Brezilya: Dalgalı kur bizi de zorladı

Devlet Bakanı Kemal DerviÅŸ, Brezilya, Meksika ve Ä°srail'den uzmanların katılımıyla Ä°stanbul'da ‘‘enflasyon hedeflemesi zirvesi’’ yaptı. Brezilya Merkez Bankası BaÅŸkan Yardımcısı Gleizer, ‘‘Biz de dalgalı kur sıkıntısı çektik’’ dedi.Piyasada fiyat istikrarının saÄŸlanması için önemli bir adım olarak kabul edilen enflasyon hedeflemesi, dün yabancı uzmanlarla birlikte ele alındı. Devlet Bakanı Kemal DerviÅŸ, enflasyon hedeflemesine yönelik çalışmalarda deneyimlerinden yararlanmak üzere Türkiye'ye davet edilen Brezilya, Meksika ve Ä°srail'den gelen uzmanları Ä°stanbul'da bir yuvarlak masa toplantısında biraraya geldi.Saat 9.30'da Swissotel'de baÅŸlayan toplantıya Devlet Bakanı Kemal DerviÅŸ, Merkez Bankası BaÅŸkanı Süreyya Serdengeçti, baÅŸkan yardımcıları Fatih Özatay, Şükrü Binay katıldı. Toplantının yabancı konukları ise Brezilya Merkez Bankası BaÅŸkan Yardımcısı Daniel Luiz Gleizer, Meksika Merkez Bankası Ekonomik AraÅŸtırmalar Genel Müdürü Alejandro M. Werner ve Ä°srail'den Prof. Nissan Liviatan oldu. Toplantıda ayrıca Ankara Ãœniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Ãœyesi Prof. Dr. Ercan Uygur, Bilkent Ãœniversitesi Ä°ktisadi Ä°dari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Merih Celasun da bulundu.Basına kapalı olarak yapılan toplantıda, ilk konuÅŸmayı Brezilya Merkez Bankası BaÅŸkan Yardımcısı Gleizer yaptı. Gleizer, Brezilya'da da Türkiye'deki gibi sabit kur sisteminden dalgalı kur sistemine geçiÅŸte Türkiye'deki benzer problemlerle karşılaÅŸtığını anlattı. Daha sonra sırasıyla diÄŸer uzmanlar da enflasyon hedeflemesine iliÅŸkin kendi ülkelerindeki uygulamalar hakkında bilgi verdi. Bakan DerviÅŸ, 14.30'da toplantıdan ayrılırken herhangi bir açıklama yapmadı.9 SAAT SÃœRDÃœBrezilya Merkez Bankası BaÅŸkan Yardımcısı Daniel Luiz Gleizer, Merkez Bankası yetkilileriyle süren 9 saatlik toplantıdan sonra yaptığı açıklamada, Brezilya'daki deneyimlerini anlattıklarını belirterek, ‘‘Türkiye'nin koÅŸullarını bilmiyorum. Biz sadece geliÅŸmeleri anlattık. Türkiye'ye tavsiyede bulunmadık ve bu uygulamanın Türkiye'deki sonuçları ne olur bilemeyiz’’ dedi. Gleizer, Brezilya'da enflasyon hedeflemesi sistemine geçtikleri zaman mali sistemin de disiplin altına alındığını kaydetti.Bilkent Ãœniversitesi öğretim üyesi Merih Celasun da, DerviÅŸ'in Türkiye'nin sorunlarını anlattığını belirterek, ‘‘Toplantı sırasında bu sistemin stabilizasyon programları ve enflasyon hedeflemesi deneyimlerini dinledik. Bu ülkelerde enflasyon çok küçük rakamlara inmiÅŸ. Ben açıkçası etkilendim’’ dedi.DENEYÄ°MLER ÖNEMLÄ°Toplantı öncesinde bir açıklama yapan Merkez Bankası, 2002'de geçilmesi planlanan enflasyon hedeflemesine iliÅŸkin ÅŸu deÄŸerlendirmeleri yaptı:‘‘Enflasyon hedeflemesi sisteminde ekonomik politikaların tek nominal çıkması enflasyon hedefi olmakta ve Merkez Bankası yalnızca döviz kuru ve parasal büyüklükleri deÄŸil, ekonomideki tüm verileri deÄŸerlendirerek para politikası kararlarını almaktadır. Merkez Bankaları para politikası hedef ve uygulamaları konusunda kamuoyu ve piyasaları sürekli bilgilendirerek ÅŸeffaflığı ve hesap verilebilirliÄŸi saÄŸlamaktadır.’’Merkez Bankası'nın enflasyon hedeflemesine yönelik çalışmalarında diÄŸer ülke deneyimlerinden de yararlandığı belirtilerek bu çerçevede özellikle Türkiye ile ekonomik yapıları benzerlik gösteren ve son yıllarda enflasyon hedeflemesi uygulamasına geçen Ä°srail, Brezilya ve Meksika'nın deneyimlerinin yol gösterici olacağı ifade edildi.Enflasyon hedeflemesi nedir?1990'lı yılların başından itibaren geliÅŸmiÅŸ ülkeler tarafından benimsenen enflasyon hedeflemesi sistemi son yıllarda geliÅŸmekte olan ülkeler tarafından da uygulanmaya baÅŸlandı.Halen 18 civarında ülkede uygulanan sistem, fiyat istikrarını saÄŸlanması açısından verdiÄŸi sonuçlar baÅŸarılı bulunuyor.Enflasyon hedeflemesi Merkez Bankası veya Merkez Bankası ile hükümetin birlikte belirlediÄŸi enflasyon hedefinin kamuoyuna açıklanmasına ve para politikası baÅŸta olmak üzere tüm ekonomik politikaların koordineli bir ÅŸekilde hedefe ulaÅŸmak için yönlendirilmesi esasına dayanıyor.Ekonomik politikaların tek nominal çıpası enflasyon hedefi olmakta ve Merkez Bankası yalnızca döviz kuru ve parasal büyüklüklükleri deÄŸil, ekonomideki tüm verileri deÄŸerlendirerek para politikası kararlarını alıyor.Merkez bankaları para politikası hedef ve uygulamaları konusunda kamuoyu ve piyasaları sürekli bilgilendirerek ÅŸeffaflığı ve hesap verilebilirliÄŸi de saÄŸlıyor.Son dönemde bankacılık sektöründe yapılan reformlar ve enflasyonda görülen düşüş eÄŸilimi, hükümeti enflasyon hedeflemesi uygulamasına yöneltti.Yeni enflasyon endeksi hazırlanıyorMerkez Bankası, enflasyon hedeflemesi için yeni bir enflasyon endeksi hazırlıyor. Hazine ve DÄ°E ile birlikte yürütülen çalışma sonucunda, çekirdek enflasyon olarak tanımlanan yeni bir endeks hazırlanacak. Åžu anda açıklanan enflasyon rakamlarının hesaplanmasında baz alınan sepetine nflasyon hedeflemesi ve para programı açısından yetersiz bulunmesi nedeniyle farklı bir endekse ihtiyaç duyuluyor. DÄ°E'nin her ay açıkladığı enflasyon rakamlarını belirlediÄŸi sepetin dışında, enflasyonu doÄŸrudan etkileyen mal ve hizmetleri içerecek, özellikle de imalat sanayiindeki fiyat artışlarını temel alarak hazırlanacak bu sepette, diÄŸer ülkelerdeki çalışmalarda dikkate alınacak. Bu yeni endeks enflasyon hedeflemesinde açıklanacak tahminlerde de baz oluÅŸturacak. Merkez Bankası ocak ayından itibaren DÄ°E'nin açıklayacağı endekse deÄŸil, bu yeni hazırlanacak çekirdek enflasyon endeksine göre hedeflerini belirleyecek. Ancak DÄ°E'nin 2002'de yapacağı tükem alışkanlıkları anketinin ardından yeni bir enflasyon heseplama sepeti hazırlamasıyla, iki endeksin ortak olarak uygulanması gündemde. Üç ülke neler yapmıştı?MEKSÄ°KA: 1994 yılından sonra ciddi siyasi krizlerle sarsılan Meksika ekonomisi, iç siyasi karışıklıklar ve özellikle de Zapatalar'ın devlete karşı isyanı, ülkenin risk primini oldukça artırdı. Döviz kuru, maaÅŸ zamları gibi iç ÅŸokların yanı sıra, ülke riski ve petrol fiyatları gibi dış ÅŸokların etkisiyle de enflasyon yukarı doÄŸru yönlendirdi. 1997-98 yılında enflasyonun kontrolüne yönelik önemli kararlar alan Merkez Bankası, piyasaların enflasyon beklentilerini de doÄŸrudan etkilemeyi amaçladı. Bunun için ticari bankalarla uzlaÅŸmaya giden Merkez Bankası, 2003 yılına kadar ulaşılması planlanan orta vadeli bir enflasyon hedefi belirlediÄŸini ve hedeflerin yıllık olarak olarak ilan edeceÄŸini açıkladı. 3 ayda bir de enflasyon raporu yayınlamaya baÅŸladı. BREZÄ°LYA: Enflasyon hedeflemesine IMF ile baÅŸlayan Brezilya'da 1994 yılından itibaren gevÅŸek mali politikaların ve aşırı deÄŸerlenmiÅŸ para biriminin spekülatif ataklarına maruz kaldı. 1998’de IMF ile anlaÅŸma imzalayan Brezilya, Ocak 1999'da sabit kur sistemine son vererek esnek kur sistemine geçti. Ä°lk ayda faiz yüzde 39'lardan yüzde 45'lere yükseldi ancak hedefler gerçekleÅŸmeye baÅŸladıkça hem faizler, hem de döviz artış hızı düşüşe geçti. Haziran 1999'da enflasyon hedeflemesi kararnamesi ile para politikası alanında Hükümet ise mali hedeflere yoÄŸunlaşırken, Maliye Bakanlığı endeks olarak TÃœFE'yi baz aldı. Kriz sonrasındaki aylardaki artışa karşın Brezilya, 1999 enflasyonunu yüzde 4'te tutmayı baÅŸardı. Ä°SRAÄ°L: Enflasyonunu yüzde 500'lerden yüzde 2'lerin altına çeken Ä°srail, yaklaşık 15 yıldır enflasyon ile mücadelesini sürdürdü. 1970'li yıllarda yükselen enflasyon, 1980'lerde hiperenflasyona dönüştü. 1985 yılında hiperenflasyonu durdurmaya yönelik olarak istikrar programı hazırlayan Ä°srail, enflasyonu yüzde 20'lere indirebildi. 1992 yılıra kadar enflasyonu yüzde 20'lerde dalgalanan Ä°srail, 1991 yılında kur rejimini deÄŸiÅŸtirdi. Yüzde 3 devalüasyonun ardından artı-eksi yüzde 5'lik bir bant içinde kalmak koÅŸuluyla sürüklenen kur rejimine dönüldü. Faiz politikası enflasyon hedeflemesi için kullanılmaya baÅŸlandı. 1992'de enflasyon yüzde 10'lara düştü ve 1997 yılına kadar enflasyonu yüzde 10'lerde seyretti. 2000 yılı sonu itibariyle enflasyon yüzde 1.5'e düştü.Â