Avrupa’nın engellediği şekerleme ihracatı için 3.5 aydır çözüm bekleniyor

Türkiye’de yetiştirilen pancarın son 2 senedir veriminin düşük çıkması sonucunda şeker üretimi de 1 milyon 900 bin tona geriledi. Bu düşüş iç piyasada bir sıkıntı yaratmasa da ihracatçıların kullandığı ‘C tipi’ şekerin temininde büyük sıkıntı yarattı. Bu işin çözümü için dahilde işleme rejimi kapsamında ihracatçılara şeker ithalatı yapma izni verildi. İhracatçılar da şekerleme ve çikolata üretmek için ihtiyaçları olan hammaddeyi yani şekeri ithal etmeye başladı. Ancak ihracatçılar ürünlerinde Hindistan ya da Brezilya’dan ithal ettikleri şekeri kullanınca Avrupa Birliği (AB) engeli ile karşılaştı. AB, kendisi ve ihracatçı ülke dışında 3’üncü ülkeden alınan hammaddeyi kabul etmeyerek Türklere ‘Telafi edici vergi’ uygulmaya başladı. Bu da AB’ye yapılan ihracat da Türklerin rekabet şansını sıfıra indirdi.

3.5 AYDIR ÇÖZÜLMEDİ
Konunun çözümü ve sektörün sorunlarını konuşmak için Şeker Kurumu Başkanı Hüsnü Tekin ve Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar İhracatçıları Birliği, Şekerli Tanıtım Grubu ve Nişasta Bazlı Şeker Üreticileri Birliği yöneticileri TİM Dış Ticaret Kompleksi’nde bir araya geldi. Konunun çözümü için yaklaşık 3.5 ay önce Ekonomi Bakanlığı ve İthalat Genel Müdürlüğü ile irtibata geçtiklerini ifade eden İstanbul Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar İhracatçıları Birliği Başkanı Zekeriya Mete, “3.5 aydır İthalat Genel Müdürü’nü konuyu anlatmaya çalışıyoruz. AB’ye ihracat yapanların büyük sıkıntı içinde olduğunu bildirdik. 3.5 ayda ithalat genel müdürünü aşamıyorsak, ihracatçının durumu net bir şekilde anlaşılabilir. Ancak henüz bir sonuç alamadık. İthalat Genel Müdürü ‘AB’ye ihracat yapabilmek için sıfır gümrükle şeker getirebilirsiniz diyen kimse onunla konuşun’ diyor. Bu nasıl bir mantıktır. Bize AB’ye ihracat yapmayın demeye getiriyor. 2.5 milyar dolarlık şekerleme ihracatının 400 milyon doları AB ülkelerine yapılıyor. 2023 hedeflerinde çok önemli bir yere sahip olan ihracatçıların önünü tıkayanlar bu koltuklarda oturmamalı. İhracatçının işini engelleyen kim varsa vatan hainidir. Ekonomi Bakanımız Mustafa Elitaş da sorunu çözün diyor. Ancak müsteşarlar ve müdürleri aşamıyoruz bir türlü” diye konuştu.

TARİFE KONTENJANI
Sanayicinin C şekeri ihtiyacının geçmişte Türkiye’den karşılandığını gile getiren Şeker Kurumu Başkanı Hüsnü Tekin, “Ancak bu sene elimizde C şekeri kalmadı. Bizim ‘C şekeri’ ürettirme ya da temin etme zorunluluğumuz yok. Bitince dahilde işleme rejiminin asçılmasını istedik. 9 yıldır uygulanan sistemde değişikliğe gidildi. 169 bin ton bu kapsamda şeker ithalatı yapıldı. Getirilen şeker ürünlerde kullanıldı ve ihraç edildi. Bu sistem hala devam ediyor. Bu sistemin çözemediği birkaç istisna var. Çözemediği sorunlardan biri de ‘telafi edici vergi’. AB ülkeleri ‘Eğer AB’ye ihracat yapıyorsanız, ürettiğiniz ürünün hammaddesi ya Türkiye’den ya da AB’den temin edilmeli’ diyor. Hindistan ve Brezilya gibi 3. ülkelerden alınan şeker ile üretilen ürüne vergi uyguluyor. Bu sefer de ihracatçının rekabet şansı kalmıyor. ‘C şekeri’ biraz çıksaydı telafi edici vergiden dolayı bekleyenlere tahsis edecektik. Ancak bu sene de c şekeri oluşmadı. Ekonomi Bakanlığı ile görüştürk. Telafi edici vergiden dolayı zarara uğrayan ihracatçılarımıza sıfırı gümrükle tarife kontenajını açılmasını istedik. İnşallah en kısa sürede sonuçlanır” dedi.

GLİKOZDA KOTA KALKMALI
2013 yılında hazırlanana ancak seçimler sebebiyle çıkarılamayab şeker yasası hakkında da değerlendirmelerde bulunan Hüsnü Tekin, “Benim şahsi fikrim glikoz kotasının kalkması yönünde. Bu karar pancar üreticisine zarar vermez. Kamuoyu önünde yapılan bazı tartışmalar yanlış anlaşılıyor. Birçok taraf var. Biz nişasta bazlı şeker kotasını tasarıda boş bıraktık, Bakanlar Kurulu bir oran belirledi. Meclis’te komisyona gelince orada tartışılır. Benim şahsi fikrim glikoz kotası tamamen kalkmalı. Bu AB’de böyle. Kotanın kalkması pancar üretimine de katkı sağlar. Bunlar birbirini ikame eden ürünler değiller, birçok gıdada birlikte kullanılmaları gerekiyor. Nişasta bazlı şeker denince sadece glikoz anlaşılıyor. Glikoz ayrı ama fruktoz şekerinde kota kalkarsa bu üreticiyi bitirir. Ancak onda kota kalkması gibi bir durum söz konusu değil, tasarıda da gündemimizde de yok.

ETİ ÇÖZÜM İÇİN ROMANYA’YA GİTTİ
Toplantının katılımcıları arasında yer alan Eti Satınalma Müdürü Üretim Malzemeleri Zihni Eryurt, ülkede yaşanan sorunlar yüzünden ihracatçının büyük sıkıntıya girdiğini söyledi. Eryurt, “Firma olarak bir takım riskler görmeye başladık. Türkiye’de bir takım artı maliyetler oluştu. Dünyanın en pahalı şekerini kullanıyoruz. Hakkımız olan şekeri alamadığımız için ihracatta da sorun yaşıyoruz. Bu yüzden Romanya’da fabrika kurduk. Yakında çalışmaya başlayacak. AB’ye ihracat yapabilmek için Romanya’ya gidiyoruz. Bu bir yandan kazanç, diğer yandan kayıptır. Sorunları çözemediğimiz için Romanya’ya gidiyoruz” dedi.

3 AY ÇALIŞINCA BAYRAM EDİYORUZ
Türkiye’de pancar üretiminin teşvik edilmesiyle sorunun neden çözülmediğini sorduğumuz Hüsnü Tekin, “İç piyasada kullanılan ‘A tipi şeker’ için pancarın tonuna 190 TL ödeniyor. ‘C tipi şeker’ için ise 110 TL ödeniyor. Bu yüzden çiftçi bu pancardan ekmek istemiyor. Devlet destek verse bu iş çözülebilir. Ancak bu da soruna kesin çözüm olmaz. Çünkü yurtdışında tonu 400 dolara şeker alınabiliyor. Türkiye’de ise bu iki katından daha fazla. Çünkü dünyada ticarete konu olan şekerin yüzde 80’i şeker kamışından üretiliyor. Bunun da maliyeti şeker pancarına göre çok düşük. Ayrıca şeker kamışından 12 ay ürün alınabiliyor. Fabrikalarda 12 ay çalışabiliyor. Türkiye’de fabrikalar 3 ay çalışınca neredeyse bayram ediyoruz” dedi.

CANAN KARATAY DAVETLİ DEĞİL
Uluslararası Şeker Örgütü’nün kongresinin mayıs ayında Türkiye’de yapılacağı bilgisini veren Hüsnü Tekin, “87 üye ülke katılacak. Bu kongrede, ‘Şeker, gerçekler ve efsaneler’ ana gündem maddemiz olacak. Uluslaraası alandaki katılımcılarla sağlık ve beslenme boyutu tartışılacak” dedi. Şeker konusundaki açıklamaları ile dikkat çeken Doktor Canan Karatay’ın da davetliler arasında mı sorusuna da cevap veren Hüsnü Tekin, Canan Karatay’ın davetliler arasında olmadığını söyledi.

Şeker tipleri

* ‘C tipi şeker’ sanayiciye veriliyor. Bu bir kod.
* ‘A tipi şeker’ iç piyasada kullanılan şekere verilen isim.
* ‘B tipi şeker’ ise stokta güvenlik için bekletilen şeker anlamı taşıyor.