Bireysel Emeklilik ‘hayat sigortası’yla karışmasın

Sigorta sektörünün uyguladığı ‘hayat sigortası’ ile önümüzdeki günlerde devreye girecek ‘Bireysel Emeklilik Sistemi’ çoÄŸu zaman karıştırılıyor. Oysa aralarındaki en büyük fark, Bireysel Emeklilik'in ‘sigorta’ deÄŸil, bir ‘tasarruf aracı’ olması.-Bireysel Emeklilik Sistemi ‘‘10 yıl prim öde ve emekli ol’’ prensibiyle bakıldığında, hayat sigortasına benzetiliyor. Ancak öncelikle ÅŸunu vurgulamak gerekiyor: Bireysel Emeklilik'te ‘‘sigortalı’’ yerine, ‘‘katılımcı’’, ‘‘prim’’ yerine de ‘‘katılım payı’’ kavramı söz konusu. Bu ÅŸu anlama geliyor; ‘‘Bireysel Emeklilik bir tasarruf enstrümanı, birikimli hayat ise bir sigortacılık faliyeti.’’Bu iki sistem arasındaki vergi avantajları dışındaki temel farklılıkları şöyle özetlemek mümkün: ‘‘Bireysel Emeklilik'te, en az 10 yıl düzenli katkı payı ödemek ve en az 56 yaşında olmak gerekiyor. Birikimli hayat sigortalarında ise en az 10 yıl prim ödeyerek emekliliÄŸe hak kazanılıyor, yaÅŸ sınırı da yok. Bireysel Emeklilik Sistemi'ne giriÅŸ için maksimum bir yaÅŸ sınırı bulunmuyor. Oysa ‘hayat'ta yaÅŸ sınırı var. Bireysel Emeklilik'te katkı paylarını portföy yönetim ÅŸirketleri yönetiyor. ‘Hayat'ta ise primleri sigorta ÅŸirketi yönetiyor. Bireysel'de birikimler bir yıldan sonra giriÅŸ aidatı ödemeden baÅŸka emeklilik ÅŸirketine aktarılabilir. ‘Hayat'ta birikimleri baÅŸka bir ÅŸirkete aktarma söz konusu deÄŸil.’’Bireysel Emeklilik risk teminatları içermiyor. Dolayısıyla birikimli hayat sigortalarında, sigortalının ölümü ya da kalıcı sakatlanması hali için verilen teminat Bireysel Emeklilik sisteminde bulunmuyor. Bireyselde asıl önemli olan nokta, sistemde kaç yıl kaldığınız, ödemeleriniz, bir de seçtiÄŸiniz fonun getirisi.MAAÅž İÇİN AYRI SÖZLEÅžMEAncak emekliliÄŸe hak kazanıp da toplu para yerine maaÅŸ baÄŸlanmasını istediÄŸinizde dikkat edilmesi gereken bir nokta var; ‘‘aynı dönemde, aynı ödemeleri yapmış, aynı fonu tercih etmiÅŸ farklı risk grubundakiler arasında emeklilikte maaÅŸ farkları ortaya çıkabiliyor.’’Bu ise ÅŸundan kaynaklanıyor: ‘‘Katılımcı emekliliÄŸe hak kazandığında kendisine otomatik olarak emekli maaşı baÄŸlanmıyor. Bunun için Yıllık Gelir Sigortası (Hayat Ä°rat) SözleÅŸmesi yapılması gerekiyor. Hayat Ä°rat SözleÅŸmesi; bir tarafın 'sigortacı', diÄŸer tarafın da 'irat sahibi' olarak, önceden kararlaÅŸtırılmış belli bir nakit meblağı, önceden belirlenen bir süre veya ömür boyu periyodik taksitler halinde ödenmesini ÅŸart koÅŸan bir sözleÅŸme olarak tanımlanabilir. Ödeme, anapara, faiz geliri ve hayatı üzerine kiÅŸinin saÄŸ kalma ihtimali unsurlarından oluÅŸan bir düzenleme (kombinezon) olarak da görülebilir. Bu nedenle aynı anapara tutarı ile aynı süre ve ÅŸartlarda birer Hayat Ä°rat SözleÅŸmesi satın alan iki kiÅŸi farklı irat geliri alır. ÖrneÄŸin; daha uzun yaÅŸayacağı varsayılan kiÅŸi daha az maaÅŸ alabilir.’Aylık gelirin en az yüzde 10'u kadar katkı payıKatkı payı ve asgari katkı payı ne demek?- Katılımcının düzenli olarak yaptığı ödemelere katkı payı deniyor. Asgari katkı payı ise, ÅŸirket tarafından önerilen asgari ödeme tutarını ifade ediyor. Bu tutarı ne kadar yüksek tutarsanız emeklilik döneminde o kadar iyi gelir alabiliyorsunuz. Genellikle katılımcılara aylık gelirinin en az yüzde 10'unu kadar ödeme öneriliyor. Katkı payı ödemeye ara verilebilir mi?- Evet verilebilir ancak, emekliliÄŸe hak kazanabilmek için en az 10 yıl düzenli ödeme yapmak ÅŸart. Katkı paylarının ödenmediÄŸi dönemde birimler nasıl deÄŸenlendirilir?- Bu dönemlerde birikimlerin, seçtiÄŸiniz fonlarda deÄŸerlendirilmesi devam eder. Ara vermek sistemden çıkıldığı anlamına gelmez.Düzenli ödemeler dışında toplu ara ödemeler yapılabilir mi?- Düzenli ödeme yapmak ÅŸart, ancak bunun dışında toplu ara ödeme de yapılabilir. Bu ara ödemeler, düzenli ödenen katkı payları gibi, emeklilik yatırım fonlarında deÄŸerlendirilir. Sistem ancak uzun vadede büyüyecekOyak Emeklilik Genel Müdürü Gökhan Dereli, pek çok faktör nedeniyle Türkiye'nin benzer ülkere göre farklılıkları bulunduÄŸuna dikkat çekerek, Bireysel EmekliliÄŸin geliÅŸiminin kısa vadede beklenmemesi gerektiÄŸini vurguladı.Kurulan her ÅŸirketin pastadan bir miktar pay olacağını söyleyen Dereli, ‘‘Ancak bi pay faaliyetini sürdürmeye yeterli pay mıdır, bunu zaman gösterecek’’ diye konuÅŸtu. Bütün hazırlıkları tamamladıklarını ve 5 adet fon kurduklarını belirten Dereli, katılımcıların ve ÅŸirketin mali durumunu hiç bir ÅŸekilde ve hiç bir zaman tehlikeye sokmayacak uzun vadeli hedef ve stratejilerle hareket edeceklerini vurguladı. Resmi kuruluÅŸunu bu yıl başında yapan ÅŸirket, 7 Temmuz'da Hazine'den ruhsat alan ÅŸirketler arasında. Oyak Emeklilik A.Åž. Ordu YardımlaÅŸma Kurumu tarafından kurulan ÅŸirketin sermayesi 20 trilyon .En kötü ihtimalle 700 bin kiÅŸi olurAnkara Emeklilik'in Genel Müdürü Cem Yılmazer, 2007 yılında en kötümser senaryoya göre Bireysel Emeklilik Sistemi'ne 700 bin kiÅŸinin katılacağı görüşünde. Belirledikleri senaryoların iyimserine göre 1.5 milyon, orta hallisine göre 1.1 milyon katılımcı beklediklerini söyleyen Yılmazer, iyimser senaryoya göre sistemdeki fon büyüklüğünü 10'uncu yılın sonunda 10 milyar dolar olarak hesapladıklarını açıkladı.Yılmazer, ‘‘bireye vergi avantajları ile kendi yatırım entürmanlarını seçme imkanı sunan bağımsız bir sistem’’ dediÄŸi bireysel emekliliÄŸin, kamu sosyal güvenlik sisteminin emeklilikte yarattığı gelir kaybını önlemeye yönelik tasarruf yapma olanağı sunduÄŸunu vurguladı. Yılmazer, ÅŸirket olarak 5 tane fon kuruluÅŸu için baÅŸvurduklarını belirtirken, büyüme stratejilerinden birinin de ÅŸube konsepti olduÄŸunu kaydetti. Yılmazer, ÅŸunları söyledi:‘‘Portföy yönetimi konusunda bağımsız hareket eden iki ÅŸirketten birisiyiz, diÄŸer ÅŸirketlerin tamamı kendi gruplarında portföy yönetimi ÅŸirketleri olan gruplar. Biz bu özelliÄŸimizin, özellikle fon yönetimi alananda büyük avantajlar saÄŸladığı inancındayız.’’Ankara Hayat Sigorta olarak 13 Ocak 2001 tarihinde faaliye geçen ÅŸirket, ilgili mevzuatın tamamlanmasıyla 8 Mayıs 2002'de Hazine'ye dönüş izni için baÅŸvurdu. 3 Aralık'ta bu izni alarak bireysel emeklilik alanındaki ilk beÅŸ ÅŸirketten biri olan Ankara Emeklilik, 1 AÄŸustos'ta ise faaliyet izni aldı. Ankara Emeklilik bir Polis Bakım ve Yardım Sandığı (PBYS) kuruluÅŸu. Hisselerinin yüzde 99.99'u PBYS'ye ait. 125 bin ortağı bulunan PBYS ise 1952 yılından bu yana faaliyet gösteriyor.Â