Bir dönemin gözde girişim alanında işler durgun: Halı yıkama tarihe karışıyor

Mahalle kültürünün erozyona uğrayan hatta yok olan sayısız meslek grubu arasına halı yıkamacılığının da eklenmesi an meselesi. Toplumsal yapı değişiyor, evler küçülüyor, aile nüfusu azalıyor. Yaşam hızlanınca özel hayatın ihtiyaçları da değişti. 1960’lardan itibaren özellikle büyük kentlerde ev hanımlarının vazgeçilmezi olan halı yıkama işletmeleri, gerek artık halının ev hayatında giderek azalan yeri gerekse daha pratik ürünlerin tercih edilmesi nedeniyle zor günlerden geçiyor.

Uzmanlara göre bu değişim çok hızlı oldu. Çünkü sektöre bakıldığında sadece 10 yıl önce “En çok kazandıran girişim alanları”ndan biri olarak gösteriliyordu. Son 10 yıldır Anadolu şehirlerinde halı yıkama işinde, yetişmiş işgücü oluşmaya başlamıştı. Sürekli yeni işletme açılıyordu hatta son birkaç yıldır oto yıkama yapan firmalar da bunlara dahil olmuştu. Gündelik ev temizliğinden halı ve koltuklara; apartman ve ofis temizliğinden dış cephe bakımına kadar çeşitli alanlarda hizmet veren ve büyük bir sektör haline gelen temizlik şirketleri, son dönemde talep azlığından şikayetçi.

İŞLER YÜZDE 70 AZALDI

Sektör temsilcilerine halı yıkama piyasasındaki gelişmeleri sorduk. Şirketlere göre talepteki azalmanın bir nedeni de fiyatların artması. Evdeki halıları temizlik şirketine yıkatan ev hanımlarının artık bu işi kendisinin yaptığını belirten sektör temsilcilerinin verdiği bilgiye göre, geçen yıl metrekaresi 35-40 liraya yıkanan halılar bu yıl metrekaresi 55-60 liradan temizleniyor. Her ilkbahar başında ve yaz sonunda evdeki tüm halılar yıkamaya veren vatandaş artık sadece iki ya da üç halısını gönderiyor. Firma sahipleri, işlerinde yüzde 70 oranında sert bir düşüş yaşandığını söyledi. Şirketler, “Öte yandan yatak ve koltuk yıkama işleri de yapılıyordu. Şu  anda yatak yıkama fiyatları 600 ila 1.000 lira arasında değişirken, koltuk temizletmek ortalama 700 ila1.000 lirayı buluyor. Fiyatlar artınca talep de azaldı” bilgisini verdi. 

YA KÜÇÜLDÜLER YA KAPANDILAR

Alanda faaliyet gösteren firmaların birçoğunun personel sayısını düşürdüğünü söyleyen firma sahipleri, şirketlerin yüzde 30’unun da artan maliyetlerden dolayı kepenk indirdiğini belirtti.

Halı yıkamacılığı uzun yıllardır var ancak kayıtsız işletmenin çok fazla olduğu bir alan. Bu nedenle kesin rakamsal veriler çıkarmak zor. Sektör yetkilileri varsayım hesaplarıyla sorumuzu  yanıtladı. Yaklaşık 4.5 milyon hanenin bulunduğu İstanbul’da en düşük rakamlar baz alındığında her evde minimum 15 metrekare halı bulunduğu tahmin ediliyor. Bu da Türkiye’de toplam 67.5 milyon metrekare halı bulunduğu anlamına geliyor. 67.5 milyon metrekare halının her yıl sadece yarısının yıkatıldığı ya da yıkatılacağı düşünüldüğünde ise ortalama 50 TL olan metrekare birim fiyatıyla 3.375 milyar liralık iş hacmi olduğu yönünde tahminler yapılıyor.

ALANDA DENETİMLER YETERSİZ

Bahçelievler’deki Uçan Halı Yıkama’nın sahibi Cihan Koç, sektörün bir hizmet kolu olarak görülmediğinden şikâyet etti. Koç, alanda yaşanan denetim yetersizliğinden ve kaçak işletmelerden yakındı. “Geçen yıl 27 kişi çalıştırıyorduk, bu yıl 15 kişiye düşürmek zorunda kaldık” diyen Koç, bu yıl yüzde 30 civarında firmanın kapandığını ifade etti. Koç, “Maliyetlerimizde yüzde 50’lik artış oldu. İnsanlar iş yapamadıkça daha ucuz yıkayayım daha çok iş gelsin mantığına büründü. Geçen yıla oranla çok zam yapamadık” dedi.

MAALİYET ARTTI ZAM YAPILMADI

İstanbul Küçükçekmece’de faaliyet gösteren Eysa Halı Yıkama’nın sahibi Durdağı Karadağ ise su maliyetindeki artışa dikkat çekti. Karadağ, “Geçen yıl suyun tonunu 40 liraya alıyorduk bu yıl atık su bedeliyle beraber 100 lirayı buluyor. Elektrik ve personel giderleri keza öyle. Poşet ve şampuana inanılmaz bir zam geliyor. Geçen yıl 10 kişi istihdam ediyorduk, dört kişiye kadar düştük. Kapatan kapatana” diye konuştu.