Basit vergi belgeyle işler

Kazanç üzerinden alınan, Gelir ve Kurumlar Vergisi'nde Maliye açısından başarılı olabilmeyi sağlayacak en önemli husus, ticari ve ekonomik faaliyetleri kayıt içine alabilmektir. Bunun için de, iyi ve işlerliği kolay bir belge düzeni kurmak ve bütün işlemlerin belge ile yapılmasını sağlamak şarttır.

Belge düzeninde oto kontrol çok önemlidir. Yani satıcı ve alıcının belge düzenlemek açısından menfaatleri çatışmalıdır. Eğer belge düzenlememek ikisinin de işine geliyorsa, o zaman iş çok zorlaşır. Örneğin, bir ev kadını vergi iadesine tabi olmayan bir malı aldığında, belge onun hiçbir işine yaramaz, oysa satıcının fiş düzenlememekte büyük menfaati vardır. Bu satışta, hele birde alıcıya biraz tenzilat yapma vaadinde bulunulursa, alıcının belge almaktan vazgeçmesi çok kolaydır.

Otokontrol müessesesini çalıştırmayan iki önemli konudan birisi doğrudan tüketiciye, diğeri ise götürü usulde vergiye tabi veya vergiden muaf esnafa mal satılmasıdır.

İADE İYİCE DARALDI

Bunlardan birincisindeki sakıncaları önlemek üzere yıllar önce tüketicileri fiş almaya zorlamak için ‘‘vergi iadesi’’ usulü getirildi. Amaç fişi getiren tüketiciye, bir miktar para vererek, onun belgesiz alışveriş yapmasını önlemekti. Önceleri başarılı görünen bu sistem, biraz dejenere edilmesinden, biraz da Maliyeye pahalıya mal olması yüzünden kapsamı iyice daraltıldı, ödeme süreleri uzatıldı ve sistem amaca hizmetten epeyce uzaklaştı.

Vergiden muaf esnaf ve götürü usulde vergiye tabi mükellefleri belge düzenine sokmak için ise son Vergi Reform paketinde çok önemli hükümler getirildi.

Vergiden muaf esnafın kapsamı çok daraltıldı ve en önemlisi bu esnafa sattığı malın belgesini alması ve bunun yanında taşıması zorunluluğu getirildi. Yani köyde, ipli boncuk şekeri satan, ihtiyar amca vergiden muaf olacak ama, sattığı şekerin belgesini mutlaka alacak ve yanında taşıyacak. Aksi halde hemen muafiyet belgesi iptal edilecek.

Öte yandan Vergi Reform Paketi ile ticari kazançta götürü usulde vergilendirme tamamen kaldırıldı. Bu çok önemli bir olaydır. Son değişiklikler eğer Vergi Reformu olarak kabul edilirse ve bunun bir ayağı Mali Milat ile ilgili hükümlerse, bize göre diğer ayağı da götürü usulün kaldırılmasıdır.

BASİT USUL

1.1.1999 tarihinden itibaren şimdiye kadar götürü usule tabi olmuş bütün esnaf, ‘‘Basit Usul’’ denilen bir usulle vergilendirilecektir. Bu usule göre, her esnaf yılbaşından itibaren aldığı her mal ve hizmet ile yaptığı masraflar için belge alacak, sattığı her mal veya yaptığı her hizmet için belge verecektir. Bu belgeler yeterli olacak, ayrıca defter tutulmayacaktır.

Alınan ve verilen bu belgeler birer dosyada muhafaza edilecek ve yıl sonunda Meslek odalarına götürülecektir. Meslek odalarında resmi olarak ‘‘Serbest Muhasebeci’’ sıfatına sahip muhasebeciler, bu dosyalardan o esnafın yıllık kazancını hesaplayıp, beyan edeceği gelirini kendisine bildireceklerdir. Esnafta bu geliri Şubat ayında Vergi Dairesine beyan edecek ve vergisini Şubat, Mayıs ve Ağustos aylarında 3 taksitle ödeyecektir.

BASİT AMA...

Defter tutmadan Basit Usul'de vergiye tabi olmanın şartları ve sınırları hakkında ileride ayrıntılı bilgiler verebiliriz. Ancak burada acilen bir uyarıda bulunmak istiyoruz.

İlk nazarda ismi gibi basit görünen bu sistemin başarı ile uygulanması fevkalade zordur. Bunu uygulayacak kişilerin çoğu hesaptan kitaptan pek fazla anlamaz. Şu anda hemen hemen hepsinin bu değişikliklerden haberleri bile yoktur. Bir an önce, açılacak bir kampanya ile bıkmadan, usanmadan bu kesime yapacakları şeyler anlatılmalıdır. Kuru bir tebliğ çıkarmak kesinlikle yeterli olmaz. Üstelik, Bakanlık bu konuda kanunun kendisinden istediği düzenlemeleri bile henüz yapamamış ve uygulama tebliğlerini de yanlamamıştır. İlk beyanlar için belki daha çok zaman vardır ama belgelerin toplanmasına hemen yılbaşından itibaren başlanacaktır.