Benim sadık yarim kara toprak! Fasulye toplayıp biber diktim

Tarım başta olmak üzere her alanda üretim yapmak artık ülkeler için gittikçe stratejik bir boyuta ulaşıyor. Pandemi dönemi de üreten ülkelerin ve şirketlerin ne kadar güçlü kaldığını tüm dünyaya gösterdi. Gıda ve hammadde üretimi bu süreçte en büyük problemleri oluşturdu. Özellikle girdi maliyetlerinin arttığı son zamanlarda tarım gibi sektörlerde üretim yapmak, üretimin devamlılığını sağlamak ise oldukça zor. Bu üretimin merkezinde çalışmak da işçi olmak da ciddi bir emek, alın teri ve sabır gerektiriyor.

GÜNLÜK 100 LİRA

Ben de Bursa’nın Yenişehir bölgesinde çoğunluğunu Diyarbakır ve Şanlıurfalı işçilerin oluşturduğu bir fasulye tarlasında mesaiye başladım. Sabah 8’de artık herkes tarlada ve çalışmaya başlamış oluyor. Öğlen bir saatlik yemek molası var. Sonra dayanılmaz bir sıcağın altında saat 18.00’e kadar devam ediyor mesai. Günlük ücret ise 100 lira. Yemek parası gibi yan ödeme de yok. Cepten karşılanıyor.

MAYISTAN EKİME KADAR

Her hafta bir mesleği deneyimleyip sizlere aktardığımız “İşin Peşinde” köşesi için yeni durağımız tarım işçileri oldu. Mevsimlik tarım işçileri ilkbaharda Türkiye’nin her köşesine dağılıp çalışmaya başlıyor. Sayıları milyona yaklaşıyor. Tarımsal üretimin gerçekleştiği her ilçede bine yakın mevsimlik tarım işçisi mayıs ayından ekim sonuna kadar üretimin temelini oluşturuyor.

ÇAVUŞLAR YÖNETİYOR

ÇALIŞTIĞIM tarlada işçileri çavuş olarak adlandırılan Mehmet Nuri Tekin yönlendiriyor. Her çavuşun 30-40 işçisi var. Çoğu kendi köylülerinden oluşuyor. 16 yaşından 55 yaşına kadar herkes aynı hızda çalışıyor. Mehmet çavuş işe başlamadan bana fasulyenin nasıl toplanacağını gösterdi. İlk başta kolay gibi gelse de asıl zorluğun aynı işi saatlerce sıcağın altında tekrarlamak olduğunu anladım.

Çavuş hızlı toplamam için çömelerek hareket etmem gerektiğini söyledi. Bir de uyardı: “Sakın küçükleri toplama!” Ben de onun gösterdiği ölçülerde toplamaya devam ettim. Toplanan fasulyeler önce beyaz bir torbada birikiyor. Daha sonra kırmızı bir çuvala dökülüyor. Toplamak sabır istiyor. Ama asıl zor iş dolan çuvalları sırtlayıp tarlanın başından sonuna taşımak. İşçinin çilesi ağır.

Burada iş bana kalıyor. Tarlada iş beğenmemek gibi bir lüks yok. İlk çuvalı omzuma atıp götürmeye başlıyorum. Yürüdükçe 30 kilo fasulye sanki daha da ağırlaşıyor. Çuval sayısı arttıkça sıcak daha da kavuruyor. Koca tarladan onlarca çuval fasulyeyi toplamak, üretmek güzel ama iş ciddi bir fiziki güç istiyor. Ben toplama sürecine katılsam da aynı işçiler bu tarlada fide dikip, çapa yaptılar. Aldıkları ücret ise yaptıkları işe göre oldukça düşük kalıyor.

FasUlye tarlasından sonra 5-6 kilometre mesafedeki başka bir tarlaya gidiyoruz. Burada bugün biber fidesi mesaisi var. Çalışanların çoğu kadın. Sanırım elleri çabuk olduğu için fide işinde daha öndeler. Çavuş bana da fideleri verip işçilerin arasına gönderiyor ama kolay bir dikim için ıslatılan toprakta ayakkabı ile çalışmak mümkün değil. Ben de herkes gibi ayakkabıları çıkarıp yalın ayak çalışmaya başlıyorum. Ama fideleri her diktiğimde yanımdaki işçiler, “Yine yanlış yere koydun sırayı bozma” diye uyarıyor. Toprağın içinde bata çıka çalışmak ciddi derecede yoruyor. Üstelik öğlen sıcağında insanın nefesi kesiliyor. İşçilerin şikâyeti ise yine aynı: “Eğitimi kaçırıyoruz. Çadırlarımız yetersiz. Banyo ve tuvalet hiç hijyenik değil. Aldığımız ücretler bu emeği yansıtmıyor. Burada topladığımız 2 liralık ürünü pazardan satın alamıyoruz. Hepimiz sigortalı çalışmak istiyoruz.”

AİLECEK GELİYORLAR

1994 yılından itibaren bölgedeki tarlalarda çalıştığını söyleyen Mehmet Nuri Tekin, “Buraya işçiler ailecek gelir. Çocukları ile beraber tarlaya girer. Hayatlarımız ise buradaki çadırlarda. 3-4 yıl önce çadırlara elektrik geldi. Ama işçiler gerçekten 6 ay boyunca çadırlarda ciddi sorunlarla boğuşuyor. Altyapı yok. Sıcak havada çadırlar fırın gibi. Hijyen yetersiz. Sigortasız çalışıyoruz. Bunların acil iyileştirilmesi gerekiyor. Verilen sözler hiç tutulmuyor. Çocukların eğitim problemi bizi çok üzüyor” diye konuştu.

SANAYİ KURULUŞLARI SULARI KİRLETİYOR

Yıllardır buradaki tarlalarda çalıştığını söyleyen Orhan Kaya da sanayi kuruluşlarının çevreye kontrolsüz bıraktığı atıklar yüzünden bölgedeki verimin sürekli düştüğünü belirtiyor. Orhan Kaya, “Sulama kanallarına atıkları bırakıyorlar. Dönümü 8 ton biber veren tarla şimdi 5 ton bile vermiyor. Aşırı sıcaklar da bunda çok etkili” dedi. Özellikle girdi maliyetleri yüzünden artık çiftçilerin ekim yapamadığını dile getiren Kaya, “Akaryakıt ve gübre gibi girdiler arttıkça üretmek zorlaşıyor. Bu konuda daha fazla destekleyici politikalara ihtiyaç var” diye konuştu.

NE KADAR KAZANIYORLAR?

Mevsimlik tarım işçileri yılda ortalama 5-6 ay zorlu şartlarda çalışıyor. Günlükleri 100 lira civarında. Bunun 90 ve 120 TL arasında değiştiği bölgeler de var. Aylık kazançları ise 2 bin 700 ila 3 bin lira arasında değişiyor. İşçiler burada kazandıkları para ile aynı zamanda yılın kalan kısmını da idare etmek zorundalar. En büyük istekleri ise devlet desteği ile kayıt dışı çalışma ortamının hızla bitirilmesi.