Bor ihracatı 800 milyon dolara yükselecek

Türkiye'de 356 milyar dolarlık bor rezervi olduÄŸu hesaplanırken planlanan yatırımlarla kapasitenin 1 milyon 200 bin tona çıkarılması amaçlanıyor. Böylece bor ihracatı 300 milyon dolardan 800 milyon dolara yükselecek. Nükleer silahlar ve nükleer reaktörlerden, havacılık sanayiine, tekstilden, ilaç sanayi, elektronik, temizlik malzemeleri, kimya, kağıt üretimi gibi pek çok alanda kullanılan bor ve türevleri açısından Türkiye büyük bir zenginlik arzediyor. Toplam 1 milyar tonu bulan rezervlerin mali deÄŸeri ise 356 milyar dolara ulaşıyor. Borun iÅŸlenmesiyle elde edilecek katma deÄŸer de gözönüne alındığında, Türkiye'ye katkısı trilyonlarca dolar ediyor. Yılda 1,5 milyon ton olan ve deÄŸeri 1,2 milyar doları bulan dünya pazarında talebin yüzde 70'ten fazlasını Türkiye ve ABD karşılıyor. Türkiye'nin bor üretimi 1970'de 122 bin ton iken son yıllarda bu rakam 475 bin tona ulaÅŸtı. ABD'nin üretimi ise 510 bin-730 bin ton arasında deÄŸiÅŸiyor.Dünya toplam bor rezervlerinin yüzde 64'ünün Türkiye'de, yüzde 10'unun ise diÄŸer önemli ülke olan ABD'de bulunduÄŸu dikkate alındığında Türkiye'nin üretim ve ihracatının oldukça yetersiz düzeyde olduÄŸu görülüyor. Bu çerçevede Eti Holding üretimini ve ihracatını özellikle iÅŸlenmiÅŸ ürün bazında artırmak amacıyla bir dizi yatırım planladı. Devam etmekte olan bu yatırımlar sonucunda halen 500 bin ton/yıl civarında olan rafine bor üretim kapasitesi önce 800 bin ton/yıl, daha sonra da 1 milyon 200 bin ton/yıl seviyelerine yükseltilecek. 200 MÄ°LYON DOLARLIK YATIRIMEti Holding'in kendi kaynaklarından saÄŸlayacağı toplam 200 milyon dolarlık kaynakla, Emet Yeni Borik Asit Tesisi, Kırka 3. Bor Türevleri Tesisi, Yeni Sülfürik Asit Tesisi ve Tek Kademede Penta Ãœretim Tesisi'nden oluÅŸan rafine bor ürünleri yatırımları gerçekleÅŸtiriliyor. Söz konusu yatırımların faaliyete geçmesiyle, yaklaşık 260 bin ton/yıl ilave rafine bor kapasitesi devreye girerken, Eti Holding'in bor satış gelirleri de yılda yaklaşık 100 milyon dolar artacak. Ayrıca, 240 bin ton/yıl kapasiteli 4. Bor Türevleri Tesisi ile 70 bin ton/yıl kapasiteli Sodyum Perborat Tesisi'ne iliÅŸkin fizibilite çalışmaları da devam ediyor. Rafine bor ürünleri kapasitesinin önümüzdeki yıllarda 1 milyon 200 bin tona çıkarılması için yapılması planlanan yatırımların hayata geçirilmesiyle Türkiye'nin yıllık bor ihracatı, 250-300 milyon dolardan, yaklaşık 3 kat artırılarak 750-800 milyon dolara çıkarılabilecektir. Eti Holding bu amaca yönelik olarak 2000 yılında 26,8 trilyon TL, 2001 yılında ise 72 trilyon TL yatırım harcaması gerçekleÅŸtirdi. BOR TÃœREVLERÄ° TESÄ°SÄ°Boraks Pentahidrat (Etibor-48) ürününe olan yurtdışı talebin artışına paralel olarak üretim kapasitesinin arttırılması için planlanan 160.000 ton/yıl BPH üretim kapasiteli yeni tesis önümüzdeki günlerde üretime baÅŸlayacak. Sabit yatırım tutarı yaklaşık 30 milyon dolar olarak planlanan tesiste 194 kiÅŸilik istihdam saÄŸlanacak ve projenin yıllık döviz getirisi 48 milyon dolar olacak. YENÄ° BORÄ°K ASÄ°T TESÄ°SÄ°Borik asidin hammaddesi olan kolemanit madenciliÄŸinin yapıldığı Emet/Kütahya'da 100.000 ton/yıl üretim kapasiteyle inÅŸaa edilen Borik Asit Tesisi de yüzde 90 oranında tamamlandı. Yan ve yardımcı tesislerden atık barajı, enerji santralı, proses suyu ve enerji hatları ile ilgili çalışmaların sürdürüldüğü projenin 2003 yılı ilk çeyreÄŸinde tamamlanarak üretime geçilmesi hedeflendi. Yatırım tutarı yaklaşık 80 milyon dolar olan tesisler 2003 yılında devreye alındığında 213 kiÅŸilik istihdam kapasitesi ve yıllık 40 milyon dolar döviz getirisi saÄŸlanacak. TEK KADEMEDE PENTA ÃœRETÄ°MÄ°Proje ile Kırka Bor Ä°ÅŸletmesinde iki kademede üretilen boraks pentahidratın üretim verimini arttırmak, maliyetini ve çevre sorunlarını azaltmak için tüvenan tinkalden direkt boraks pentahidrat üretimi amaçlanıyor. Herbiri 50 ton/saat kapasiteli tesislerin yatırım tutarı 10 milyon doları bulurken, proje sonucunda takriben yüzde 13 verim artışı hedefleniyor.Birinci kademesi 2001 yılında devreye alınan tesislerin ikinci ünitesinin yapımına baÅŸlandı. SÃœLFÃœRÄ°K ASÄ°T TESÄ°SİÖnemli ihraç ürünlerinden borik asidin üretiminde ana girdi olan sülfürik asidin üretimi için Bandırma'da mevcut eski tesisin yerine 240.000 ton/yıl kapasiteli yeni bir Sülfürik Asit Tesisi inÅŸaa edilecek. Yatırım tutarı 76 milyon dolar olan tesisin 2003 yılının başında üretime alınması hedefleniyor. SENTETÄ°K ZEOLÄ°T TESÄ°SÄ° SeydiÅŸehir Alüminyum Tesislerinde üretilmekte olan alümina çözeltisine dayalı olarak deterjan tipi Sentetik Zeolitin yeni çeÅŸitlerini üretmek ve pazarlamak amacıyla 50.000 ton/yıl kapasiteli Sentetik Zeolit Tesisi kurulması çalışmaları da sürüyor. Eti Holding'in yüzde 85 oranında katılımı ile gerçekleÅŸtirilecek yaklaşık 25 milyon dolar tutarlı yatırımın 2003 yılı sonlarında realize edilmesi planlanıyor. Â