Borsada şirket sayısı 'para etmiyor'

Dünya Borsalar Federasyonu (WFE) verilerine dayanarak Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından hazırlanan, 2011 yılı Eylül ayı sonu itibariyle “Borsalarda İşlem Gören Şirket Sayıları” ile “Toplam İşlem Hacmi” tablolarından derlediği bilgilere göre, Hindistan, 6 bin 714 şirket ile dünyada borsasında işlem gören şirket sayısı en fazla olan ülke olarak dikkati çekti.

Geride kalan 10 yılda şirket sayısını 5 kattan fazla artıran Hindistan borsası, işlem hacmi bakımından ise ABD, Japonya, İngiltere, Almanya, Çin gibi ülkelerin oldukça gerisinde kaldı.

ABD zirvede, Çin takipte

1996-2011 Eylül dönemini kapsayan süreçte borsasında işlem gören şirket sayısı yüzde 42,7 azalarak 8 bin 783'ten 5 bin 28'e gerileyen ABD, buna karşın toplam işlem hacmini 2 kattan fazla artırarak 7,4 trilyon dolardan, 23,8 trilyon dolara yükseltti. Böylece ABD borsasının toplam işlem hacmi 599,2 milyar dolarlık Hindistan borsasının yaklaşık 40 katına ulaştı.

Büyüyen ekonomisiyle tüm dünyanın dikkatini çeken Çin ise gerek borsasında işlem gören şirket sayısını gerekse işlem hacmini önemli ölçüde artırdı.
Son 10 yılda Çin borsalarında işlem gören şirket sayısı yüzde 98,7 oranında artarak bin 154'ten 2 bin 294'e yükseldi. Çin borsalarıyla ilgili asıl önemli gelişme ise işlem hacmi oranlarında yaşandı. Geride kalan 10 yılda Çin borsalarının toplam işlem hacmi yaklaşık 10 kat artarak 493,7 milyar dolardan 5,3 trilyon dolara ulaştı. Böylece Çin, 2011 Eylül itibarıyla dünyada işlem hacmi en büyük ikinci borsa olarak ABD'yi takip etti.

Kriz büyük borsaları eritti

Küresel krizin başladığı 2008 yılından itibaren gerek ABD gerekse Çin borsasının işlem hacminde büyük daralmalar yaşandı. 2008'de toplam işlem hacmi 70,6 trilyon dolar olan ABD borsası 3 yıl içinde yüzde 66,2 eridi. Çin borsasındaki işlem hacmi ise 2009 ve 2010 yıllarındaki yükselişin ardından 2011 Eylül ayında bir önceki yıl sonuna göre yüzde 33,7 düştü.

Asya'nın önemli ekonomilerinden Japonya'nın borsasında ise işlem gören şirket sayısı 15 yılda yüzde 13,7 artarak 3 bin 89'dan 3 bin 515'e yükseldi. Aynı dönemde Japonya borsasının işlem hacmi 1,1 trilyon dolardan 3,3 trilyon dolara yükselerek yaklaşık 2 kat artış gösterdi. Öte yandan, dünyanın diğer ekonomileri gibi Japonya'da küresel krizden etkilendi. 2008-2011 Eylül arası dönemde Japonya borsasındaki şirket sayısı yüzde 7,1, toplam işlem hacmi ise yüzde 42,8 geriledi.

Bu arada, geride kalan 15 yıl içinde Avusturya, Brezilya, İsrail, Şili gibi ülkeler borsalarında işlem gören şirket sayıları azalmasına rağmen işlem hacimlerini artırmalarıyla dikkati çekti. Tayland, Endonezya, Malezya, Sri Lanka gibi bazı Asya ülkelerinin borsalarında ise şirket sayısı artmasına karşın, işlem hacmi tutarları çok düşük seviyelerde bulunuyor.

Diğer Avrupa ülkeleri ve Türkiye

ABD ve Çin'in yanı sıra birçok gelişmiş ülke borsasında da şirket sayısı ve işlem hacimleri bakımından son 15 yılda önemli gelişmeler yaşandı.
Söz konusu ülkeler arasında Almanya borsasında işlem gören şirket sayısı 1998-2011 Eylül döneminde 662'ten 749'a, toplam işlem hacmi ise 15 yılda 811,6 milyar dolardan 1,4 trilyon dolara, İngiltere borsasındaki şirket sayısı ise yine son 15 yıllık dönemde 2 bin 623'ten 2 bin 907'ye, toplam işlem hacmi de 1,4 trilyon dolardan 2,2 trilyon dolara yükseldi. Buna karşın her iki borsa, 2008 krizinden sonraki süreçte gerek şirket sayısı gerekse işlem hacmi bakımından önemli oranlarda gerileme gösterdi.

Türkiye açısından bakıldığında ise geride kalan 15 yılda İMKB'de işlem gören şirket sayısı yüzde 57,4 artarak, 228'ten 359'a yükseldi. İMKB'nin işlem hacmi ise 2000-2002 arası dönem dışında genel olarak yükseliş gösterdi.

1996 yılında 36,2 milyar dolar olan İMKB'deki toplam işlem hacmi, 15 yılda 8 kattan fazla artarak 2011 Eylül sonu itibariyle 335,5 milyar dolara ulaştı. 2008 krizinden bu yana ise İMKB'nin işlem hacmi yüzde 35,3 oranında artış gösterdi.