Bakan Nebati: Dolardaki salınımlar uzun sürmeyecek

CNN Türk’te Ahmet Hakan’ın “Tarafsız Bölge” programında soruları yanıtlayan Nebati özetle şunları söyledi:

CİDDİYE ALMIYORUM

“(Sosyal medyada eleştiriler) Bunları ciddiye almıyorum açıkçası. Türkiye’de bu bir hastalık haline dönüştü, cımbızlama. Bir cümle kurmuşsunuz, iki tane kelimeyi almış bunu söyledi, insanız ya dilimiz sürçer, yanlış söyleriz, bunu hastalıklı bir biçimde ortaya sürmek... Olacak şey değil. 

(Dolar neden yükseliyor, endişe verici bir şey mi?) Tersine, geçen günlerde 11 buçuk liradan dolarını TL mevduata çevirip Merkez Bankası’na verenler var. Canları yanıyor mu, yanmıyor. Doları, dolar karşılığı olarak TL’sini alacak. 11 buçuk liradan ya da bugün Merkez Bankası 12 lira civarında açıklamıştı. 12 lirayla açıklayanlar ve o tarihte bozduranlar üç beş gün sonra daha düşük bir rakama geldiğinde ya da üç ayı doldurduğunda parasını karşıladığında bu süreç içerisinde hiçbir şekilde şuna bakmayacak, dolar ne oldu, indi mi çıktı mı, bir problemi kalmadı. Onlara diyoruz ki gel rahat et. 12.64, biz 18 liranın üstünden gelmiş bir durumdayız. Bu 18 liraya doğru giderkenki rakamlar, sürekli değişti ve yukarıya doğru değişti. Fiyatlamalar gün içerisindeki rakamların da üzerine çıkarak yapıldı. O dönem içinde doların bu kadar radikal düşüşten sonra çok hızlı bir şekilde, bunun salınımlarının çok hafife gelmesi beklenemez. Bu salınımlar yukarı aşağı oynaya oynaya kendi dengesine girecek.

İZLEYİP GEREĞİNİ YAPIYORUZ

Tersine mutlu olduğumuz bir yer. Salınımı görebiliyoruz, takip edebiliyoruz, piyasadaki oyuncuların davranışlarını okuyoruz. Davranışlardan biz analizler yapıyoruz. Keyfimiz yerinde. Dar bir piyasada ihtiyaçlarını karşılıyorlar ve izliyoruz. Bize sürekli şunu diyorlar, hiçbir şeyi kontrol etmeyin, hiçbir şeye müdahale etmeyin. Bir ülke uzak durup izler mi? Serbest piyasa belli kurallar çerçevesi içerisindeki iletişim ağının sağlandığı ve bu kurallar çerçevesinde hareket edebilme kabiliyetini ortaya koymaktır. Çerçevesinin dışına çıktığı zaman, birileri operasyon yapmaya gayret ettiği zaman kamu oraya gider. Biz de ülkenin serbest piyasa koşulları dışındaki eylemlerinin doğru olmadığını söylüyoruz önce izliyoruz, sonra ikaz ediyoruz, sonra da gereğini yapıyoruz.

(Salınımlar ne kadar sürecek?) Bu çok uzun sürmeyecek. Üç ay süre ve açıkça Türkiye’nin makro ekonomik göstergeleriyle bağdaşmayan, hiçbir gerçekliği ile örtüşmeyen yapay bir fırtına estirildi. Dolar gittikçe gitti, 18 liralara geldi. Müdahil olduk, söyledik, ikaz ettik.

HİÇBİR ŞEKİLDE MÜDAHALEDE BULUNULMADI

Sayın Cumhurbaşkanımızın, ben manifesto diyorum, 20 Aralık’ı kayıt altına alıyor, önemli bir gündür. Manifesto doların 18 liradan 11 liralara gelmesine sebep oldu. Kim ne derse desin, hiç kimse müdahalede bulunmadı. Ne Merkez Bankası, hiçbir şekilde dolaylı dolaysız müdahalede bulunulmadı. Yok diyorum, o var diyorsa gitsin kanıtlasın. O gece hiçbir şekilde müdahalede bulunulmadı. Vatandaşa kendisi, enteresan bir şey oldu, bir yarışa girdiler ve dövizlerini bozmak için ellerinden gelen gayreti gösterdiler. 18 liradan 11 liraya bir döviz fiyatı üç ayda geldiği bu performansı bir gecede nasıl kaybedebiliyor? Köpüğü üflerseniz dağılır. Küçük rakamlarla. Bir tanesi çıkmış, ‘40 milyar dolarla yaptı’ diyor. Ya 40 milyar doları ver bize bari. Bana diyorlar ‘Dış saldırılar ne oldu?’ Dış saldırı yapacak bütün yolları kapattık. İşimize hakimiz. Neyi, nerede, nasıl yapıldığını çok biliyoruz. Algı operasyonlarıyla ve köpüğü köpürttükçe attıkları adımlar, özellikle de siyasal aktörlerin, trollerin geliştirdiği bir şeydi.

(20 Aralık) O gün yapılan, başımıza gelen güzel şeyin öncesinden bu kadar net, sert olacağını kimse tahmin edemezdi. Çok dramatik bir düşüştü. Yavaş yavaş etkisini gösterecek şeyi biz bir saatte yakaladık. Şaşırmadım, bayram ettim ya. O akşam benim cebime bir lira girmedi. Milletin cebine geri gelmiş oldu.

KARADENİZ DALGASI YAŞADIK

(Muhalefetin iddiaları) Kesinlikle hiçbir şekilde o gece müdahale edilmedi, o kadar keyfimizi yerine getirdi ki.  Çok sığ bir piyasa insanların psikolojisiyle oynuyorlar, ‘dolar yükseliyor.’ Ya doların yükseldiği falan yok. Bu salınımların kendi haline gelmesi. Biz Akdeniz dalgası yaşamadık ki, Karadeniz dalgası yaşadık. Karadeniz dalgası yüksekti. Üç ay sürdü uzun bir salınımı olan bir şeydi. Bu yavaş yavaş kendisini dengeleyeceği yere gelecek.

(‘Gözlerime bakın’ polemiği) Çok spontane gelişti. Gözler bir aynadır, ruhun aynasıdır. Göz her şeyi anlatır. Gözlere bakmaktan korkmayın. Rakamlarla ilgili bir şey sordu, ‘Rakamı ben sana söyleyeyim’ dedim. Siz benim enerjimi görmelisiniz. Ekonomi rakam demek değildir. Sürekli söylenen bir şeydir güven. Güven rakamlardan önemlidir.

ORTAK AKILLA BULUNDU

Seçime 1.5 yıl varken siyasal iktidarın dövizi yükseltmeyi göze alamayacağını dile getiren Nebati, pazardaki adamın, berberin dövize bakar hale getirildiğini ifade etti. Küçük yatırımcılar için üzülüp üzülmediği sorusuna, “Üzülmez olur muyum, kahroluyorum” yanıtını veren Nebati, “Küçük yatırımcı kimler tarafından aldatıldığını bilsin. Biz aldatmadık” dedi. Tedbir paketinin neden daha erken açıklanmadığı sorusuna ise Nebati, ilk günden itibaren küçük artışlar olduğunu belirterek altyapısı olmadığı için toparlar düşüncesinde olduklarını, psikolojik harbin devam ettiğini görünce toplantılar yapmaya başladıklarını anlattı. Sistemin kimin fikri olduğu sorusuna Bakan, “Ortak akıl” yanıtını verdi. Küçük yatırımcı için yapılabilecek bir şey olmadığını söyleyen Nebati, “Kendi kararlarıyla yaptılar, dövizi alan, satan onlar. Akşam rahat uyumak istiyorsanız kur korumalı mevduat hesabına geçin” dedi.

450 MİLYAR MALİYETİ VAR

BAKAN Nebati, TL korumalı sistemin yükünün Hazine’ye kalacağı eleştirilerine, 1 dolarlık artışın maliyetinin 450 milyar lira olduğunu belirterek, “450 milyar lirayı böl 84 milyona. 12 liraya düştüğünde karşılığı 2.7 trilyon” dedi.

DESTEK KUVVET OLARAK GELDİK

(Neden 20 Aralık’ta devreye girdi?) “Ekonomik aktörler zarar görmeye başladı, hissetmeye başladı. Büyükler özellikle. Etkin olduğu zaman o andı. Bilerek geciktirilmiş veya erkene alınmış bir şey değil. Merkez Bankası artık müdahale etme zamanının geldiğini gördü. Müdahalenin etkin olması lazım. Merkez Bankası’nın tedbir almasını aştığı anda biz devreye girdik. Merkez Bankası müdahil oluyor, bir destek kuvvet olarak geldik.”

DÖVİZ MEVDUATI 59.8 MİLYAR LİRA

(Dolar için öngörülen rakam var mı?) “Türkiye gerçekten serbest piyasaya sahip bir yapı. Bunun içerisinde oyuncuları serbest bırakırsanız optimal noktaya gelir. Bir köpük olduğu belli, gidiyor. Şu rakamda sabitlenmesini beklemek doğru değil. Uluslararası konjonktür, salgının nereye kadar devam edip etmeyeceği, bunlar göstergeleri her zaman etkiler. Köpük olduğu çok net, görüyoruz. Türk Lirası normal değerlere göre değersiz. Rakam kendi optimal seviyesine gelecek. Köpüğün devam ettiğini söyleyeyim. Bugün 59.8 milyar liraya geldi. Bireysellerin şu anda döviz mevduatı 162 milyar dolara düşmüş durumda, dolayısıyla bir çekiş var. Bizim için önemli olan TL’nin dövize gitmesini engellemekti, engelledik. Dövizi olanların dövizini bozdurup TL mevduatına geçmesiydi, o da çok iyi gidiyor.”

ÇOK SERT BİR MÜCADELE DÖNEMİ

“Hazine ve Maliye Bakanlığı sahaya inerse fena iner. Gittik izledik şimdi eylem zamanı. Yarından itibaren, bugün bakanlık içerisinde toplantı yaptık. Cümlemiz şu, safça işini yapmış birine zarar verirseniz bir kişinin ahıyla bir devlet yıkılır. Yanlış yapanlar var. Ticaret Bakanlığımız tespitlerde bulunuyor. Fahiş işlemlerde bulunan insanlar zannediyor ki ufak bir ceza ile kurtulacak. Bundan sonra Maliye tarafı işin içerisine girer. Bize ihbar geliyor, ‘şu firma şu şu yanlışları yapıyor’ diyor. Türkiye’de en ekonomik anlamda korkulacak yer Maliye olması lazım. Bunlara artık sahada bizi zorlamayın dedim şimdi. Bu çok sert bir mücadele dönemi.”

20 ARALIK BÜYÜK GECEYDİ

(20 Aralık)  “Anında telefonlara takır takır mesajlar gelmeye başladı, döviz fiyatları düşüyor. Düşmesini bekliyoruz ama bu kadar hızlı düşmesini beklemiyoruz. Yerimde duramıyorum, kıpır kıpırım. Ya arkadaşlar biz bir şey yaptık mı? Yok efendim. Harika, 20 Aralık büyük bir geceydi... Bir ülkenin iktidarı kumar oynar mı, bu bir kumar olabilir mi? Dövize karşı oynanan bu oyunlardan korumadır. Bunların şaşkınlığı işi çözememelerinden kaynaklı.”

KDV İLE İLGİLİ ÇALIŞMA VAR  SADELEŞECEK

HAZİNE ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, KDV’yle ilgili bir çalışma olduğunu belirterek, sistemin sadeleştirileceğini söyledi. Nebati, taşıtlarda bir ÖTV indiriminin gündemde olmadığını bildirdi. Nebati, akaryakıtta uygulanan eşel mobil sistemi ile fiyatların yükselmesinin engellendiğini de belirtti. Bakan ayrıca “Merkez Bankası Londra’da yazılan kurallara göre yönetilecek değil” dedi.

ALTIN İÇİN SERTİFİKA

Yastık altında 5 bin ton altın olduğunu, yeni modellerde rafineri ve kuyumcularla çalıştığını ifade eden Nebati, önümüzdeki haftalarda düzenlemenin çıkacağını söyledi. Nebati, 14 gram getirilen altının safa dönüştürülerek sertifika verileceğini anlatarak, isterse sertifikayı, isterse altını alabileceğini, alım-satım kadar farkın kazanılacağını ifade etti. Yeni enstrümanların Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanacağını ifade eden Nebati, “Piyasayı şaşırtmak hoşuma gidiyor” dedi.