Beyanına göre kuyumcu açlık sınırının altında

2003 Gelir Vergisi beyanları, açlık sınırının 460 milyon 161 bin lira, yoksulluk sınırının ise 1 milyar 398 milyon lira olarak hesaplandığı Türkiye'de bir çok meslek grubunun gelirini çok düşük gösterdiğini ortaya koydu. Buna göre kuyumcular ayda 322 milyon lira ile açlık sınırının altında gelire sahip.

Gelirler Genel Müdürlüğü'nün 2003 yılı gelir vergisi beyanname sonuçları, Türkiye'de vergi kayıp ve kaçağının had safhaya ulaştığını ortaya koydu. Vergi barışına yönelen mükellefler, bu defa normal vergilerini ödemekten kaçındı.

Gelir vergisi genel beyan dönemi olan Mart ayında işadamları ile doktor, avukat, mimar, mühendis gibi serbest meslek erbabının oluşturduğu 793 bin 311 kişi 2002 yılı gelirleri için bildirimde bulundu. Bu mükelleflerin toplam gelirleri 3 katrilyon 508 trilyon 761 milyar lira, bunun vergisi ise 1 katrilyon 58 trilyon 617 milyar lira olarak belirlendi.

Böylece beyannameli gelir vergisi mükelleflerinin ortalama yıllık geliri 4 milyar 422 milyon 933 bin lira, ortalama vergileri de 1 milyar 334 milyon 429 bin lira oldu. 2002 yılı Mart ayında da bir önceki yıl gelirleri için 792 bin 335adet beyanname verilirken, toplam gelir 3 katrilyon 769 trilyon 131 milyar lira, toplam vergi de 1 katrilyon 88 trilyon 254 milyar lira olarak gerçekleşmişti. Bu şekilde enflasyonun toptan eşyada yüzde 30.8, tüketici fiyatları bazında ise yüzde 29.7 olarak ilan edildiği 2002 yılında, vatandaşa sunulan mal ve hizmetlerin fiyatları da asgari bu oranda arttırılırken, işadamları ve serbest meslek erbabı, hayat standardının kalkmasını da fırsat bilip gelirlerinde indirime gitti.

Aylık gelirini 1 milyar 922 milyon lira olarak bildiren ihracat ve ithalatçılar, 1 milyar 47 milyon lira olarak beyan eden yeminli mali müşavirler, kazancını 885 milyon olarak bildiren demir çelik tüccarları, 837 milyon olarak beyan eden avukatlar, 701 milyon lira olarak bildiren baraj ve yol müteahhitleri ile 476 milyon lira olarak beyan eden doktorlar, bu rakamlarla yoksulluk sınırının altında, ancak açlık sınırının üstünde yeralıyor. Kuyumcular, otel ve motel sahipleri, mobilyacılar, lüks bina inşa eden müteahhitler, süpermarketler, kürk imalatçıları ve lokantalar gibi çok sayıda meslek mensubunun ortalama geliri ise açlık sınırının da altında kalıyor.

DÖRTTE BİRİ DÜŞÜRDÜ

Bu gruptakilerden deterjan ticareti yapanların aylık kazancı 84 milyon, lokantacıların 98 milyon, müteahhitlerin 206 milyon, fırıncıların 229 milyon, otelcilerin 272 milyon, elektrikli ev aleti imalatçılarının 303 milyon, kuyumcuların 322 milyon, demir çelik sanayicilerinin de 403 milyon lira seviyesinde bulunuyor.

Yıllık gelir vergisinin seçilmiş meslek gruplarına göre dağılımında da 46 meslek grubundan 34'ünün yıllık gelirini bir önceki yıla oranla düşürdüğü ortaya çıktı. Gelirini yükselten 12 meslek grubundan da sadece sanatçılar, eczacılar, ecza ve ilaç depoları, noterler ve toprak sanayicilerinin ciddi bir kazanç artışına gittiği dikkat çekti.

Yaptıkları her işlemi belgelendirmek zorunda olan noterler ile kamuya ilaç satışları karşılığı mutlaka fatura düzenleyen eczacıların özel durumları dikkate alındığında, gelirini arttıranlar küçük bir grupla sınırlı kaldı. Sonuçta çok kazananlar çok vergi vermek yerine gelirini düşürme yoluna gitti ve normal vergisini bile ödemedi.

NOTER VE SANATÇI

Beyanlarına göre Türkiye'de sadece noterler, ecza ve ilaç depoları, eczacılar, deterjan sanayicileri, sanatçılar ve akaryakıt bayileri yoksulluk sınırının üzerinde gelir elde ederek, normal bir yaşam sürebiliyor. Bu grupta noterlerin aylık geliri 11 milyar 633 milyon lira, ecza depolarının 3 milyar 833 milyon lira, deterjan sanayicilerinin 3 milyar 58 milyon lira, sanatçıların 2 milyar 711 milyon lira, akaryakıt bayilerinin de 1 milyar 540 milyon lira olarak belirlendi. Bu yıl beyanname veren bin 150 sanatçı, toplam 37 trilyon 410 milyar lira gelir bildiriminde bulundu. Sanatçıların toplam vergisi de 15 trilyon 153 milyar 938 milyon lira olarak hesaplandı. Böylece ayda ortalama 2.7 milyar kazandığını bildiren sanatçılar, bu haliyle bile Türkiye'nin en çok kazanan 4'üncü meslek grubu oldu.

Arıoğlu: Hesap soracağız

Gelirler Genel Müdür Vekili Osman Arıoğlu, gelir vergisi mükelleflerinin beyanları üzerinde kapsamlı bir değerlendirmede bulunduklarını bildirdi. Arıoğlu, yaptığı açıklamada, ‘‘Beyan ettikleri gelir açısından en düşüklerden başlayarak yukarıya doğru bütün mükellefleri tek tek inceleyeceğiz. Hızlı denetim programı ile kim ne kazanmış, ne harcamış, ne bildirmiş bunları çapraz kontrole alacağız’’dedi.

Doktor ve avukatlara yönelik özel bir denetim başlattıklarını hatırlatan Arıoğlu, mobilya ve konfeksiyon gibi kayıt dışılığın yoğun olduğu sektörleri de ayrıca büyüteç altına aldıklarını vurguladı.

Çalışanlarından az kazanıyorlar

Gelir Vergisi mükelleflerinin Mart ayında verdikleri gelir vergisi beyannamelerine göre, lokantalar, deterjan ürün ticareti yapanlar ve mobilyacılar Türkiye'nin en az gelir elde eden kesimleri oldu. Bu kesimlerin gelirleri çalıştırdıkları işçilerin bile altında kalıyor. Asgari ücretle çalışan işçinin eline ayda 256 milyon 500 bin lira, diğer işçilerin eline de ortalama 600-700 milyon lira geçiyor. Asgari ücretli bir işçi her ay devlete 32 milyon 265 bin lira gelir vergisi ödüyor.

Mesleklere ve beyanlarına göre, kim ne kadar vergi ödeyecek: