BES’te toplanan fon 16 milyar lirayı aştı, tasarruf teşvik paketiyle katılımcı artacak
Güncelleme Tarihi:
Büyümesini sürdürürken bir yandan da cari açığını düşürmeyi hedefleyen Türkiye, iç tasarruflarını artırmanın peşinde. Bunun için hazırlanan tasarruf teşvik paketi şu anda Başbakanlıkta bekliyor. Pakette küçük de olsa birikim yapmayı teşvik etmek için bireysel emeklilik’e ve mevduatta uzun vadeye vergi avantajı gelecek.
KÜRESEL ekonomik krizde gösterdiği performansla ve finans sektörünün sağlam duruşuyla güçlü bir ekonomik görünüme sahip olan Türkiye, büyümesini sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde devam ettirmek için cari açık sorununa yapısal bir çözüm getirme arayışında. Bu kapsamda Türkiye, bir yandan başta enerji olmak üzere dışa bağımlılığını azaltmaya çalışırken, bir yandan da iç tasarruflarını artırarak cari açıkla mücadelesinde bir an evvel aşama kaydetmeye çabalıyor. Bu konuda hükümetin 2011’in son çeyreğinden bu yana daha yüksek sesle ifade ettiği ‘tasarrufların artırılması’ çağrıları ilk sonuçlarını vermeye başladı. Hükümetin bu çabalarının şu anda üzerinde çalışılan ve bireysel emeklilik sisteminin de dahil edileceği tasarruf paketinin uygulanmaya başlaması ile daha etkin sonuçlar doğurması bekleniyor.
Paket Başbakanlık’ta
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, ekonomi yönetiminin tasarruf oranlarını artırmaya yönelik olarak bir süredir üzerinde çalıştıkları tasarrufu teşvik paketinin geçen hafta Başbakanlığa iletildiğini açıkladı. Önümüzdeki günlerde açıklanması beklenen tasarruf paketinde, vatandaşın birikim yapmasını teşvik etmek amacıyla, yatırım ürünlerine vergi avantajları getirilecek. Bireysel emeklilik sistemine yönelik bazı vergi avantajları ve toplu ödeme yaparak erken emekliliğe imkan tanınması yoluyla vatandaşın bu sistemin içinde yer alması cazip hale getirilmeye çalışılıyor.
En düşük seviyede
Geçtiğimiz aralık ayında tasarrufların artırılması konusuna dikkati çeken Babacan şunları söylemişti: “Şu anda tasarruf oranımız yüzde 12’ye düşmüş durumda. Bu, tarihi en düşük seviye. Milli gelirimizin yüzde 12’si kadar tasarrufumuz var ama milli gelirimizin 22’si kadar yatırım harcamamız var. Aradaki fark zaten eşittir cari açık. Cari açığın iktisattaki denklemi, yatırımlarla tasarruflar arasındaki fark. Gelişmekte olan diğer ülkelere baktığımız zaman, yüzde 30’lar mertebesinde tasarruf oranı görüyoruz ve yüzde 30’lar mertebesinde yatırım görüyoruz. Aslında Türkiye’nin yaptığı yatırım harcaması, özel sektör artı kamu, diğer gelişmekte olan ülkelerin altında, ama tasarruf onun da altında. Dolayısıyla bir tüketim ekonomisi, israf ekonomisi olmamamız gerek. Baktığımızda şu anda maalesef hane halkımızın yüzde 45’i aylık gelirinden daha fazla harcıyor.”
BES’e ilgi artarak sürüyor
Türkiye’de 2004’te başlayan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) uygulamasına ilgi her geçen yıl artıyor. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin 2011 yılına ilişkin “Bireysel Emeklilik Sistemi Gelişim Raporu”ndan derlediği bilgilere göre, geçen yıl sonu itibarıyla sisteme katılanların sayısı 2010 yılına göre yüzde 16 artarak, 2 milyon 641 bin 843 kişiye ulaştı. Aynı dönemde toplam fon miktarı yüzde 19 büyüyerek 14 milyar 329 milyon 771 bin liraya çıktı. Toplam fon büyüklüğü ise, 2012 başında 15.9 milyar oldu.
Gelişmiş ülkelerde BES’in milli gelire oranı yüzde 100’e yakın
TÜRKİYE’nin yatırım fonlarında olduğu gibi emeklilik fonlarında da katedecek çok yolu var. GSMH’ya oranla yaklaşık yüzde 2 seviyesinde seyreden bireysel emeklilik sistemi (BES) büyüklüğü gelişmiş ülkelerde yüzde 100 civarında.
BES katılımcılarının, işgücüne katılım oranına bakıldığında ise Türkiye yaklaşık yüzde 10 seviyesinde iken bu oran OECD’de yüzde 40 civarında.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) geçen hafta yayınladığı rapora göre, Türkiye’deki bireysel emeklilik sisteminin GSMH’ya oranının yüzde 4’ün üzerine çıkacağı tahmin ediliyor. Bu çalışmada, mevcut yasal düzenlemelerin aynan devam etmesi halinde tahminler yürütüldü.
Mevduatta uzun vadeye teşvik geliyor
TÜRKİYE’de vadeli mevduatın süresi Avrupa ülkelerine oranla oldukça kısa. Yakın bir zamana kadar 30 gün olan mevduattaki vadeler son dönemde 45 gün hatta 60 güne kadar uzadı. Ancak hükümet bu vadenin daha da uzatılmasını sağlamak için faiz ve stopaj avantajları getirmeyi planlıyor. Tasarrufun artırılması paketinde bu yönde uygulamaların yer alması bekleniyor. Türkiye’de 650 milyar lirayı biraz aşan mevduatın çok büyük bir kısmı sadece 3 ay ya da daha kısa vadede tutuluyor. Ortalama 560 milyar liranın 3 ay ve daha kısa vadede tutulması hükümeti bu alanda cazip adımlar atmaya yöneltti. Bir yıla kadar uzayan vade oranı ise toplam mevduatın içinde yüzde 5 civarında. Şu anda Türkiye’de vade farkı gözetmeksizin mevduata yüzde 15 stopaj uygulanıyor, hazırlanacak pakette bunun kademeli olarak vadesine göre düşürülmesi planlanıyor.
Muğla İstanbul ve Antalya ilk üçte Siirt artışta en hızlı
2011 sonu itibarıyla yürürlükteki BES sözleşmelerinde, sisteme dahil olan kadın nüfusun yaş ortalaması 37.4.
Erkeklerin yaş ortalaması 37.9.
Katılımcılara ait toplam fon büyüklüğünün yüzde 59’una erkek, yüzde 41’ine kadın katılımcılar sahip.
Katılımcılarının, katılımcıların en yoğun oldukları ilk üç il sırasıyla Muğla (yüzde 12), İstanbul (yüzde 10) ve Antalya (yüzde 10).
Sahip olunan sözleşme adedine göre değerlendiril-diğinde, katılımcıların yüzde 82.4’ünün sistemde sadece bir sözleşmeye sahip.
İki sözleşmeye sahip kişilerin oranı yüzde 13.6, üç sözleşmeye sahip olanların oranı ise yüzde 4.
Katılımcı sayısının il bazında artış hızıının en fazla olduğu ilk üç il yüzde 38 ile Siirt, yüzde 32 ile Bitlis ve yüzde 30 ile Sakarya olarak belirlendi.