Borçlu devler

İSO 500 büyük sanayi kuruluşu listesi müjdeli haber vermedi. Devlerin borcu yüzde 25.4 arttı, borç/özkaynak oranı yüzde 132.4 ile 10 yılın zirvesinde. 2013’te Fed kararıyla başlayan dalgalanma döviz kurunu yükseltince şirketlerin dış borç maliyetleri katlandı.

TÜRKİYE’nin devleri borç batağında. İstanbul Sanayi Odası’nın her yıl hazırladığı Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu 2013 listesine borçlanma damga vurdu. Sanayici kur artışı ve faizler nedeniyle finansman baskısına yenildi. Şirketler toplam satışlarını yüzde 7.4 arttırıp faaliyet karlarını yüzde 43.9 yükseltseler de bu borçları çevirmeye yetmedi. Finansman giderleri yüzde 122.5 artan Türkiye’nin devleri faaliyet kârının yarısını borçlarına yatırdıkları gibi yeni dış borç da aldılar. Bunun sonucunda son 10 yılın en kötü borç/özkaynak oranına ulaşıldı. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan bu durumun döviz kurundaki artışın borçları olumsuz etkisiyle oluştuğunu belirtti ancak sorunu Türkiye’de uzun vadeli Türk Lirası borçlanmasını sağlayacak bir araç bulunmamasına bağladı.

DOLAR VURDU

İSO yönetimi bir yenilik yaptı ve İSO 500 listesini bir ay öncesinden açıkladı. Açıkladı ama bu Türkiye sanayisi için müjde vermedi. Türkiye’nin çarklarını döndüren 500 büyük şirketin hem ekonomideki payının düşmeye devam ettiği hem de borç içinde yüzdükleri ortaya çıktı. İmalat sanayinin milli gelir içindeki payı yüzde 15.3’e geriledi. 2013’ün ikinci yarısında Fed’in 22 Mayıs kararlarının ardından Türkiye’nin yaşadığı gel-gitler sanayiciyi de vurdu. Dalgalanmalar kuru da yükseltince şirketlerin yabancı para borçları sıkıntı oldu. Her ne kadar 36.5 milyar lira finansman karı elde etse de sanayinin devleri bunun 19 milyar lirasını finansman giderine harcadı. Şirketlerin dönem kârı dönem da bu nedenle yarı yarıya düştü.

10 YILIN ZİRVESİNDE

İSO Başkanı Bahçıvan tüm bu gelişmeler sonucunda borçlar/özkaynak oranının da 2013’te 20.4 puan artarak yüzde 132.4 ile son 10 yılın en kötü seviyesine yükseldiğini vurguladı. Bahçıvan “Oranın yükselmesinde döviz cinsi borçların TL karşılığının TL’deki değer kaybı ile yükselmesinin de etkisi var. Bu kadar yüksek olması, kaynak yapısı açısından bir risk. Borç/özkaynak makasının açılması, 2013’te yaşadığımız gibi kur ve faizlerin arttığında, şirketlerin mali yapısını ve kârlılıklarını olumsuz etkiliyor. 500 büyük şirketin toplam borçları da arttı. 2012’de 190 milyar lira olan borçlar 2013’te yüzde 25 artarak 238 milyar liraya yükseldi. Kısa vadeli yüzde 22,5, uzun vadeli yüzde 30,9 arttı” dedi.

Banka kredileri

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan finansman sorununa ilişkin şunları söyledi: Sorun şirketlerin borçlanmalarını, banka kredileriyle yapmaları. Şirketlerimiz bono, tahvil, halka arz, uzun vadeli finansman, hedging gibi araçlardan yararlanmamaktadır. Türkiye Kalkınma Bankası’nın daha işlevsel hale getirilerek uygun finansman çözümleri oluşturmasına ihtiyaç var.”

301 CAN 34 SIRA

SOMA’da 301 madencinin hayatını kaybettiği Soma Kömür İşletmeleri, 261’inci oldu. 338 milyon lira ciroya ulaşan şirket, 2012’de 295’inci idi. Soma Holding’in diğer şirketi Tilaga Madencilik bu yıl listeye ilk kez 365’inci sıradan girdi.

Hürriyet sektör lideri

Hürriyet Gazetecilik, 536.3 milyon lira ciroyla “Kayıtlı Medyanın Basılması ve Çoğaltılması” sektöründe en büyük sanayi kuruluşu oldu. 500 büyük içinde de 154. sırada yer alan Hürriyet’i, 299 milyon lira ciroyla Feza Gazetecilik takip etti. Listede Doğan Gazetecilik de 204.5 milyon lira ciroyla yer aldı.

EN HIZLISI GENPOWER

İSO 500’de en hızlı yükselen şirket Genpower Jeneratör oldu. 337’den 95’inci sıraya yükselen Genpower, distribitörü olan Kırcı Grup ise 650 milyon liralık iflas ertelemeyle gündeme gelmişti.

Türkiye’nin en büyük 100 sanayi kuruluşu

2013 2012 Kuruluş Üretimden satış (milyon TL)
1 1 TÜPRAŞ 39.729
2 2 Ford Otomotiv 9.714
3 5 EÜAŞ 9.263
4 3 Oyak-Renault 8.646
5 4 Arçelik A.Ş. 7.790
6 6 TOFAŞ 5.818
7 9 İçdaş Çelik 5.640
8 8 Ereğli Demir ve Çelik 5.265
9 7 İskenderun Demir ve Çelik 5.170
10 10 Aygaz A.Ş. 5.026
11 12 Çolakoğlu Metalurji A.Ş. 4.504
12 29 Toyota Otomotiv 4.203
13 11 PETKİM 3.862
14 13 Mercedes-Benz Türk 3.512
15 14 Vestel 3.501
16 17 Unilever 2.983
17 22 Tosçelik 2.966
18 16 Türkiye Şeker Fabrikaları 2.746
19 23 Er-Bakır 2.403
20 21 Milangaz LPG 2.390
21 25 TPAO 2.358
22 20 İpragaz A.Ş. 2.357
23 24 Kroman Çelik Sanayii 2.291
24 26 Sarkuysan 2.267
25 37 Hyundai Assan 2.266
26 15 Türkiye Kömür İşletmeleri 2.212
27 30 Vestel Beyaz Eşya 2.038
28 28 Borçelik Çelik San. 1.962
29 - - -
30 39 Bosch 1.927
31 33 Coca-Cola 1.903
32 73 Eti 1.854
33 43 Ak Gıda 1.837
34 32 Türk Traktör 1.835
35 46 Aselsan 1.833
36 31 Philsa Philip Morris 1.826
37 34 KARDEMİR 1.792
38 36 AKSA Akrilik Kimya 1.782
39 44 Konya Şeker 1.781
40 27 Diler Demir Çelik 1.706
41 38 İzmir Demir Çelik 1.629
42 41 Eti Maden İşletmeleri 1.628
43 45 Yıldız Entegre Ağaç 1.621
44 58 Banvit 1.582
45 35 Yolbulan Baştuğ 1.569
46 42 Kastamonu Entegre 1.549
47 87 Otokar 1.535
48 40 Eren Enerji 1.525
49 53 Çay İşletmeleri 1.510
50 55 Sanko Tekstil 1.506
51 56 SÜTAŞ 1.482
52 60 Abalıoğlu 1.396
53 54 Enerjisa 1.360
54 50 BRİSA 1.336
55 57 Oltan Gıda Maddeleri 1.312
56 59 Assan Alüminyum 1.294
57 51 Toros Tarım 1.252
58 49 Borusan 1.188
59 47 MMK Metalurji 1.184
60 66 Yücel Boru 1.176
61 75 Akçansa 1.164
62 63 Hayat Kimya 1.157
63 67 Tüprag Metal Madencilik 1.152
64 52 Yazıcı Demir Çelik 1.146
65 65 HES Hacılar Elektrik 1.142
66 74 Sasa Polyester 1.141
67 69 Pirelli 1.136
68 70 Siemens 1.136
69 78 Delphi Automotive 1.087
70 48 Kaptan Demir Çelik 1.085
71 62 Aksa Enerji 1.072
72 81 Soda Sanayii 1.071
73 71 Ekinciler Demir ve Çelik 1.044
74 83 TUSAŞ 1.016
75 76 C.P. Standart Gıda 1.016
76 61 Nursan Metalurji 1.003
77 77 Trakya Yağ 992.1
78 90 Ülker Bisküvi 966.0
79 86 Keskinoğlu 944.0
80 91 Tezcan 942.5
81 93 Ülker Çikolata 936.5
82 72 Koza Altın 931.7
83 64 Ege Çelik 909.2
84 68 Anadolu Efes 897.4
85 94 Gülsan Sentetik 891.2
86 96 Şenpiliç 890.3
87 88 Çimsa 884.3
88 128 Paşabahçe 878.7
89 101 BEYPİ Beypazarı 869.1
90 79 Goodyear 859.5
91 110 Küçükbay Yağ ve Deterjan 841.9
92 184 Karakaş Atlantis 836.7
93 151 Karsan 824.1
94 100 Henkel 818.6
95 337 Genpower 818.2
96 104 Pınar 808.6
97 105 Trakya Cam 807.9
98 84 Boytaş Mobilya 800.1
99 85 Besler Gıda 793.7
100 92 Erpiliç 791.8