Banka boşaltma yöntemleri

İstanbul DGM Cumhuriyet Savcıları Muzaffer Yalçın ve Turan Çolakkadı tarafından düzenlenen iddianameye göre, 22 şubat 1999 tarihinde Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu'na devredilen Yurt Ticaret ve Kredi Bankası (Yurtbank), değiştirilen 3182 sayılı Bankalar Yasası'nın 64. maddesi kapsamında 31 Aralık 1997 tarihinde yakın gözetime alındı.

Bankanın mali durumunun düzeltilmesi için, birtakım tedbirlere başvurulurken, özellikle de krediler üzerinde muhtelif kısıtlamalar getirildi. Gruba dahil kişi ve şirketler ile bunlarla doğrudan ve dolaylı ilişki içerisinde bulunan gerçek ve tüzel kişilere, hiçbir şekilde kredi kullandırılmaması hususu açıkça belirtildi.

Bankanın yaptığı işlerin daha yakından izlenmesi ve kontrol edilmesi amacıyla banka Yönetim Kurulu Üyeliği'ne Metin Aytaç atandı. Aytaç, 1 Nisan 1998 ile 16 Şubat 2000 tarihleri arasında Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yaptı.

Metin Aytaç'a banka ile ilgili olarak periyodik rapor hazırlama ve bu raporu Hazine Müsteşarlığı'na gönderme görevi verildi. Ayrıca, Yönetim Kurulu kararlarının geçerli olabilmesi için mutlaka Metin Aytaç'ın imzasının bulunması karar altına alındı. Daha sonra muhtelif yazışmalar neticesinde ancak kullandırılacak kredi tutarına eş değer miktarda maddi teminat alınması kaydıyla bankacılık ilke ve teamüllerine çerçevesinde kredi kullandırılmasına izin verildi.

Denetleyicinin imzası var

Bu dönemde Yurtbank tarafından izin ve teamüllere uymayacak şekilde verilen kredilerle ilgili olarak, soruşturmalar yapılıp, davalar açıldı.

İddianamede, 2 Ekim 1998 tarihli Yönetim Kurulu kararı ile birkısım kişilere tahsis edilen konut kredileri hakkındaki soruşturmanın ayrıntılarına yer verildi.

İddianameye göre, 2 Ekim 1998 tarihli Yönetim Kurulu kararı ile Kamuran Altıner, Celal Yavuzer, Melek Akgül, Ahmet Erdal Eke, Ayşe Erol, Tacettin Yılmaztürk, Suna Gülderen Tecimeroğlu, M. Ali İyioğlu, Fahri Erkan, Bülent Erdem, Osman Gönüllüleroğlu, Mehmet Seyfullah Arıkan ve Serdar Suphi Özer adlı 13 kişiye kredi tahsis edildi.

Kararda, Yönetim Kurulu Başkanı Ali Avni Balkaner'in yanı sıra bankanın daha yakından izlenmesi için atanan Yönetim Kurulu Üyesi Metin Aytaç'ın da imzası bulunuyor.

Karara göre, kredilerin tahsis edildiği kişiler, Üçem Taahhüt ve Ticaret Sanayi Yatırım Konsorsiyumu (Üçem A.Ş.) inşaatını yüklendiği Çamlıca Konakları'ndan ev satın alacaklar. Krediler, 24 ay vadeli olarak tahsis edildi. 4 ay sonra sonra aylık ödemelerin yapılması karar altına alındı. Bu şekilde adı geçen kişilere, toplam 14 milyon 922 bin dolar kredi tahsis edildi ve hemen kullandırıldı.

Çamlıca Konakları, grup şirketlerinden Üçem tarafından inşa edilirken, satışlar da Yurt Gayrimenkul Değerlendirme A.Ş. tarafından yapılıyor.

Konut satışı yapılırken, herhangi bir kriter belirlenmedi. Mali durum araştırması yapılmadı, sadece kişilerin sözlü talebi ile satış işlemi gerçekleştirildi.

Adresleri dahi yok

Kredi tahsisi ile ilgili olarak bankada herhangi bir bilgi ve belge mevcut olmazken, kredi tahsis edilen kişilerin adresleri dahi bulunmadı. Sadece imza alınan boş durumdaki başvuru formları bulundu.

Krediler, Yönetim Kurulu kararına istinaden 2-5 Ekim 1998 tarihlerinde 24 ay vadeli ve aylık yüzde 1 faizli dövize endeksli konut kredisi olarak kullandırıldı. Sözkonusu işlemler için kredi ve mevduat hesapları açıldı. Kullandırılan krediler, adı geçen kişilerin mevduat hesaplarına aktarıldı. Bu krediler, aynı tarih itibarı ile Üçem A.Ş.'nin mevduat hesabına virmanla aktarıldı.

Banka ile kredi kullanan kişiler arasında düzenlenen Yurtbank Özel Yuva Kredi Sözleşmesi'nin 9. maddesinde cayma hakkı kabul edildi. Çamlıca Konakları konut satım sözleşmesinin 8. madedsinde de aynı şekilde cayma hakkı öngörüldü.

Konut kredisi alan kişiler, 8-11 Ocak tarihlMri arasında cayma haklarını kullanarak, Çamlıca Konakları'ndan konut satın almaktan caydılar. Bu şekilde kişilere tahsis edilen krediler, grup firması olan Üçem A.Ş.'de kaldı.

Asıl amaç kaynak aktarmak

İddianamede, bu olayda esas amacın kişilere kredi vermek olmayıp, sanık Ali Avni Balkener'in firmalarından Üçem A.Ş.'ye kaynak aktarmak olduğunun anlaşıldığı vurgulandı. İddianame, şöyle devam ediyor:

"Kredi tahsis edilen kişilerin genellikle bu şekilde oldukça pahalı bir evi satın alacak mali güçleri mevcut değildir. Kişilerin bir kısmı, Balkaner firmaları ile ilişkili, bir kısmı Ali Avni Balkener'in tanıdıklarıdır.

Hiçbir araştırma yapılmadan, kredi tahsis edilmiş ve kullandırılmıştır. Genel olarak ekspertiz değerinin yüzde 80'i, dövize endeksli kredilerde yüzde 60'ı kredi olarak verildiği halde, burada yüzde 100'ü kredilendirilmiştir.

Konut alacak kişilerin birkaç gün ara ile hemen hemen aynı günlerde konut almaktan vazgeçtikleri, ancak bankayı haberdar etmedikleri görülmüştür. Üçem A.Ş., gecikmeli olarak birkaç taksit ödemekle birlikte, kredileri bütün olarak geri ödememiştir ve bu krediler şirket bünyesinde kalmıştır.

Üçem A.Ş. ve Yurt Gayrimenkul Değerlendirme kredi kullananları bankadan habersiz olarak ibra etmiştir. Kredilerle grubun riskleri kapatılacakken, bu mümkün olmamıştır.

Bütün bunlar dikkate alındığında, sanık Ali Avni Balkaner'in kredi tahsis kararını imzalayan ve bu işte görev alan diğer sanıklarla anlaşarak normal olarak kredi veremediği şirketlerine kaynak aktarmanın yolunu aradığı ve bu şekilde bir formül ürettiği, bunun için ayrıca esasen tanıdıkları ve çalışanları olan kredi alan kişilerle de anlaştığı ve bu yolu denediği, bu şekilde Üçem A.Ş.'ye kaynak temin ettiği anlaşılmaktadır.

KKTC'deki off-Shore olayı

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilen bankalardan Yurtbank ve Yurt Off-Shore ile ilgili İstanbul DGM'de açılan davayla ilgili düzenlenen iddianame, KKTC'de kurulan Yurt Security Off-Shore Bank limited şirketi aracılığıyla mudilerin dolandırılması olayını da açıklığa kavuşturuyor.

İstanbul DGM Cumhuriyet Savcıları Muzaffer Yalçın ve Turan Çolakkadı tarafından düzenlenen iddianameye göre, Yurtbank eski sahibi Ali Avni Balkaner, bankanın Hazine Müsteşarlığı tarafından yakın izlemeye alınması üzerine, KKTC'de oğlu ve 2 sekreterin de bulunduğu çalışanlarına Off-Shore şirketi kurdurdu. Toplanan paralar, Türkiye'deki grup şirketlerine kredi olarak kullandırıldı.

İddianameye göre, Yurt Security Off-Shore Limited Şirketi, 19 Ağustos 1998 tarihinde KKTC resmi kabz memurluğu mukayyitlik dairesine tescil yaptırarak faaliyetlerine başladı.

Şirket, KKTC Off-Shore Bankacılık Hizmetleri Yasası'na göre kuruldu. Faaliyetlerini Yurt Security Off-Shore Ltd. Şti. tüzüğü ve Yurt Security Off-Shore Ltd. Şti. ana sözleşmesine göre yürütmeye başladı.

KKTC resmi kabz memurluğu ve mukayyitlik dairesinin 19 Ağustos 1998 tarihli onay belgesine göre, Yurt Security Off-Shore Ltd. Şti'ni, Süleyman Ekiz, Bayram Eser, Mustafa Nihat Yurdakök, Özcan Kaşlıoğlu, Ali Bülent Okandar, Ahmet Uğur Balkaner, Haluk Onaran, Yüksel Özden, Birgül Özmen ve Cansel Nazire Erdoğan'ın kurdukları saptandı.

500 bin dolar sermaye ile faaliyete başlayan şirketin 499 bin 991 dolarlık hissesi Süleyman Ekiz'e, geriye kalan hissesi de 1'er hisse ile diğer kuruculara ait bulunuyor.

Gerçek sahibi aslında Balkaner

Şirketin sermayesinin aslında Yurtbank A.Ş'nin de sahibi olan Ali Avni Balkaner tarafından karşılandığı belirtilen iddianamede, sanık Balkaner'in aynı zamanda KKTC vatandaşı olması nedeniyle bu şirketi kuramadığı, KKTC yasalarına göre bu şirketi kurmak için en az 10 hissedar bulması gerektiği için bankasında ve şirketlerinde çalışan mutemet kişilere Yurt Security Off-Shore Limited Şirketi'ni kurdurduğu kaydedildi.

Şirketin, Kıbrıs'ta bazı formaliteleri yerine getirmek üzere bir bürosu bulunduğu ve burada Raif Erkıvanç'ın çalıştığı, bunun dışında hemen hemen bütün faaliyetlerini Türkiye'de gerçekleştirdiği kaydedilen iddianameye göre, bu şirkette Süleyman Ekiz Direktörler Kurulu Başkanı, Bayram Eser, Özcan Kaşlıoğlu, Mustafa Nihat Yurdakök ve Ahmet Uğur Balkaner de Direktörler Kurulu Üyesi olarak görev aldı.

Yurtbanka'la yönetim bağlantısı

Yurt Security Off-Shore Limited Şirketi'nin hissedarları olan Bayram Eser, Yurtbank'ta Yönetim Kurulu Üyeliği ve Genel Müdür Yardımcılığı, Süleyman Ekiz Yönetim Kurulu Üyeliği ve önceki tarihlerde Genel Müdürlük görevlerinde bulundu. Mustafa Nihat Yurdakök ve Özcan Kaşlıoğlu da bankada görev aldılar.

İddianamede, Ahmet Uğur Balkaner'in, Ali Avni Balkaner'in oğlu olduğu, Ali Bülent Okandar, Haluk Onaran, Tülin Türkgüngör ve Yüksel Özden'in de yine Ali Avni Balkaner'in şirketlerinde görevli oldukları, Birgül Özmen ve Cansel Nazire Erdoğan'ın da, Balkaner'in şirketlerinde sekreterlik yaptıkları kaydedildi.

Ali Avni Balkaner'in, KKTC vatandaşı olduğu için bizzat kuramadığı off-shore şirketini, çalışanlarına kurdurttuğu savunulan iddianamede, dolayısıyla bu şirket üzerindeki tüm hakimiyetin Balkaner'de olduğu ve şirket kurucularının da onun talimatlarına uygun hareket ettikleri vurgulandı.

Sistem nasıl işledi?

Yurt Security Off-Shore Ltd. Şti. adına mevduat toplanması işleminin belli şekillere uyularak yapıldığı anlatılan iddianameye göre, sistem şöyle işledi:

Yurtbank tarafından Yurt Security Off-Shore Ltd. Şti'ne toplanan paralara hangi işlemler yapılacağı, banka verim toplantılarında off-shore konusunda yapılan açıklamalar yanında ayrıca dağıtılan sirkülerle açıklandı. Şube müdürleri ile görüşülerek talimatlar verildi. Zaman zaman okunduktan sonra imha edilmek üzere bu konuda genelgeler de çıkartıldı.

Banka şubeleri vasıtasıyla off-shore şirketlerine mevduat toplanması işlemi görünüşte bir havale işlemi iken, aslında yapılan işlemler, bundan farklı şekilde gerçekleşti. Yurt Security Off-Shore Ltd. Şti'ne para yatıranlara verilmek üzere hesap cüzdanları hazırlandı, bu kişilere imzalatılmak üzere matbu talimatlar düzenlendi.

Bankada mevduat hesabı açtırmak isteyen mudiye, bankanın faiz oranlarının yanı sıra alternatif olarak Yurt Off-Shore'nin faiz oranları da bildirildi. Bu hesaba daha fazla faiz verileceği vurgulanarak, mudiler off-shore hesaplarına yönlendirildi.

Off-shore hesap açtırmaya karar verildiğinde, mudiye daha önce matbu olarak hazırlanan bir hesap açma başvurusu ve havale talimatı imzalattırıldı. Bu belgeler daha sonra şube tarafından Yurtbank A.Ş. Genel Müdürlük binasında bulunan ve sanık Cantürk Dedeoğlu tarafından yürütülen off-shore birimine gönderildi.

İşlemler banka merkezinden yürütüldü

Yurt Security Off-Shore Ltd. Şti.'nin, Yurtbank Merkez Şubesi'ndeki hesabına, muhtelif şubelere yatırılan paralar aktarıldı. Daha sonraki günlerde parasını yatıran mudiye verilmek üzere bir hesap cüzdanı hazırlandı ve ilgili şube vasıtasıyla teslim edildi.

Ayrıca, tüm şubeler, Yurtbank A.Ş. bilgi işlem menüsünde yer alan off-shore hesaplarına ait bölümden işlemleri takip etti.

İmha edilmek üzere genelgeler hazınlandı

İddianameye göre, off-shore hesabına para toplanması için 16 Eylül 1999 tarihinde Antalya'da ve 1998 yılında Silivri'de toplantılar düzenlendi. Buralarda banka üst düzey görevliler konuşmalar yaparken, şube müdürlerine prim vaat edildi ve ne yapıp yapıp off-shore hesaplarına para toplanması istendi.

Bu konuda bilahare imha edilmek üzere genelgeler de yayınlandı. Şubeye gelen kişilere, off-shore hesap olduğundan başka gösterilerek anlatıldı, telkinlerde bulunuldu. Kişilerin bu hesaba para yatırmaları sağlandı ve yönlendirildi.

Esasen, hesap sahiplerine verilen off-shore cüzdanının, banka cüzdanı ile aynı görünüşte olduğu ifade edilen iddianamede, dolayısıyla kişilerin bu hesaba para yatırırken meseleyi tam olarak anlamalarının mümkün olmadığı öne sürüldü.

Toplanan para miktarı

İddianameye göre, kayıtlar sağlıklı tutulmamakla birlikte, 22 Aralık 1999 tarihi itibariyle Yurt Security Off-Shore Bank limited şirketi, tamamı Türkiye'de olmak üzere 4 bin 204 mudiden toplam 34 trilyon 666 milyar 198 milyon 674 bin 328 lira, 4 milyon 974 bin 585 dolar, 5 milyon 612 bin 617 mark topladı.

Yurtbank'a el konulduktan sonra hesaplarda bulunan paralardan bir kısım mudilere ödendi. Ancak soruşturma sırasında birçok kişi şikayet dilekçesi vererek parasını geri alamadığını bildirdi.

Krediler Balkaner'in şirketlerine aktarıldı

Yurt Security Off-Shore Bank Ltd. Şti'ne toplanan paraların çoğunluğunun, sanık Ali Avni Balkaner'in Türkiye'de faaliyet gösteren muhtelif şirketlerine kredi olarak aktarıldığı belirtilen iddianamede, bu şirketlerde hissedar olarak Ali Avni Balkaner'in yakınları ve çalışanları gözükse de, şirketlerin esas sahibinin Balkaner olduğu, bu şirketlerde yönetici olarak görünen kişilerin de Balkaner'in isteği doğrultusunda görev yaptıkları vurgulandı.

Ali Avni Balkaner'in kontrolünde olan ve bankaya borçlu görünen 42 firma olduğu, bunların sayısının borcun diğer firmalara nakli suretiyle 28 Aralık 1998 tarihinde 23'e düşürüldüğü anlatılan iddianamede, bunun dışında bazı şirketlere kredi verildiği, bazı şirketlere de aktarılmak üzere bir kısım kişilere ödeme yapıldığı belirtildi.

İddianamede, söz konusu şirketlerin genellikle sanık Ali Avni Balkaner tarafından Yurtbank'tan kredi almak ve Yurt Off-Shore şirketinin paralarını nakletmek amacıyla kurulduğu ve esaslı bir faaliyetlerinin tespit edilemediği kaydedildi.

Yurtbank grup şirketlerine para aktarmayınca...

Bu şekilde Yurt Off-Shore şirketlerine para toplanıp muhtelif firmalara aktarılmasının sebebinin, Yurtbank tarafından Ali Avni Balkaner'in grup şirketlerine açılan ve herhangi bir şekilde geri dönmeyen krediler sebebiyle bankanın o tarihte yürürlükte olan 3182 sayılı Bankalar Kanunu'nun 64. maddesi kapsamında Hazine Müsteşarlığı tarafından yakın izlemeye alınması olduğu belirtilen iddianamede, "Bu sebeple grup şirketlerine Yurtbank'tan kredi aktarılamayınca bu defa off-shore bankacılık kanalı ile bu işlem gerçekleştirilmiştir" denildi.

Off-shore şirketinden kredi verilen firmaların, genellikle bir faaliyet göstermedikleri, alınan kredilerin de bu firmalar üzerinden yine Ali Avni Balkaner'e ait Üçem A.Ş., Ada İnşaat A.Ş., Yurt Gayrımenkul Değerlendirme A.Ş., Balkaner Turizm A.Ş., Yonca Yapı Endüstri A.Ş. ve Yalovaevleri A.Ş.'ye aktarıldığı kaydedilen iddianamede, kredilerin daha sonra genellikle Ali Avni Balkaner'in ilgili şirketleri ortaklar cari hesabına geçtiği veya gayrımenkul alım avansı olarak Balkaner'e ödendiği vurgulandı.

İddianamede, Balkaner grubu tarafından KKTC'de daha önce Factobank isimli başka bir off shore bankası olmasına rağmen, aynı konuda yeni bir şirket kurulduğu ve bu şirkete de Yurt ismi verildiği, bu şekilde mudiler nezlinde güven temin edilmesi amaçlandığı belirtildi. (aa)