Birsen: Dövizde spekülasyon vadeli işlemlerle önlenecek
Güncelleme Tarihi:
Süheyla AKBULUT
Oluşturulma Tarihi: Ağustos 14, 2001 02:15
Yarın ilk işlemin yapılacağı vadeli döviz piyasasının dövizde spetülatif talebi ortadan kaldıracak bir mekanizma olduğunu söyleyen İMKB Başkanı Osman Birsen, ‘‘Belli bir derinliğe ulaşınca daha gerçekçi bir piyasa oluşacak’’ dedi.
Dalgalı kura geçişin ardından kurulması Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Merkez Bankası tarafından talep edilen vadeli döviz piyasası, yarın faaliyete geçiyor. Vadeli işlemler piyasasında işlem görecek döviz biriminin Amerikan doları olacağını belirten İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Başkanı Osman Birsen, vadeli işlemler döviz piyasasının, serbest piyasanın yerini almak üzere kurulmadığını tam tersine güçlendirmeyi amaçladığını kaydetti.
İlk işlemin yarın yapılmasının planlandığı vadeli döviz piyasasında, Asgari bir işlem miktarının 100 bin dolar olarak belirlenirken, işlem yapma yetkisi ise 23 bankaya verildi. Dövizdeki spakülatif hareketleri fiziki satışa dönüştürmeden kontrol altına almayı hedefleyen vadeli döviz piyasası, bu özeliği ile Merkez Bankası'nın döviz üzerindeki kontrolünü artırmaya da destek verecek. İşlem takaslarının hisse senedi piyasasında olduğu gibi Takasbank tarafından gerçekleştirileceği vadeli işlemler piyasasında, teminat miktarı ise gerçekleştirilecek her işlemin yüzde 20'si olarak belirlendi. Mevcut piyasa koşullarının bugün için daha uzun vadeleri kaldıramayacağı düşüncesinden hareketle işlem vadeleri şimdilik bir aylık olacak. Daha sonra bu vadeye ilk etapta 3 daha sonra da 6 ay eklenecek. İMKB Başkanı Osman Birsen, vadeli işlemler piyasasının işleyişine ilişkin sorularımızı şöyle yanıtladı:
Vadeli işlemler döviz piyasasının misyonu ne olacak?
- Günlük spot piyasasının işleyişi ve dövizin bu piyasada gösterdiği hareketlilik önem kazanacak vadeli işlemler döviz piyasasında. Nihai olarak döviz arz ve talebini dengeleme açısından bir piyasa düzenleyici olacak.
SPEKÜLATİF TALEP
Vadeli işlemler döviz piyasası bunu nasıl sağlayacak?
- Tarifi icabı, döviz arz ve talebi yaratan kimselere daha sonraki vadelerde pozisyon almalarına imkan yaratmak suretiyle kendilerini güven altına almalarına sağlayacak bir mekanizma olacak. Bu çerçeveden bakarsanız daha sonraki olası döviz ihtiyaçlarının erkenden alınması sonucu oluşan spekülatif talebi ortadan kaldırabilir. Piyasa bunu bir ya da 3 ay sonraki kur farkından etkilenmeden yapmanızı sağlayacak. Özetle, döviz arz ve talebinde daha yumuşak bir yapının oluşmasına imkan yaratacak.
Bu yumuşak yapı, dövizde gerçekçi fiyatların oluşmasını sağlar mı?
- Belli bir derinliğe ulaştığında objektif bir piyasa olduğu için döviz fiyatlarında daha gerçekçi piyasa fiyatlarının oluşacağı bir yapı, evet oluşur. Tabi bu piyasanın, piyasaya katılımın istenilen büyüklük ve derinliğe ulaşmasıyla gerçekleşir.
Fiziki döviz alış-satışını ortadan kaldırması Merkez Bankası'nın üzerindeki baskı ya da yükü azaltacağını söyleyebilir miyiz?
- Böyle de düşünülebilir. Talebi vadeye bağlayan kontratlar nedeniyle baskıyı azaltabilir.
Bu dengeleyici rolü hemen hayata geçirebilecek mi?
- Başlangıç aşamasında ondan beklenen ana görevleri sağlaması mümkün olmayabilir. Bu sadece vadeli işlemler döviz piyasası için değil bütün piyasalar için böyledir. Nihai hedef, ilk uygulamaların gidişatına göre vadeli işlemler döviz piyasasını gerçek döviz arz ve talep yapısı içerisinde çalışacak bir verimlilik, büyüklük ve ilgiye ulaştırmaktır. Bunu da kısa zaman içerisinde gerçekleştirilebilecek bir nokta olarak görüyorum.
İlk işlemin yarın yapılmasının planlandığı vadeli döviz piyasasında, Asgari bir işlem miktarının 100 bin dolar olarak belirlenirken, işlem yapma yetkisi ise 23 bankaya verildi. Dövizdeki spakülatif hareketleri fiziki satışa dönüştürmeden kontrol altına almayı hedefleyen vadeli döviz piyasası, bu özeliği ile Merkez Bankası'nın döviz üzerindeki kontrolünü artırmaya da destek verecek. İşlem takaslarının hisse senedi piyasasında olduğu gibi Takasbank tarafından gerçekleştirileceği vadeli işlemler piyasasında, teminat miktarı ise gerçekleştirilecek her işlemin yüzde 20'si olarak belirlendi. Mevcut piyasa koşullarının bugün için daha uzun vadeleri kaldıramayacağı düşüncesinden hareketle işlem vadeleri şimdilik bir aylık olacak. Daha sonra bu vadeye ilk etapta 3 daha sonra da 6 ay eklenecek. İMKB Başkanı Osman Birsen, vadeli işlemler piyasasının işleyişine ilişkin sorularımızı şöyle yanıtladı:
Vadeli işlemler döviz piyasasının misyonu ne olacak?
- Günlük spot piyasasının işleyişi ve dövizin bu piyasada gösterdiği hareketlilik önem kazanacak vadeli işlemler döviz piyasasında. Nihai olarak döviz arz ve talebini dengeleme açısından bir piyasa düzenleyici olacak.
SPEKÜLATİF TALEP
Vadeli işlemler döviz piyasası bunu nasıl sağlayacak?
- Tarifi icabı, döviz arz ve talebi yaratan kimselere daha sonraki vadelerde pozisyon almalarına imkan yaratmak suretiyle kendilerini güven altına almalarına sağlayacak bir mekanizma olacak. Bu çerçeveden bakarsanız daha sonraki olası döviz ihtiyaçlarının erkenden alınması sonucu oluşan spekülatif talebi ortadan kaldırabilir. Piyasa bunu bir ya da 3 ay sonraki kur farkından etkilenmeden yapmanızı sağlayacak. Özetle, döviz arz ve talebinde daha yumuşak bir yapının oluşmasına imkan yaratacak.
Bu yumuşak yapı, dövizde gerçekçi fiyatların oluşmasını sağlar mı?
- Belli bir derinliğe ulaştığında objektif bir piyasa olduğu için döviz fiyatlarında daha gerçekçi piyasa fiyatlarının oluşacağı bir yapı, evet oluşur. Tabi bu piyasanın, piyasaya katılımın istenilen büyüklük ve derinliğe ulaşmasıyla gerçekleşir.
Fiziki döviz alış-satışını ortadan kaldırması Merkez Bankası'nın üzerindeki baskı ya da yükü azaltacağını söyleyebilir miyiz?
- Böyle de düşünülebilir. Talebi vadeye bağlayan kontratlar nedeniyle baskıyı azaltabilir.
Bu dengeleyici rolü hemen hayata geçirebilecek mi?
- Başlangıç aşamasında ondan beklenen ana görevleri sağlaması mümkün olmayabilir. Bu sadece vadeli işlemler döviz piyasası için değil bütün piyasalar için böyledir. Nihai hedef, ilk uygulamaların gidişatına göre vadeli işlemler döviz piyasasını gerçek döviz arz ve talep yapısı içerisinde çalışacak bir verimlilik, büyüklük ve ilgiye ulaştırmaktır. Bunu da kısa zaman içerisinde gerçekleştirilebilecek bir nokta olarak görüyorum.