Ayşe Teyze’nin tenceresini etkileyecek: Çarşıya Kızıldeniz etkisi

Yemen’deki İran destekli Husiler’in Süveyş Kanalı’ndan geçerek İsrail’e uğrayacak ticari gemilere yönelik saldırılarının ucu Türkiye’ye de dokundu. Envanterinde insansız hava araçları ve roketlerin yanı sıra balistik füzelerin de olduğu belirtilen bu grup, Filistin’e destek vermek amacıyla Kızıldeniz’de seyreden gemilere saldırınca, küresel ticaretin yüzde 12’sini karşılayan Süveyş Kanalı’ndaki geçişlerin durmasına ve birçok uluslararası taşıma şirketinin rotayı Ümit Burnu’na kırmasına yol açtı. Bu da geminin taşıdığı yük ve izleyeceği güzergâhlara göre değişmekle birlikte, sefer sürelerinin 9 ila 30 gün arasında artması; buna bağlı olarak da nakliye maliyetlerinin fırlaması demek.

Hürriyet’e konuşan uzmanlara göre Türkiye’yi ilgilendiren kuru yük gemileri Süveyş Kanalı’nı kullanmaya devam etse de Türk dış ticaretini asıl olarak etkileyen büyük konteyner gemileri, personellerini riske atmamak için Süveyş’e girmeye cesaret edemiyor. Bu durumun taşımacılık maliyetlerini bir haftada yüzde 20-60 aralığında artırdığı bilgisini veren uzmanlar, artışların 2024’ün ilk çeyreği itibarıyla vatandaşa da yansıyacağını söyledi.

YOL UZADI, MALİYET ARTTI

Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mustafa Gültepe, yaşanan saldırılar ve taşımacılık şirketlerinin aldığı kararlar sonucunda panik havası oluştuğunu söyledi: “İlk etapta Uzak Doğu’ya giden konteyner fiyatlarında hızlı bir artış oldu. Ortalama 2 katına çıkan bir maliyet artışı söz konusu. Uzmanlar FEU başına maliyetin 4 bin dolara çıkabileceğini ifade ediyor. Ancak bunlar şimdilik olasılık.”

İstanbul ve Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz Bölgeleri (İMEAK) Deniz Ticaret Odası Meclis Başkanı Başaran Bayrak da, İstanbul’dan Uzak Doğu’ya giden boş konteynerlerin maliyetinin 500’den 800 dolara çıktığını belirtti. Bayrak, “Çin’den Türkiye’ye gelen konteynerlerin taşımacılık maliyeti 2 bin dolara yükseldi” dedi. Özellikle Uzak Doğu’dan yapılan ithalatın olumsuz etkileneceğini kaydeden Bayrak, “Kızıldeniz’den geçip Mersin’e gelecek bir gemi Cebelitarık’tan geçecek. Bu da kat edilen yolu 10 bin mil civarında artırır ve yaklaşık bir ay kadar uzatmış olur” ifadelerini kullandı.

AYŞE TEYZE’Yİ ETKİLEYECEK

Bayrak, “İthalata bağımlı üretim yapan bir ülke olduğumuz ve Uzak Doğu’dan ara malı ithal ettiğimiz göz önüne alındığında, artan ithalat bedelleri ister istemez nihai ürünleri de etkileyecektir ve iç piyasada ithalata bağımlı malların fiyatlarını yüzde 10-20 aralığında artıracaktır. Dolayısıyla Kızıldeniz’e düşen iki bomba Ayşe Hanım’ın tenceresini etkiliyor” değerlendirmesinde bulundu.

ELEKTRONİĞİ VURACAK

Öte yandan Türkiye, en çok ithalatı Çin’den yapıyor. Bu ithalat yılın ilk 11 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12.5 artarak 41.7 milyar dolara çıktı. Çin’den yapılan ithalatta öne çıkan en önemli iki kalem ise haberleşme ve ses kaydetme araçları ile elektrikli makineler, cihazlar ve aletleri. Yine, Kızıldeniz yerine Ümit Burnu’nu dolaşarak daha fazla yol kat eden, dolayısıyla daha yüksek maliyetlerle Türkiye’ye mal satacak ülkelerden Güney Kore, Hindistan ve Malezya da Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 20 ülke arasında yer alıyor.

SAVAŞ İSVEÇ DEVİNİ DE VURDU

Bölgedeki ticari faaliyetlerde oluşan sorunlar, IKEA’yı da vurdu. İsveç merkezli mobilya firması, saldırılar nedeniyle nakliyat sorunları yaşadıklarını ve bu nedenle siparişlerde gecikmeler yaşanabileceğini açıkladı. Şirket, lojistik ortaklarıyla Kızıldeniz’e alternatif bir rota arayışında olduklarını duyurdu. Husilerin saldırılarının yoğunlaşmasının ardından birçok büyük denizcilik firması bölgeye gemilerini sokmayacaklarını açıklamış, ABD de Kızıldeniz’de güvenliği sağlamak için ortak görev gücü kurma hazırlığında olduklarını duyurmuştu.