Başbakan’ın ‘baba ocağı’ çağrısına kimler ses verdi?
Güncelleme Tarihi:
Başbakan Erdoğan’ın yeni teşvik paketini açıklarken “Gelin baba ocağınıza yatırım yapın” mesajını alan çok sayıda işadamı memleketlerine dönük proje üretmeye başladı. Yatırım için özellikle teşvik sisteminde yer alan 6’ncı bölge öne çıkıyor. Hemşerileri için yatırımı gündemlerine alan işadamları arasında Süleyman Orakçıoğlu, Yalçın Ayaydın, Erdal Bahçıvan, Zeynel Abidin Erdem, Kemal Güneş gibi isimler yer alıyor.
Son açıklanan teşvik paketinde özel önem verilen 15 doğu ili, şimdilerde yapılacak yeni yatırımların yolunu gözlüyor. Paketin açıklanmasıyla doğu illerine yatırımda ilk hamle ise hemşerilerinden geldi.
Ekonomist Dergisi'nden Sibel Atik'in haberine göre teşvik paketi açıkladığında doğulu işadamlarına “Gelin baba ocağınıza yatırım yapın” diyerek seslenen Başbakan Erdoğan’ın çağrısı yanıt buldu. Doğu kökenli pek çok yatırımcı baba ocağına yatırım için kolları sıvadı.
Geçen hafta Maliye Bakanı Mehmet Şimşek teşvik paketinin devlete maliyetinin 2 milyar lira olacağını açıkladı. KDV istisnasından, gümrük vergisi muafiyetine, sigorta priminden yatırım yeri tahsisine kadar pek çok başlığın yer aldığı yeni teşvik sistemiyle devlet, özellikle doğuda yer alan 15 il için 10 yıl boyunca SSK işveren payı, SSK işçi payı ve gelir vergisi stopajından vazgeçti.
Teşvik paketinin açıklanmasının ardından memleketine yatırımla gitmeye karar veren işadamları arasında, Orka Grubu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu, Günkar Tekstil’in sahibi Kemal Güneş, Erdem Holding Başkanı Zeynel Abidin Erdem, Bahçıvan Gıda Başkanı Erdal Bahçıvan, Ayaydın, Miroglio Group Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Ayaydın, Akmen Ayakkabı Yönetim Kurulu Başkanı Selahattin Akaydın yer alıyor.
ADIYAMAN’A DİKİM TESİSİ
Bundan yedi yıl önce memleketi Adıyaman’a yatırım yapan Günkar Tekstil’in patronu Kemal Güneş, paketin açıklanmasıyla ikinci yatırım hamlesi için de çalışmalara başlamış.
Adıyaman Organize Sanayi Bölgesinde 10 bin metrekarelik bir alanda 20 milyon dolarlık yatırımla 2005 yılında ilk çalışmalara başlayan Günkar Tekstil, Sunset markasıyla Adıyaman’dan dünyanın dört bir tarafına ihracat yapmayı başardı. Dünyaca ünlü top model Naomi’nin pozuyla mayokini serisinde uluslararası alanda da başarılı olan Sunset, Adıyaman’da 4 milyon dolarlık bir yatırıma daha imza atacak.
Mevcut tesiste kapasiteyi artıracaklarını aktaran Kemal Güneş, “Teşviğin içeriğini iyi incelemek gerekiyor. Bu nedenle yürürlüğe girer girmez biz de yatırımımıza start vereceğiz. Bu yatırımımız 150 makineli bir dikim tesisi olacak” diyor.
İKİ KAT BÜYÜTÜYOR
Memleketinde yatırıma koşan bir diğer işadamı ise Başbakan Erdoğan’a da ayakkabı yapan Akmen AŞ’nin sahibi Selahattin Akaydın. Ürettiği ayakkabılarıyla Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Yunanistan eski Başbakanı Kostas Karamanlis'i giydiren ve dünyada 12 ülkeye ihracat yapan Akmen Ayakkabı, üç kuşaktır bu işi yapıyor.
Üçüncü kuşak temsilci Selahattin Akaydın, Muş merkezdeki tesislerde kapasite artırımına gideceklerini ve yatırımın 3 milyon TL’lik tutarında olacağını kaydediyor. Şu an 105 kişi olan çalışan sayısının böylece 200’e çıkacağını söyleyen Akaydın, yıllık ayakkabı üretiminin de 250 binden 500 bin çifte çıkacağını aktarıyor.
Yine Muşlu ve teşviklerin ardından kendi memleketinde yatırıma sıcak bakan Bahçıvan Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan da bölgenin tarım ve hayvancılık yatırımlarına uygun olduğunu belirtiyor. Kendilerinin de teşviklerin ardından buraya yatırım için henüz düşünce aşamasında olduklarını ifade eden Bahçıvan, yatırım için toprağa dayalı işlerin ön planda olacağını aktarıyor.
ORKA’DAN ÖRME YATIRIMI
Elazığlı bir işadamı olan Orka Grup Başkanı Süleyman Orakçıoğlu ise memleketinde çok ortaklı bir iş yapma niyetinde. Bundan kısa bir süre önce Türkiye İhracatçılar Meclisi üyeleriyle Elazığ’da bir yatırım toplantısı yapıldığını ve kentin potansiyellerinin masaya yatırıldığını ifade eden Orakçıoğlu, özellikle organik tarım ve turizm alanında önemli bir potansiyel olduğunu söylüyor.
Elazığ’da organik meyve şekeri olarak kullanılan siyah üzüme dair çok ortaklı bir yatırım olabileceğini dile getiren Orakçıoğlu, tekstil alanında ise Giresun’da yaptıkları gömlek, pantolon ve ceket üretim tesisine ek olarak yeni bir yatırım daha planladıklarını kaydediyor.
Giresun Organize Sanayi Bölgesi’nde arazi satın aldıklarını ve yeni tesisle ilk defa örme alanında da üretime geçeceklerini belirten Orakçıoğlu, yatırımın 5 milyon dolar tutarında olacağını ifade ediyor. Doğu ve Karadeniz’e yatırım planlayanlar için özellikle kalifiye eleman unsuruna dikkat etmeleri önerisinde de bulunan Orakçıoğlu “Buraya ilk tesisi kurduğumuzda kalifiye eleman bulamadık ve 3 bin kişiyi eğittik. Bu 3 bin kişiden ancak 600‘ü ile çalışabildik. Bu yenin tesisle birlikte 300 kişiyi daha istihdam edeceğiz” diyor.
AYAYDIN’DAN İLK YATIRIM
Hazırgiyim markalarından İpekyol, Twist ve Machka’nın sahibinin yolu da teşviklerle birlikte memleketine düştü. İtalyan tekstil devi Miroglio ile yüzde 50 ortak olan ve 120 milyon dolar gibi bir ciroya sahip olan Ayaydın, Miroglio Group Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Ayaydın, Mardin’de bugüne kadar yapmadığı bir işte yatırım planlıyor.
Tekstil sektörünün yanı sıra geçtiğimiz aylarda ayakkabı sektörüne de giren Ayaydın, bu defa kadın pedi ve çocuk bezi üretmek üzere Mardin’de yer arayışına girdi. Mardin’de yapılacak yatırımın tamamen ailenin ayrı bir işi olarak konumlanacağını söyleyen Yalçın Ayaydın, bugüne dek Mardin’de hiçbir yatırım yapmadıklarını da sözlerine ekliyor.
20 OKUL DAHA
Mardinli işadamı Erdem Holding Yönetim Kurulu Başkanı Zeynel Abidin Erdem ise hep eğitim yatırımlarıyla hemşerilerinin yanında olmuş. Annesi Midyat, babası ise Savurlu olan ve kendisi de Savur da doğan Erdem, şehrin kültürel seviyesine katkı yapacak yatırımları hep daha önemli bulduğunu söylüyor. Bu nedenle Mardin’de bugüne dek 20 okul yaptığını ve en son Midyat Koleji ve Mardin Artuklu Üniversitesi’nin İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi binasını yaptırdığını belirten Erdem, bu yıl Mardin’deki eğitim çalışmalarına 10 milyon TL harcamış. Erdem, 20 okul daha açacaklarını söylüyor.
DOĞU’NUN ‘BAŞARISIZ’ GİRİŞİMLERİ
Aslında doğuya yatırım hamlesi ilk değil. Daha önce pek çok yatırımcı doğu illerine yatırım yapmayı denemiş fakat her biri farklı nedenlerle bu zor bölgede tutunamamıştı.
Burada yatırım deneyimi olan işadamlarından aldığımız görüşlere göre aslında bölgede yatırımcı için zor ve en büyük açmazların başında lojistik, maliyet ve kalifiye eleman geliyor. Bir de buna risk nedeniyle bankaların krediye mesafeli duruşu da eklenirse daha önce bölgeye giden işadamlarının yaşadıkları başarısızlıklar daha iyi anlaşılır.
Böyle bir ortamda bölgeye yatırım yaparak bir nevi elini taşın altına koyan iş adamları arasında kimler yok ki… Lacoste’un Türkiye distribütörü Eren Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Eren, mesela Bitlis’e BETAV aracılığı ile fabrika kurmuştu, Domino Tekstil’in sahibi Umut Oran ise Şanlıurfa’da dokuma pantolon tesisi açmıştı. Hey Tekstil’in Başkanı Aynur Bektaş Batman’a bir tekstil fabrikası kurdu fakat o da başarılı olamadı.
Daha eskiye gidecek olursak Halis Toprak’ın yağ ve mermer fabrikaları devam edemedi. İTO’nun öncülüğünü yaptığı Doğu Holding ise silah fabrikası, otel, fidan üretimi yatırımlarını gündemine almış, fakat hüsrana uğramıştı. Ethem Sancak da Siirt’e pantolon fabrikası kurmuş ve fakat o da ayakta duramamıştı. Yaşanan başarısızlıklarda en önemli etkenlerden biri olarak bankaların kredi vermemesi ve kalifiye eleman gösteriliyor fakat oraya teknisyen götürmenin de zor olduğu aktarılıyor. Bölgede yatırımı deneyen işadamlarından biri olan Umut Oran’a bölgede yatırımcıyı bekleyen zorlukları sorduk.
Oran şunları söylüyor:
“Bu teşvik 2004 yılında açıklansa daha büyük bir etki yaratırdı. Fakat ben her koşulda yatırımcının Güneydoğu’ya gitmesini isterim. Tavsiyem büyük rakamlı yatırım yerine etap etap genişletilecek bir tarzda ilerlenmesi. Oradan pazar bağlantılarınıza göre yatırımınızı şekillendirmeniz gerekir. Bir de kaliteli üretim için kalifiye eleman olmalı.”