız var, şimdi de hükümetlerden desteğimiz var. Finale kaldık.�

Klasik boru hatları hala gerekli mi

ABD’da yaşanan kaya gazı devrimi, henüz etkisini dünya piyasalarında tam olarak hissettirmese de, LNG seçeneği ile birlikte klasik boru hatlarına olan ilginin önümüzdeki dönemde azalması muhtemel gözüküyor. Bu konuda Nabucco ile AP ise şunları düşünüyor...

Mitshcek: “Avrupa’ya LNG sevkiyatının, İtalya gibi uzun kıyısı olan ülkelerde gerçekleşeceğini düşünüyorum. Boru hattı gazı ise Romanya, Avusturya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan gibi denize kıyısı olmayan ülkeler için orta ve uzun vadeli bir çözüm olacak. Azerbaycan ve Hazar gazı daha çok Güneydoğu ve
Orta Avrupa’ya gidecek
çünkü İtalya’da LNG rekabetiyle karşı karşıya olacak. Bu da Nabucco West için bir fazla artı daha yaratıyor.”

Tungland: “Avrupa gaz tüketiminin ekonomik krizde azalmış olması, uzun vadede enerjiye ihtiyacı olmadığı anlamına gelmiyor. Avrupa’nın gaz ihtiyacının büyük bölümü ithal gazdan karşılanacak. Burada önemli olan birçok kaynaktan doğalgazın geldiği bir portföy olması. Avrupa tüm ihtiyacını LNG ile karşılayamaz, bu yüzden istikrarlı boru hattı teslimatlarına da ihtiyaçları var. LNG gemiyle geliyor ve gemilerin nereye gideceğini fiyatlar belirliyor. Japonya’da fiyatlar daha yüksekse, bir anda rotasını oraya kırabilir. Boru hattı kalıcı olduğu için arz güvenliği açısından daha önemli.”