Borsa nasıl kurtulur?

I. Bölüm: Borsada iyi fırsatlar var

- Son yaşanan satış eğilimini neye bağlıyorsunuz?

Özellikle hisse senedi piyasasının en önemli bileşenleri yabancı kurumsal yatırımcılar. Yabancı hedge fonlar, yatırım fonları, uzun fonlar...
Ama onlar da son krizde hem Avrupa'da hem ABD'de çok büyük hasar aldılar. Onlara fon bozumları geldikçe karşılamak için bizde satışlar artıyor.

- Satışları kim karşılıyor?

Yatırımcılar bırak hisse senedini, mevduatlarını sorgular hale geldi. Bu ruh halindeki bir yatırımcının hisse alması beklenemez. Peki kim alacak? Emeklilik fonları... Bizde zaten belli bir büyüklükte ve onların da çok az bir kısmı hisse senedine yatırım yapıyor. Yatırım fonlarının da boyutu belli ve fonlar alıcıdan çok satıcı pozisyonunda. Dolayısıyla satışlar karşılanamıyor son dönemde. 
 
Ekonomi yönetimi nasıl ki endeksi iyi giden zamanlarda referans veriyorsa, durum kötüleştiği zaman da bir kaygısı olması lazım. Biz o noktada kurumsal adımlar bekliyoruz ama gelmiyor.

- Ne yapılabilir peki?
 
Mesela ABD ve Avrupa'da olan ama bizde olmayan birşey var. O da şu; şirketlerin artık Türkiye'de kendi hisse senedini alabiliyor olması lazım. Cebinde parası olan birçok şirket var. Onlar kendi şirketlerinin piyasa değerlerinin ne kadar düştüğünü görüyorlar. Kendi şirketlerine yatırım yapabilirler ama mevcut mevzuata uygun değil bu.
 
- Şirketler kendi hisselerini alamıyorlar mı?
 
Hayır alamıyor. Ortaklar bireysel olarak alabilir ama kurumun kendisi alamaz. Halbuki yurtdışında bu serbest. Şirketler böyle durumlarda geri alım stratejilerini açıklarlar. Bu önceden plana dahildir ve o şirketler bu şekilde piyasa yapıcılığı görevini de gerçekleştirir. 
 

Ee şimdi yazık, Türkiye'de bazı şirketler bir yıllık kazanç oranından işlem görüyor. Sadece kasasında olan parasından daha düşük fiyatlara işlem görenler var. Bu iş atlatıldıktan sonra yine gelip yabancılar alacak ucuzlayan hisseleri... Biz övünüyoruz borsada yüzde 70 yabancı var diye ama bu övünülecek birşey değil bence. Bunlar bizim değerlerimiz...

- Neden şirketlerin kendi hisselerini almalarına izin verilmiyor?

İnsider (içeriden bilgi sızdırma) veya manipülasyon kaygısıyla izin verilmiyor ama gelişmiş ülkelerde bu yapılıyor. Biz de bunu bir düzene oturtabiliriz.  Sonuçta likit olan birçok şirket var ve onlar kendi hisselerine yatırım yapmak istyeceklerdir.

Bunlar şimdi alırlar, bir süre sonra da satarlar... Böylece piyasanın aşırı düştüğü veya aşırı çıktığı zamanlarda biraz törpülerler.
 
- Şirketlerin kendi hisselerini almaları dışında ne gibi bir önlem alınabilir? 
 

Özelleştirme İdaresi de piyasaya girebilir. Kendi varlıkları var piyasada. Mesela THY. THY'nin faaliyetlerinin çok iyi gitmesine, en kötü dönemini atlatmasına ve ilk defa temettü ödeyecek hale gelmesine karşın şu anda çok düşük seviyelerde işlem görüyor.

Ayrıca hükümetin yönetiminde İşsizlik Fonu var. Bunun yüzde birini bile hisse senedi sokmasının çok önemli etkisi olur. Şu an böyle kurumsal alıcılara ihtiyaç var. Yabancı devletler kaynaklarını devreye sokuyorlar.

Eğer siz kendi yönetiminize, ekonomi programınıza güveniyorsanız böyle dönemlerde girersiniz. Çünkü ileride bunları yine satabilirsiniz.
 
- Borsa geneline ne etkisi olur ki bu alımların?

Özelleştirme İdaresi'nin gidip kendi portföyündeki şirketlere kaynak koymasının piyasalara çok büyük etkisi olur. İdare'nin alıma geçmesi piyasalara en başta büyük güven verir. 100 milyon dolarlık bir alım çok yüksek çarpanlarla katkı yapar.

- İçeride krize karşı alınan önlemleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
 

Bir kere çok yavaş hareket ediyoruz. Dışarıda inanılmaz kararlar alınıyor, ABD'de pazar günleri bile çalışılıyor... Öyle bir dönemden geçiyoruz ama biz içeride şimdiye kadar en somut adımı Merkez Bankası'ndan gördük. Bütün gelişmekte olan ülke merkez bankaları piyasalara doğrudan müdahele etmek zorunda kalmışken 3 hafta sonra döviz ihalelerine devam etmeyeceğini açıkladı.

Çok kritik bir süreç var ve biz 3 hafta sonra karar çıkarabiliyoruz.
 
-  Yetersiz yani...

Biz herşeyin farkında olunduğuna yönelik bir irade  göremiyoruz.

- Yurtdışındaki paraların buraya getirilmesine çalışılıyor. Sizce para gelir mi?

Neden gelsinler ki? Bütün ülkeler mevduat garantisi getirdi. Bundan iki ay önce o para belki gelirdi ama artık gelmez. Avrupa'da ABD'de mevduat garantisi varken çok zor...

- Ne kadarı gelebilir?

Yasa bu hali ile çıkarsa en fazla 1-2 milyar dolar vergi sıkıntısı olan para gelir.
 
- Neler değiştirilmeli?
 
Önce mevduata uygulanan garantinin genişletilmesi gerekiyor.

Bakın mesela Baltık ülkelerinde önemli sıkıntılar var ve orada bazı banka iflasları olduğu, bunların da medyada gündeme geldiği noktada bizim mevduat sahibi de okuyacak ve etkilenecek. Bunlar olduğu zaman mevduat garantisini genişletmek artık geç olur. Etkisi çok zayıflar. Önceden görüp şimdiden adım atmak lazım. En azından bu bir mesajdır. 'Ben hakimim, herşeyi görüyorum' mesajıdır.

Biz şu anda bankaları da zor duruma sokuyoruz. Bırakın para gelmesini, buradan çıkmasının önü açıldı şu anda. Çünkü orada mevduatlar artık garanti...