Bakü-Ceyhan tam 7 yıldır gündemde

Yedi yıldır Türkiye'nin gündeminden düşmeyen Bakü-Tiflis-Ceyhan projesi için imzalanan dört anlaşma, projenin uzun ve çok tartışmalı bir sürecin ardından hayata geçirilmesi yolunda hukuki çerçeveyi oluşturdu.

Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı projesi, Hazar havzasında yürütülen çalışmalar sonucu, Azerbaycan'a ait 4, Kazakistan'a ait de 13 milyar tonluk ham petrol rezervlerine ilişkin hesaplamalar sonucu gündeme geldi. İki ülkenin ham petrol ihraç potansiyelinin 2005'de 121, 2025'de ise 134 milyon ton düzeyine çıkacağnını hesaplanması bölgeye olan ilgiyi arttırdı.

9 Kasım 1992'de Hazar Denizi'nde yer alan Azeri, Çırak, Güneşli sahalarında petrol arama, üretim ve paylaşımı ile ilgili olarak, Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR, Botaş, Amoco, Pennzoil ve BP'nin katılımlarıyla Bakü-'de AIOC (Ana İhraç Boru Hattı Çalışma Grubu Konsorsiyumu) oluşturuldu.

9 Mart 1993'de Türkiye ile Azerbaycan arasında hattın inşaatına ilişkin ‘‘Hükümetlerarası Anlaşma’’ imzalandı.

21 Eylül-2 Ekim 1993'de AIOC tarafından hazırlanan, hattın, güzergahın seçimi, ve petrol ihracıyla ilgili belge SOCAR'a verildi.

20 Eylül 1994'de, SOCAR ile yabancı petrol şirketleri konsorsiuyum arasında, 20 Eylül 1994'de ‘‘Azerbaycan petrollerinin Üretim ve Paylaşım Anlaşması’’ imzalandı. ‘‘Yüzyılın Anlaşması’’ olarak nitelenen 8 milyar dolarlık AIOC anlaşmasında, Azeri, Çırak ve Günüşlei petrol sahalarının gelecek 10 yılda 40 milyon ton üretim yapması tasarlandı.

18 Ocak 1995'de Kazak petrolünün Azeri petrolleri ile birleşerek, Akdeniz'e ulaştırılmasına yönelik olarak kullanılması planlan güzergahlara ilişkin Protokl imzalandı.

7 Şubat 1995'de konsorsiyuma yeni şirketlerin katılması ve SOCAR hissesinden yüzde 5'lik payın TPAO'ya eklenmesi kabul edildi.

ERKEN ÜRETİM PETROL

Azeri erken petrolünün Bakü-Novorosisk ve Bakü-Supsa limanlarından eşzamanlı olarak taşınması konusundaki karar, Azerbaycan tarafından kabul edildi.

Aralık 1997'de BOTAŞ'ın Alman PLE firmasına ısmarladığı Bakü-Tiflsi-Ceyhan proesine ilişkin Çevresel Etki Değerlendirme Etüdü ve Nihai Taslak Rapor tamamlandı.

15 Mayıs 1998'de Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan arasında imzalanan mutabakat Zaptı ile Alt Çalışma Grupları'nın oluşturulmasına karar verildi.

18 Temmuz 1998'de fizibilite raporu Dünya Bankası tarafından onaylandı.

25 Ağustos 1998'de Türkiye Azerbaycan tarafına Hükümetlerarası Anlaşma Taslağı'nı sundu.

29 Ekim 1998'de Türkiye, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan Cumhurbaşkanları bir deklarasyon yayımyarnak Boru Hattı'na siyasi destek verdiklerini açıkladı.

Azeri Çalışma Grubu 18 Mart 1999'da Anahtar Teslimi Sözleşme ve Hükümet Garantisi'ne ilişkin teklifini Enerji Bakanlığı'na bildirdi. 31 Mart'ta da ayrıntılı teklifini sundu.

13 Nisan 1999'da anlaşmaların 3 ay içinde tamamlanması için İstanbul Protokolü imzalandı.

Ecevit, Clinton'la görüştü, iş hızlandı

Bakü -Ceyhan müzakereleri resmen başladığında, üzerinde çalışılan iki temel anlaşma taslağı vardı: Evsahibi Ülke ve Geçiş Ülkesi Anlaşması. Bakü'de ve Ankara'da yapılan sayısız teknik görüşmelerin ardından, iki anlaşma üzerinde hazırlıklar bitme aşamasındayken yeni bir gelişme oldu. Geçtiğimiz Nisan ayında projeye radikal değişiklikler öngören iki anlaşma taslağı daha eklendi. AIOC'nin isteğiyle eklenen Hükümet Garantisi ve Anahtar Teslim anlaşmaları, İstanbul Protokolü ile kayda geçirildi. Protokolde, dört anlaşma taslağının üç ayda bitirilmesi öngörüldü. Yaz boyunca süren görüşmelerde de dört anlaşma taslağı üzerinde ayrıntılı çalışmalar yapıldı. Başbakan Bülent Ecevit'in eylül sonundaki ABD ziyareti, müzakerelerin yeniden hızlanmasında kritik bir eşik oldu.