Asgari ücret mesaisi başlıyor! Tahmini zam yüzde 15

2020 yılı asgari ücret tespiti için görüşmeler başladı. Yaklaşık 8 milyon çalışanı ilgilendiren asgari ücret için kurulacak olan Asgari Ücret Tespit Komisyonu ilk toplantısını 2 Aralık’ta yapacak. Asgari ücret, sadece 8 milyon çalışanı ilgilendirmiyor. Yeni belirlenecek ücretle birlikte 2020’de sosyal güvenlik alanında her şey değişecek. Bir taraftan çalışanların maaşları zamlanacak, diğer taraftan borçlanma oranları artacak. 2019 yılı için uygulanan asgari ücret brüt 2.558,40 lira, net 2.020.90 lira; bu rakama, 191.88 liralık asgari geçim indirimi dahil. Yani, bugün, bekar ve çocuksuz bir çalışanın eline aylık 2.020.90 lira geçiyor. Asgari ücretten işçi ve işveren kesintileri tabloda detayları ile verdim. 2018’de ise asgari ücret brüt 2.029.50 lira, net 1.603.12 liraydı. Bu da şu anlama geliyor; 2019’da, geçen yıla göre asgari ücrete yüzde 26 zam yapılmış oldu ki, geçen yıl yıllık enflasyon yüzde 20.30 olarak gerçekleşmişti. 2017 yılına bakarsak, brüt 1.777.50 lira, net 1.404.06 liraydı ve 2018’in başında asgari ücrete yüzde 14.47 zam yapıldı. 2017’de yıllık enflasyon ise yüzde 11.92 olmuştu.

GÖRÜŞMELER BAŞLADI

Son 10 yıllık asgari ücret zammına bakıldığında ise yıllık ortalama yüzde 10’lar seviyesinde. Yıllık enflasyon ile mukayese edildiğinde ise artış kimi zaman enflasyonun bir-iki puan üzerinde olmuş, kimi zaman da altında kalmış. Tek bir istisna var o da, 2016 yılı. 2016’da asgari ücrete yüzde 30 zam yapılarak, brüt bin 647 liraya, net de bin 300 liraya çıkarıldı. Peki, 2020’de tahmini asgari ücret ne olur? Önümüzdeki günlerde işçi, işveren kesimi ile kamu arasında sıkı pazarlıklar başlayacak. Pazarlıklar sırasında ortaya konacak argümanları da üç aşağı beş yukarı tahmin edebiliyorum. İşçi kesimi temsilcileri bir kişinin yaşam maliyetini ortaya koyacak, ücret kaybının telafi edilmesini isteyecek; bir rakam önerip, bunun da üzerine enflasyon farkı talep edecek. Benim tahminim işçi kesiminin talebi yüzde 50’ler mertebesinde olacaktır. Hemen belirteyim, hükümetin 2019 yılsonu için enflasyon beklentisi yüzde 12. İşveren temsilcileri ise asgari ücret zammının bu yılsonundaki enflasyona göre değil de 2020’de hedeflenen enflasyona göre yapılmasını isteyecektir ki, gelecek yılın enflasyon hedefi yüzde 8.5. İşveren kesimi muhtemelen asgari ücret belirlenirken işsizlik sigortası işveren payının alınmamasını da talep edecektir.   

YÜZDE 15’LİK ZAM MI?

Şimdi, 2020 için bir asgari ücret tahmini yapalım. Birincisi, yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 12, gelecek yıl için beklenti ise yüzde 8.5. Son yapılan toplu sözleşmeye göre görevdeki memurlara 2020’nin ilk yarısında yüzde 4, ikinci yarısında da yüzde 4 olmak üzere gelecek yıl için toplam yüzde 8 zam yapılacak. Eğer enflasyon farkı oluşursa bu fark da maaşlara yansıtılacak. Kamu işçilerine de yapılan son toplu sözleşme ile gelecek yıl ilk yarıda yüzde 3, ikinci yarıda yüzde 3 olmak üzere toplam yüzde 6 zam verilecek, enflasyon farkı da maaşlara yansıtılacak. Tüm bunları alt alta koyduğumuzda bana göre 2020’de asgari ücrete yapılacak zam oranı yüzde 15’ler civarında olacaktır. Belki bu oranın yüzde 18’e kadar çıkma ihtimali de var. Bu da 2020’de asgari ücret brüt 3 bin lira olacak anlamına geliyor.

NELERİ ETKİLİYOR?

ASGARİ ücret 8 milyon çalışanı sadece maaş olarak ilgilendirmiyor, sosyal güvenlik ve özel sigorta alanında hemen hemen tüm alanları etkiliyor. İşte, 2020 için belirlenecek asgari ücretle birlikte olacak değişiklikler: Çalışmayıp da devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanmak için genel sağlık sigortası primi ödeyeceklerin prim bedeli artacak. Emeklilik için doğum ve askerlik borçlanması yapacak olanların ödeyecekleri miktar artacak. İşsizlik maaşı artacak. Kıdem tazminatının tavanı artacak. Sosyal güvenlik için ödenen cezalar artacak. Evde bakıcı çalıştıranların ödeyecekleri primler artacak. Bireysel emeklilik için ödenecek katkı payı tutarları artacak. Yaşlılık aylığı, engelli aylığı yükselecek. Asgari geçim indirimi artacak. İsteğe bağlı sigorta yaptıranların primleri artacak. İhbar tazminatı artacak. Otomobil sigortalarının primlerini etkileyecek. Evde bakım ücreti için ödenen tutarlar artacak.

DEVLET DESTEĞİ BİTİYOR

2016’da, asgari ücrette yüzde 30’luk artış yapılıp, brüt 1.647 liraya yükseltilince; bu artışın işverene getireceği maliyeti azaltmak için asgari ücret desteği uygulaması başlatıldı. Destek, 2018 ve 2019’da da devam etti. 2019 yılı için bu destek uzun vadeli sigorta kollarından bildirimi yapılan sigortalı sayısı 500 kişinin altında olan işyerleri için günlük 5 lira; 500 ve üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde ise günlük 3.36 lira. Yani, 500 kişinin altında işçi çalıştıran işyerleri her bir iş için 150 lira; 500 ve üzeri işçi çalıştıran işverenler ise 100,8 lira asgari ücret desteğinden yararlandı. Asgari ücret desteğinin devam edip etmeyeceği ne değil. Ancak hem işçi hem işveren kesimi desteği 2020’de de devam etmesini istiyor.