Artık zengin Rusların lüksle buluşma noktası Türkiye

Lüks İtalyan, Fransız markaları Rusya’dan çekildi. Alışveriş için sürekli soluğu Avrupa’da alan zengin Ruslar, artık kıtaya adımını dahi atmıyor. Peki para harcamaya hazır bu kitlenin ‘lüks ihtiyacı’ nasıl karşılanacak… Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, bu noktada ilk adresin Türkiye olduğunu söyledi. 2022 yılında yabancıların Türkiye’deki kartlı harcamasının yüzde 245 arttığını hatırlatan Öncel, en çok para harcayan milletin ise Ruslar olarak kayıtlara geçtiğini ifade etti. Öncel, ‘Avrupa’da Rusların eksikliğini fazlasıyla hisseden dev dünya markalarının, Türkiye’de kapısında kuyruk var. Birçok lüks marka Türkiye’deki operasyonlarını büyütmek için sırada’ diye ekledi.  

2022 İYİ GEÇMEDİ DİYEN PERAKENDECİ YOK

Perakendede ciroların arttığı, yüzlerin güldüğü bir yılı geride bıraktık değil mi?

2022 perakendeciler için iyi geçti. Kim derse ki ben 2022’yi iyi geçirmedim. Doğru bir yorum yapmış olmaz. Çünkü pandeminin etkilerinin bitmesi, turizmdeki büyük hareket ve fiyat artışları tüketicileri alım yönünde tetikledi. ‘Fiyat artmadan alayım’ düşüncesi enflasyonist dönemlerde görülen klasik bir tüketici refleksi aslında. Biz bunu geçen sene sektörde çok gözlemledik. Beyaz eşya, mobilya gibi yüksek montanlı ürünlerde ciddi bir hareket oldu. Hele pandemide yapılamamış olan evliliklerin de yapılmasıyla orada tabiri caizse enerji boşalması oldu ve ciddi bir alışveriş dalgası görüldü. 

HARCAMALARIN %10’U YABANCILARIN

Tüketici eğilimleri de değişti mi bu dönemde?

Şunu söyleyebilirim ki hayatımızda bir hızlı moda kavramı vardı ve bu dönemde, o hızlı tüketim talebinin azaldığını gözlemledik. Yani her ay ‘gidip kendime bir sweatshirt alayım’, dönemi bitti. ‘Bir tane alayım, uzun süre giyebileceğim bir şey olsun’ düşüncesi başladı. Pandemi öncesini hepimiz hatırlıyoruz. 19.90’a, 29.90’a tişört vardı. Çok uzun bir zaman diliminden bahsetmiyorum. 2.5-3 sene önce durum böyleydi. Pandemiyle beraber enerji maliyetlerinin inanılmaz boyutlara gelmesi, tedarik sorunları, hammadde bulunamaması fiyatları uçurdu. Firmalar da 19.90’lık malı bir anda 59.90’a çıkarınca tüketiciden ciddi tepki geldi. Bu durumda firmalar da malzemeyi daha üst segmente getirerek, tasarımcı işbirlikleri yaparak o ürünü tüketicinin, o parayı verebileceği seviyeye çektiler. Böylece o en alt segmentteki fiyatlandırma politikası son bulmak
durumunda kaldı.

Yabancı alışverişlerinin de arttığı görülüyor. Toplam satışlar içinde nasıl bir paya ulaştı yabancılar?

Türkiye turist akınıyla Avrupa’dan pozitif ayrışıyor. 2022 yılında turist sayısında İtalya’yı geçmişiz. Bu perakende için de çok önemli. Güneydeki esnafın gözü kulağı her zaman otel rezervasyonlarında. Bankalar Arası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre geçen sene turist alışverişleri yüzde 245 arttı. Yabancıların toplam alışverişler içindeki payı ise yüzde 10’a ulaşmış durumda.  Yine BKM verilerine göre 2022 yılında kartlarla yapılan toplam harcama tutarı 3,7 trilyon lira. Yabancıların kartlı harcama tutarı ise 366,4 milyar TL.

ALIŞVERİŞTE 1 NUMARA RUSYA, 2’NCİ SUUDLAR

En fazla alışveriş yapan ülkeler hangileri?

Global Blu verilerine göre 2022 yılında Türkiye’den en fazla alışveriş yapan turist grubu Ruslar oldu. Rusları sırasıyla Suudi Arabistan, Kuveyt, İran, Mısır ve İsrail takip etti.

Geçtiğimiz yıllarda yabancı markaların Türkiye pazarından çıktığı bir dönem oldu. Şimdi tekrar ilginin arttığı söyleniyor. Sizin böyle bir gözleminiz var mı?

Lüks markaların Avrupa pazarında yaptığı satışlarda Rusların payı oldukça büyüktü. Biz biliyoruz ki İtalya’nın, İspanya’nın güneyinde zengin Rus turistin gidip alışveriş yaptığı bölgeler var. Fakat artık oralara gidemiyorlar. Çok yüksek harcama kapasitesi bulunan bu kesimin savaş dolayısıyla Avrupa’ya gidememesi, özellikle lüks markaların satışlarını çok etkiledi. Bu arada birçok lüks marka da Rusya’daki mağazalarını kapattı. Ve Rusların lükse erişimi kısıtlandı. Peki lüks markalar mallarını Ruslarla nerede buluşturacak…  Burada Türkiye, lüks markaların Rus müşteriyle buluşması için önemli bir köprü görevi gördü. Son 1 yıldır Ruslar Türkiye’deki lüks markalardan çok ciddi alışveriş yapıyorlar. Türkiye kolay vizeyle seyahat edilebilen, bütün coğrafi avantajları olan, ulaşım avantajları yüksek bir ülke. Dolayısıyla lüks markalar Türkiye pazarında yeni arayışlara giriyor veya buradaki operasyonlarını büyütüyor. Şimdi önümüzde Haliç projesi var mesela. Orada da çok büyük bir yabancı ilgisi var.

Ben lükste bu örneklerin artacağını ama orta ve alt segmentteki markaların böyle bir eğiliminin olmayacağını düşünüyorum. Orta segment bizim fiyat yapımızla kolay rekabet edemezler. 

TÜRKİYE’YE GELEN TURİST NE ALIR

Yabancıların Türkiye’ye geldiğinde ilk aldıkları ürün ne oluyor?

En çok nelere rağbet gösteriyorlar, Türkiye’nin nesi meşhur? Mücevher bizim çok kuvvetli olduğumuz bir segment. İşlenmiş mücevher konusunda markalarımızın son 10 yılda gösterdiği gelişme ortada. Ayakkabı sektöründe fiyatlarımız Avrupa’ya göre çok çok aşağıda. Özellikle deri ayakkabı kalitemiz çok iyi. Tekstil hazırgiyimde de fiyatlarımız oldukça iyi. Ben gözlemlerime dayanarak özellikle kadın moda markalarımızın turistler tarafından çok tercih edildiğini söyleyebilirim. Çünkü fiyat, kalite dengemiz çok iyi.

1 KÖPEK, 3 KEDİ

Peki gününüz nasıl geçiyor? Sabah erken mi kalkıyorsunuz?

Erken kalkarım ama ofise çok erken gitmem. Saat dilimi farklı olan ülkelerden alıcılarımız, satıcılarımızla görüşürüm. Ofise gidinceye kadar pek çok işi bitiririm. Akşam da en az 7’ye 8’e kadar ofiste kalırım. Dernek çalışmaları da belli bir zamanımı alıyor ama bundan da çok büyük zevk alıyorum. Sektörün sorunlarına çözüm bulmak çok değerli. Akşamları haftada 2 gün dışarıda olurum. Mutlaka bir iş yemeği olur veya arkadaşlarla toplanırız. Çocuklaştığımız rutin arkadaş toplantılarımız en sevdiğim sosyal aktivite. Dostum İsmail Bey’in (Kutlu) Nişantaşı’nda açtığı restorana çok gideriz. Evde bir köpeğimiz ve 3 kedimiz var. Kızım Lara ile onlarla vakit geçirmek benim için çok dinlendirici oluyor.

ARTIK FB BAYRAKLARINI ÇIKARMAK İSTİYORUZ

Sporla aranız nasıl?

Haftada 2 veya 3 gün, Boğaz’da yürüyüş yapıyorum. 45 yaşına kadar haftada bir halı saha maçları yapardık ama artık sadece yürüyüş yetiyor. Tabii futbolu hâlâ seviyorum ve takip ediyorum. İyi bir Fenerbahçeliyim. Maçları kaçırmamaya çalışıyorum. Bu bana babamdan gelen bir miras, yani duygusal bir şey benim için. Taraftar olarak şampiyonluk bekliyoruz bu yıl. Bayrakları artık çıkarmamız lazım. Futbol dünyasından Pele de saygıyla andığım bir isim. Perakende Günleri için İstanbul’a geldiğinde kendisiyle tanışma ve imzalı formasını alma fırsatı bulmuştum.

SAAT KULLANMAM ARABAM 12 YILLIK

Lüks tüketiminiz var mı?

Saat kullanmıyorum. Arabam 12 yıllık. Ama tabii çok beğendiğim, tasarım bir şey gördüm mü de alırım. Bu aralar arkadaşlarımızla aramızda paylaştığımız Vehbi Koç’un bir videosu var; Rahmetli ‘Ditroit’de ütü çok pahalı ama biz toplantıya giderken paraya kıydık, elbiseleri ütülettik’ diyor. Ben Can Kıraç’ın kitabında Vehbi Koç’un hayatını okuduğumda çok etkilenmiştim. Vehbi Bey günlük harcamalarda yapılan müsrifliğe inanılmaz tepki verirmiş. Ama bir okula, bir hastaneye bağış yapılacak. Onu da hiç kimseye belli etmeden en iyi şekilde yaparmış. Ben de lüzumsuz harcamayı sevmem. Sanatı, sinemayı severim. Ruhunuzu beslemeniz lazım. Yoksa hayat sürekli ‘onu aldım, bunu sattım, şu kadar para kazandım’la geçmez.

"Dünya markaları Avrupa’da kaçırdığı, özellikle lüks alışveriş yapan müşterileri, ‘İstanbul’da veya güneyde yakalarım’ diyor. Öyle de oluyor. Lüks mağazaların önündeki kuyrukları hepimiz, her gün görüyoruz. Bu sene fiyat artışlarının 2022’nin çok altında olmasını bekliyoruz. Bir alışveriş merkezine gittiğiniz zaman genel olarak kozmetikten hazırgiyime ayakkabıya fiyatların daha stabil olduğunu göreceğiz. Perakendede Sevgililer Günü hareketi başladı. Bu dönemde özellikle çiçek, mücevher, yeme içme sektörleri canlanıyor. Lüks tüketimi artıyor."

AYAKKABI VE GİYİMDE FİYAT GERİLEMESİ BAŞLADI

Hammadde fiyatları düşüyor. Bunun perakendeye yansıması nasıl olur?

Hammadde fiyatlarında ciddi düşüşler var. Mesela petrokimyada ciddi düşüşler var. Bence hazirana kadar eldeki hammadde stokları bittikçe, yeni düşük maliyetleri görmeye başlayacağız. Bu da fiyatlara düşüş olarak yansıyacak. Aslında bunun yansımaları şimdiden görülmeye başlandı. TÜİK’in Ocak ayı verilerine göre giyim ve ayakkabıda fiyatlar geçen ay yüzde 1,53 gerilemiş görünüyor. Giyim ve ayakkabı, ana harcama gruplarında fiyatı gerileyen tek ürün grubu.

EYT İKRAMİYELERİ PİYASAYA BÜYÜK HAREKET GETİRİR

2023 nasıl başladı, bu sene de 2022 gibi hareketli bir yıl olur mu perakende sektörü için?

Özellikle EYT ikramiyeleri ve bu aydan itibaren maaşlara yansımaya başlayan zamlarla beraber alışverişlerde büyük bir canlanma bekliyoruz. Ötelenmiş bir takım ihtiyaçlar karşılanacak ve bunun da ekonomiye yansımaları olacaktır. Özellikle EYT’lilerin emeklilik ikramiyelerini alması piyasada büyük hareket yaratacaktır. Herkesin çocuklarına verdiği sözler var. Bunlar hayata geçecek. Tabii bu durum bir talep enflasyonu yaratabilir. Bunun önüne geçmek için de önlemler alınması gerekiyor.

İYİ BİR ARŞİVCİYİM

Sizi biraz işkolik biri olarak tanıyoruz. İlgi alanlarınız var mı, hobilere vakit ayırabiliyor musunuz?

Benim ilgi alanım tarih. Özellikle yakın tarih çok ilgimi çekiyor. İlber Ortaylı ve Halil İnalcık’ı yakından takip ediyorum. Geçmişte yaşadığımız olayların günümüze nasıl yansıdığını, konuların nasıl tekrar ettiğini anlamaya çalışıyorum. Özellikle şu son on yılda yaşadığımız süreçle ilgili çok kitap okudum. Geçmişte önemli bulduğum gazete kupürlerini hep kesmiştim. Şimdi ara ara açıp onları inceliyorum. Yani kendimce iyi bir arşivciyim. Bir de seyahat etmeye meraklıyım. Gezip görmekten, gittiğimiz yerlerde insanlarla temas etmekten hoşlanıyorum.

SİNAN ÖNCEL KİMDİR

2016 yılından bu yana, halen 473 markayı bünyesinde barındıran Birleşmiş Markalar Derneği’nin başkanlığını yürüten Sinan Öncel, aynı zamanda terlik markası Twigy’nin de kurucusu e yönetim kurulu başkanı konumunda. Işıklar Askeri Lisesi, Marmara Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü ve İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü’nü bitiren Öncel, üniversite yıllarında yarı zamanlı olarak dış ticaret ve satış elemanı olarak çalıştı, reklam oyunculuğu yaptı. 23 yaşında kendi işletmesini kurarak terlik ve ayakkabı ticareti yapmaya başladı. 2000 yılına kadar iç pazarda önemli perakendecilere tedarikçi hizmeti veren Öncel, 2000 yılında terlik markasını yarattı. Twigy ile farklı ve ses getiren pazarlama faaliyetlerine imza attı.