Bireysel Emeklilik Sistemi'nde yeni dönem

Yeni yönetmeliğe göre, emeklilik şirketleri, sisteme girmek isteyenlere, bu kararlarını etkileyebilecek hususlar hakkında bilgi verecek, dürüstlük ilkeleri çerçevesinde, emeklilik sözleşmesinin müzakeresi ve düzenlenmesi sırasında katılımcıya veya varsa sponsor kuruluşa sistemin işleyişine ilişkin teknik konularda yardımcı olacak, tarafların hak ve yükümlülüklerine ilişkin gerekli her türlü bilgiyi sağlayacak ve yanıltıcı her türlü hal ve davranıştan kaçınacak.
Şirket, kişinin emekliliğe yönelik beklentilerine, gelir düzeyine ve yaşına uygun bir emeklilik planı teklifi sunacak. Fon dağılımı, kişinin tercihine göre belirlenecek. Herhangi bir tercihte bulunmayan kişilerin birikimleri ve portföy sınırlamaları, Sermaye Piyasası Kurulu'nun görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirlenen standart fonlarda yatırıma yönlendirilecek.

İşveren grup emeklilik sözleşmesi hariç emeklilik sözleşmesi, karşı karşıya gelinmeksizin şirketin internet sitesi, çağrı merkezi veya şirketçe yetkilendirilen çağrı merkezi aracılığıyla düzenlenebilecek. Şirket, mesafeli satış yoluyla düzenlediği sözleşmeler dahil tüm emeklilik sözleşmeleriyle ilgili olarak mevzuatta belirtilen bilgilendirmenin usulüne uygun olarak yapıldığını ispatla yükümlü olacak.

Sözleşmenin yürürlüğe girmesi ve cayma hakkı

Emeklilik sözleşmesi, şirket tarafından reddedilmediği takdirde varsa blokaj süresinin tamamlanmasını müteakip, katkı payı olarak yapılan ilk ödemenin şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihte yürürlüğe girecek. Teklifin şirket tarafından reddedilmesi halinde, verilen ödeme talimatları iptal ettirilecek ve varsa yapılan tüm ödemeler hiçbir kesinti yapılmadan 5 iş günü içinde ödeyene iade edilecek.

Katılımcı, teklif formunun imzalanmasını veya teklifin onaylanmasını müteakip 60 gün içinde cayma hakkına sahip olacak. Cayma halinde durum, katılımcı tarafından şirketin çağrı merkezine veya faksla veya postayla bildirilecek.

Emeklilik planı

Emeklilik planı, plan kapsamında katılımcıya sunulan fonlara, giriş aidatına, yönetim gider kesintilerine ve fon toplam gider kesintilerine dair bilgileri, bunlara ilişkin hesaplamaları ve emeklilik sözleşmesinin uygulanmasına dair diğer teknik esasları içerecek.

Emeklilik planı, bireysel emeklilik planı veya grup emeklilik planı olarak düzenlenebilecek.

Katkı payı, şirket hesaplarına nakden intikalini takip eden en geç ikinci iş gününde katılımcı veya varsa sponsor kuruluş tarafından belirlenen fonlar için gerekli talimatlar verilerek yatırıma yönlendirilecek.

Birikimin aktarımı

Bir şirketle, başka şirketten aktarımla düzenlenenler hariç, akdedilmiş bir emeklilik sözleşmesi kapsamındaki birikimin başka bir şirkete aktarılabilmesi için sözleşmenin, yürürlük tarihinden itibaren en az iki yıl süreyle şirkette kalması gerekecek. Başka şirketten aktarımla düzenlenmiş sözleşme, tekrar aktarıma konu olabilmesi için ise ilgili şirkette en az bir yıl kalacak. Aktarım, birikimin ve devlet katkısı hesabına ilişkin tutarın tamamını kapsayacak şekilde yapılacak.

Sistemden ayrılma

Emeklilik sözleşmesini, emekliliğe hak kazanmadan sona erdirmesi halinde katılımcı, sona erdirilen sözleşme bakımından bireysel emeklilik sistemine giriş tarihinden kaynaklanan süreye ilişkin haklarını kaybedecek.

Şirket, ayrılma amacıyla yapılan başvurunun kendisine ulaştığı tarihten itibaren 5 iş günü içinde, ayrılma bilgi ve talep formu ile hesap özetini katılımcının tanımlı elektronik posta adresine veya faksına, bunlar yoksa posta adresine gönderecek. Katılımcının, ayrılma talep formunu imzalayarak faks veya posta ile şirkete göndermesi halinde bireysel emeklilik hesabındaki birikim ve devlet katkısı hesabındaki varsa hak kazanılan tutarlar, formun şirkete ulaştığı tarihten itibaren 20 iş günü içinde katılımcının belirttiği hesaba ödenecek.

Katılımcının vefat etmesi halinde birikimleri ve varsa hak kazanılan devlet katkısı ve getirileri, Türk Medeni Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla varsa emeklilik sözleşmesinde belirtilen lehtarlara veya kanuni mirasçılarına ödenecek.

Emekliliğe hak kazanma ve birikimin ödenmesi

Katılımcı, bireysel emeklilik sistemine giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl sistemde bulunmak koşuluyla 56 yaşını tamamladıktan sonra emekliliğe hak kazanacak.
Emekliliğe hak kazanan ve bireysel emeklilik hesabındaki birikimini almak isteyen katılımcı, toplu para, programlı geri ödeme ya da yıllık gelir sigortası seçeneklerinden birini seçebilecek veya hesabındaki tutarı belirtilen seçenekler arasında paylaştırabilecek.

Birikimini ve devlet katkısı hesabındaki tutarları programlı geri ödeme yoluyla almak isteyen katılımcı, hazırlanacak bir program çerçevesinde hesabından kendisine aylık, 3 aylık, 6 aylık veya yıllık dönemlerde düzenli ödeme yapılmasını talep edebilecek. Bu şekilde belirlenen ödeme dönemleri veya ödeme tutarları yılda en fazla 2 kez değiştirilebilecek.

Kesintiler

Katılımcının, bireysel emeklilik sistemine ilk defa katılması sırasında veya farklı bir şirkette ilk defa emeklilik sözleşmesi akdetmesi halinde, katılımcıdan veya sponsor kuruluştan, teklifin imzalandığı veya mesafeli satışta teklifin onaylandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücret tutarı dikkate alınarak, bu maddede belirtilen esaslar dahilinde giriş aidatı alınabilecek.

Giriş aidatı peşin ya da aktarım veya sistemden çıkış tarihine ertelenmiş olarak tahsil edilebilecek. Emeklilik sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren 10'uncu yılını dolduranlardan, ölüm veya maluliyet nedeniyle yahut emeklilik hakkını kullanarak ayrılanlardan ertelenmiş şekildeki giriş aidatı tahsil edilemeyecek.
Bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı payları üzerinden azami yüzde 2 oranında yönetim gider kesintisi alınabilecek. Ayrıca, ödemeye ara verilmesi halinde, ara verme süresi boyunca katılımcının birikiminden, ara verilen her tam ay için 2 lirayı aşmayacak şekilde ek yönetim gideri kesintisi alınabilecek.

Fona ilişkin giderlerin karşılanması için fondan gider kesintisi yapılabilecek. Bu kapsamda yapılacak toplam kesinti, fon işletim giderine ilişkin kesinti dahil, yönetmeliğin ekinde fon grubu bazında belirtilen azami oranları aşmayacak şekilde fon iç tüzüğünde belirlenecek.

Yönetmeliğin ekindeki tabloda belirtilen bazı fon türleri için, karşılaştırma ölçütünün üzerindeki getiri üzerinden performans kesintisi yapılabilecek. Bu kesintiyi uygulamak isteyen şirketlerin, gerekli operasyon alt yapısını kurmuş olmaları gerekecek. Söz konusu kesintinin uygulanmasına ilişkin esas ve usuller, Müsteşarlığın uygun görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenecek. Yönetmeliğin sadece bu hükmü, 1 Ocak 2014'te yürürlüğe girecek.

Haciz, rehin, iflas

Katılımcının sistemde bulunduğu ay sayısı ile haciz, rehin veya iflas tarihinde geçerli brüt asgari ücret tutarının çarpımına karşılık gelen birikim tutarının üzerindeki tutar, nafaka borcu alacaklılarının hakkı saklı kalmak kaydıyla haczedilebilecek, rehnedilebilecek ve iflas masasına dahil edilebilecek.

Emekliliğe hak kazanan katılımcının bireysel emeklilik hesabındaki birikimi ile yaptırdığı yıllık gelir sigortası çerçevesinde kendisine maaş bağlanması veya programlı geri ödeme çerçevesinde düzenli ödeme yapılması halinde de bu şekildeki ödemelerin aylık ödemeye isabet eden miktarının aylık brüt asgari ücret tutarının üzerinde kalan kısmı, nafaka borcu alacaklılarının hakkı saklı kalmak kaydıyla haczedilebilecek, rehnedilebilecek ve iflas masasına dahil edilebilecek.
Katılımcı olan borçlunun aynı şirkette veya farklı şirketlerde birden çok bireysel emeklilik hesabı olması halinde haczedilemeyecek tutar, tüm hesaplardaki toplam tutar üzerinden hesaplanacak.

Devlet katkısı ve getirileri haczedilemeyecek, rehnedilemeyecek ve iflas masasına dahil edilemeyecek.
Yönetmelik, 1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe girecek.