Bakan ÅžimÅŸek en kritik soruya cevap verdi

Bakan ÅžimÅŸek'in referandum maratonu

Türkiye’de kayıt dışı ekonominin kayda alınırsa Türkiye, petrol bulmuş gibi olur, yorumu yapılıyor. Bu ne zaman mümkün olacak?

Şimşek: Doğru, kayıt dışı kayda alınırsa, vergi tabana yayılırsa petrol kuyunuz varmış gibi gelir elde edersiniz. Ama bunun nedenlerini uzun uzun konuşmak gerekir. Ancak son bir yılda kısmi de olsa bir başarı sağladık.
Özellikle kira boyutunda önemli başarı sağladığımızı düşünüyorum. Kira geliri elde edenlerden başladık. 4 ve üstü dairesi olanlara mektup gönderdik. 140 bin kişiyi bu sayede vergi verir hale getirdik. Daire sayısını 3’e indirdiğimizde belki 300-500 bin kişiyi daha kazanacağız. Bunlar önemli.

Petrolü çıkarmaya başladık bile; vergi tabana yayılıyor. Mükellef sayısı 2009’da 703 bin, 2010’da ise 400 bin arttı. Tabii 2010 henüz bitmedi!
3 yıla kalmaz çok sayıda yeni petrol kuyusu açmış oluruz. Şu anda çok ciddi verilerimiz var. Denetim ayağında çok önemli adımlar attık. Risk Analiz Merkezi kurarak riskli mükelleflerin üzerine gidiyoruz. Tapudan gayrımenkul alım satım bilgileri, UYAP’tan mahkeme dosyaları alındı. İhbarlar tek merkezde toplandı. Yaygın ve yoğun cari denetimler yapılıyor. Belli miktarın üzerindeki para hareketleri izlemeye alındı. Gelir İdaresine bin 500 vergi denetmeni alındı. 3 bin gelir uzmanı daha alıyoruz. Teknolojiye çok ciddi yatırım yapıyoruz. Tüm bu adımları da eklediğimizde orta vadede yani 3-5 yılda çok iyi sonuç alınır, petrol geliri elde etmeye başlarız.

ÇİFT DİPLİ KRİZ KAPIDA MI?

Merkez Bankası Başkan Yardımcısı İbrahim Turhan, “Dünyada ekonomik veriler çift dip riskini artırıyor; hava bulutlu, rüzgar sert esiyor, dedi Yakın dönemde bir kriz riskini ne kadar olası görüyorsunuz?

ŞİMŞEK: Ekonomi literatürüne göre çift dip, demek: İki çeyrek arka arkaya negatif büyüme; yani küçülme demek. Ben bu anlamda bir dip görmüyorum. Bu riski son derece düşük buluyorum. Ama Amerika başta olmak üzere bazı gelişmiş ülkelerde mevcut sıkıntılardan dolayı, yani bilanço tahribatından dolayı büyümenin yavaşlama riskini çok yüksek buluyorum. Yani yüzde 70’lerin üzerinde buluyorum. Ama bu çift dip riski değil… İkisini ayırmak lazım. Çift dip; Amerika’nın işsizlikte yüzde 10 civarında takılıp kalmasını çift dip diye tanımlayacaksanız, o risk son derece yüksek. Ama litaratürde çift dibi ekonominin arka arkaya iki çeyrek küçülmesi, eksi büyüme olarak bakacaksanız ben o riski düşük buluyorum.

Olası bu riskin Türkiye’ye yansıması nasıl olur?

ŞİMŞEK: Tabii ki olumsuz olur. Ama yine 2008-2009’da olduğu gibi çok derin bir şok yaşanmazsa; Türkiye göreceli olarak pozitif performans gösterir. Tabii ki yılın ilk yarısındaki tempo devam ettirilemez. Daha makul, daha sürdürülebilir düzeye iner.

Ne kadar büyür Türkiye ekonomisi?

ŞİMŞEK: Biz yüzde 8-10’luk büyümelerin hakkını verecek bir tasarruf oranına sahip değiliz. Bu sene için piyasa öngörüleri yüzde 5-7 civarı büyüme; orta noktasını 6 civarı, diye bakılabilir. Gelecek yıl muhtemelen yeniden trend büyüme dediğimiz, potansiyel büyümemiz yüzde 4.5-5 civarına gelir. Ama kabul etmek lazım ki bu bile çok güçlü bir büyüme olur.

Analizlere baktığımızda; böylesine derin krizlerin ardından 10 yıllık dönemde dünya trend büyümeyi yani potansiyel büyümeyi yakalayamıyor. Dünya 2007 ve öncesinde potansiyel büyümenin üzerinde büyüyordu. Son iki yıldır onun altına düştü. Uzun süre onun altında seyretme ihtimali yüksek. Bizim en büyük sıkıntımız bu dönemde; yani büyümeyi sınırlayan faktör; nüfus değil; iştah değil; girişimcilik ruhu değil; finansman. Finansman bulabilirsek çok hızlı büyüyeceğiz.

Finansmanı niye bulamayabiliriz?

ŞİMŞEK: Dünya şartları önemli bir finansman sıkıntısı yaşamayacağımızı gösteriyor. Ama şunu kabul etmek lazım; risk iştahı yani yabancı ülkelere parayı park etme isteği büyümeyle yakın ilgilidir. Sadece sizin büyümenizle ilgili değildir. O şirketlerin yaşadığı ülkenin büyümesiyle yakın ilgilidir. Örneğin İngiltere’de  bir şirket, Türkiye’yi seviyor, yatırım yapmak istiyor. Ama kendi ülkesinde para kazanamaz ise size nasıl yatıracak?
Orada büyüyecek, para kazanacak ki başka tarafa yatırabilsin. Büyüme çok önemli bir değişkendir. Ekonomide hemen hemen her şeyin belirleyicisi, en can alıcı değişkenidir. Türkiye şuanda çok hızlı büyüdüğü için; yüksek cari açığa rağmen TL değerleniyor.

Millet niye böyle oluyor, diyor? Burası değer yaratıyor, buraya para yatıran adam satışlarını artırıyor. Büyüme demek satış artırmak, talebin güçlü olması, kar marjının yüksek olması, demek. Resesyon talebin çökmesi, satışların düşmesi, karın düşmesi, demek. Türkiye ticari ortaklarına oranla çok hızlı büyüyor. Ondan dolayı cari açık aldı başını gidiyor. Tabii ki bu seviyede devam edemez.

Küresel kriz nedeniyle vergi ve sigorta prim borçları yeniden yapılandırılacak. Ama bu yapılandırmada Hazine’nin borçlanma faizi mi; ÜFE mi, kredi faizi mi esas alınacak? Taksit sayısı ne olacak?

ŞİMŞEK: Buna hükümet karar verecek. Maliye çalışmasını sunacak. Kararı hükümet verecek. Henüz taksitler ve faizin ne olacağı konusunda bir karar verilmiş değil. Ancak kamu alacağının reel değerini koruyacak bir faizin esas alınması gerekiyor. Şuanda en fazla 36 aya kadar taksitlendirme mümkün oluyor. Ham taksit sayısının artırılması hem de yeni faiz esası için yasal düzenleme yapmak gerekecek.

Ama ‘af’ kelimesini ağzıma bile almak istemiyorum. Kamu alacağı, 73 milyonun hakkı demek. Vergi ve prim alacağı da kamu alacağı demek. Af ise, altyapıya, eğitime, ar-ge’ye, adalete gitmeyen para demektir.

Bu durumda sizce yeni faiz oranı neye göre belirlenmeli?
ŞİMŞEK: Şahsi görüşüm tabi, bu bir hükümet görüşü olacak nihayetinde; ancak enflasyonun altına düşürmemek gerekir. Örneğin geçen yıl gecikme faizi yıllık 24 ise; yıllık enflasyon da 6.5 ise; bu çerçevede bakmak lazım.
Geçmişe yönelik bir kolaylık sağlayacaksanız prensipte enflasyonun altına inmemeniz gerekir ama henüz yapılmış bir çalışma yok.

Orta Vadeli Plan hala çıkmadı, biraz gecikmediniz mi?
ŞİMÅžEK: Haklısızın, Eylül’ün üçüncü haftası hazır olur.Â