Benzinin litresinde 5-10 kuruş yükü gördü 200 milyon dolarlık promosyonu bitirdi

YÜKSEK vergiler nedeniyle benzinin litre fiyatının 4 liraya ulaşmasıyla başlayan tartışmalara, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu da (EPDK) ‘promosyon yasağı’ ile katıldı. Litreye 5-10 kuruş olarak yansıdığı hesap edilen ürün promosyonları 31 Ocak’tan itibaren tümüyle yasaklandı. Ancak bu yasak hem fiyatın bu yöntemle düşmeyeceğine inanan tüketicinin hem de promosyon sektörünün hoşuna gitmedi. EPDK Başkanı Hasan Köktaş, alınan kararın gerekçesini “Rekabetin çanak çömlekte değil, fiyatta olmasını istiyoruz” diye açıkladı. Promosyon Ürünleri İmalatçıları ve Satıcıları Derneği PROMOTÜRK Başkanı Esad Ahmet Özdem ise, cirosu 1 milyar dolar sektöre bu yasağın yaratacağı küçülmenin 150-200 milyon dolar olacağına dikkat çekti.
EPDK dün yaptığı toplantıda, akaryakıtta promosyona önemli ölçüde sınırlama getiren bir karar alarak, 31 Ocak 2011 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, akaryakıt ve madeni yağ satışlarında istasyonlarda hediye, eşantiyon ve kampanya adları altında oyuncak, deterjan, ev eşyası, bilet gibi tüm mal promosyonlarının yapılmasını yasakladı. Bu karara göre, istasyonlar 31 Ocak’tan itibaren sadece bankaların kredi kartlarından puan yüklenmesi gibi finansal promosyonlarla, verilen araç yıkama, ücretsiz yağ değişimi gibi hizmet promosyonları yapabilecek.
Çin malı oyuncakla rekabet zor
EPDK Başkanı Hasan Köktaş, yaptığı açıklamada, akaryakıt piyasasında rekabetin hediye çanak çömlekte, deterjanda, Çin malı oyuncakta değil fiyat üzerinden yapılmasını istediklerini belirterek, akaryakıt maliyetine bu tür unsurların etki etmesini istemediklerini söyledi. Köktaş, bu nedenle gelecek ayın sonundan itibaren akaryakıt sektöründeki tüm mal promosyonlarını yasakladıklarını belirtti.
2 bin işletme ekmek yiyor
Bu yasağın sadece akaryakıtla ilgili olmadığını, otomotiv, lastik gibi pek çok diğer sektörün de promosyon kanalı olarak istasyonları kullandığını hatırlatan PROMOTÜRK Başkanı Özdem ise, şu değerlendirmeyi yaptı: “Hollandalı bir firma 1.5 milyar Euro ciro yaparken, Türkiye’de tüm sektörün cirosu 1 milyar dolar. Şimdi bu son yasak da sektörümüzü yüzde 15, hatta yüzde 20 daraltır. Şu anda 150’si Promotürk üyesi, 400 civarında firma var sektörde. Ancak promosyon sektörü plastik üreticisinden kargocuya kadar pek çok sektörü ilgilendiren 2 bin kadar işletmenin ekmek yediği bir sektör.”

İsraf yapmasınlar fiyat rekabeti için çalışsınlar

EPDK Başkanı Hasan Köktaş, akaryakıt piyasasında operasyonel maliyetlerin azaltılması ve tüketici lehine, rekabetin arttırılması çalışmaları kapsamında promosyonlar konusunu belli bir süreden bu yana değerlendirdiklerini açıklarken, alınan kararın gerekçelerini de şöyle aktardı:
Mal promosyonlarının çoğu kalitesiz mallarla israfa sebebiyet veriyor ve fiyatlar üzerinde de bir baskı oluşturuyor.
Bayi ve dağıtıcıların birbirleriyle ‘akaryakıtın yanında tüketiciye hangi malı vereyim’ diye değil, ‘fiyat rekabetini nasıl sağlarım’ diye yarışması gerekiyor.
Tüketicinin de alacağı hediyenin değil fiyat panosunun peşine düşmesi gerekli.
Kanunda bayilerin bu promosyon kampanyalarına katılımlarının isteğe bağlı olduğunun tanımlı. Ancak bazı zorlamalar uygulanıyordu.

Akaryakıt fiyatı böyle inmez

EPDK Başkanı’nın sözünü ettiği yasaklamanın “piyasaya müdahale” anlamına geldiğini savunan akaryakıt sektörü temsilcileri, fiyatın bu yöntemle düşürülmeyeceğini savundu.  Sektör yetkilileri, promosyonun bir pazarlama aracı olduğunu ancak tüketicinin ilk tercihi olmadığına dikkat çekerken, yapılan araştırmaların, tüketici tercihlerinde “fiyat, kaliteli akaryakıt ve iyi hizmetin” ilk sıraları aldığını, bunları çevre ve tuvalet temizliğinin izlediğini aktardı. “Hoşluk” diye adlandırılan promosyonun ise ancak bunlardan sonra geldiğini belirten sektör temsilcileri, önemsendiğine dikkat çekti. Bu tür yasaklamalarla, sektörde rekabet yaratılacağı, fiyatın düşeceği görüşünün doğru olmadığını savunan sektör temsilcileri, şu değerlendirmeyi yaptı: “Şu anda pompa fiyatları 3.72 ile 3.82 lira arasında değişiyorsa, bu rekabet değil midir? Ayrıca, iki yılda bir piyasaya müdahale ediliyor görüntüsü verilmesi de Türkiye’nin risk primi açısından da iyi olmuyor.”

Yıldız: Akaryakıtta piyasaya müdahale yok

ENERJİ ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, akaryakıt fiyatlarıyla ilgili olarak “Otomatik fiyatlamaya veya serbest piyasaya herhangi bir müdahale söz konusu değildir. Ama ben özel sektörün de bunu tabii ki istismar etmeden yine rekabet ortamı içerisinde bunu sağlayacağına inanıyorum” dedi.
Yıldız, Gebze’de Alstom Grid Yeni Güç Transformatörü Tamir Tesisi’nin hizmete açılış töreninde akaryakıt fiyatlarıyla ilgili sorulara şu cevabı verdi: “Özellikle 95 oktanlı benzin için söylüyorum. 7 kuruşluk zammın dağıtıcı rafine ve bayi kısmıyla olanla alakalı Tüpraş, yani rafineri merkezi 2 kuruş, yüzde 2’ler civarında kendisine geri aldığını belirtmiştir zammı. Dağıtım hizmetleri ise kendi içindeki rekabet ortamında yine 2 ile 5 kuruş civarında da onlar geri almıştır. Yani yapılan toplam zam eğer 7 kuruş ‘bir dağ’ ise geri alınan 4 veya 5 kuruş ‘fare’ midir. Hani ‘dağ fare doğurdu’ dendi. Türkiye ithalat yapıyor. Ve ham petrol fiyatları dünyada yükseldi. Ama biz özellikle Sayın Babacan’ın başkanlığında yaptığımız toplantıda bunun dışındaki kalemlerde rafine merkezleri dağıtıcı ve bayiler bazında kendilerine sunulan makul karların haricinde farklı bir çıkışları var mıdır? Biz bununla ilgilendik. EPDK bununla ilgili görüşmeleri tabii ki devam ettiriyor. Bu görüşmelerden de mutlaka bir fayda sağlayacaktır halkımız. Otomatik fiyatlamaya veya serbest piyasaya müdahale söz konusu değildir.”